Дундад зуун

9th-century depiction of Charlemagne with popes Gelasius I and Gregory the Great
Castles, such as Heidelberg in Germany, were a prominent feature of the medieval period.

[✓Дундад зуун гэдэгт Европын түүхийн 5-р зуунаас 15-р зууны үеийг хамруулдаг.✓] Дундад зуунд 476 оны Баруун ромын эзэнт гүрний уналт болон сэргэн мандалтын үе хамарагддаг. Энэ үеийн Барууны түүхийг 3-н үе болгон хуваадаг: Эртний, Дундад зууны, Орчин үеийн. [✓Дундад зуун гэдэг үг хэллэгийг 15-р зуунд Латин хэлээр анхлан гаргажээ.✓] [✓Дундад зууны эхэн үед (5-р зуунаас 1000 он) эртний бүдүүлэг байдал, бөөнөөр устгах, зэрлэгүүдийн халдлага ихсэх зэрэг нь үргэлжилсээр байв✓]. Өмнөд африк, Зүүн Ромын хэсэг газар Исламын шашинтан болсон байв. Энэ үед феодлийн нийгмийн эрх мэдэлтнүүд амь зуулгын газар тариалан эрхлэхийг дэмжиж Хойд болон баруун европд хотжилт идэвхтэй явагдажээ. [✓Дундад зууны дээд үеийн (1000-1300он) турш Христосын шашны үзэл санаа шингэсэн урлаг, уран барилга хөгжиж Лалын шашинтнуудаас ариун газрыг буцаан авах Загалмайтны аян дайн өрнөж байв. Загалмайтны аян дайн нь Ромын папууд католик шашны нэрийн өмнөөс Европын Христийн шашинтнуудыг уриалан дуудаж 1095 – 1291 оны хооронд явуулсан дайнууд юм. Загалмайтны аян дайнууд Лалын хяналтааc Ариун Газар дахин эзлэхээр мордогдсон.✓]үндэстэн-байдал илэрхий болохын нөлөө олон улсын тэмцээн Christendom -ийн иделаар зөөллөх.боловсон байдал ба боловсон хайрын ёс зүйгүүд жинхэнэ зан байдалд удирдахаар тавьсан, байхад Хоосон цэцэрхэгч философичид итгэл үнэмшил ба шалтгаан эвлэрүүлэхээр оролдсон. энэ үед Гарамгай ололт амжилт Justinian -ийн Ёс зүй оруулдаг, Fibonacci ба Oresme -ийн математик, Thomas Aquinas -ийн философи гүн ухаан, Giotto -ийн уран зургууд, Dante ба Chaucer -ийн яруу найраг, Marco Полонын аялал, ба гэх мэт Chartres Gothiccathedrals -ийн уран барилга

Европ түүхэнд ихэнх ашдын башир санаархалд гурав хошууч үедийн нэг байна сонгодог иргэншил ба орчин үеийн иргэншил.Энийн мэдрэхүйнд эртнийнд хоёр бусад үедийн хооронд хугацааг хэмжихээр хугацааг хэмжих ба орчин үеийн. Энэрэлт хүн түүхчид марагсан, тэр Сэргэн мандалт тэтгэлэг Дундад зууны үе , иймээс сонгодог үед гольфын талбай тойрохоор чиглүүлэхээр сэргээн засварласан. Үг хэллэг анхны 1469 -д латин хэлд санагддаг, үед эхэн үеийн хэрэглээнд хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл тэнд олон хувилбарууд байсан оролцуулаад дундаж анхны 1604 -д тэмдэглэж авсан, ба хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл анхны 1625. Англи хэлд тэмдэглэж авсан зөвхөн хошууч хэл, тэр олон тоо хадгалж үлдээсэн.

Leonardo Bruni was a Renaissance historian who helped develop the concept of the Middle Ages.

Тухайн үеийн соёлд нөлөөлсөн гол хүчин зүйлс[засварлах | кодоор засварлах]

Христосын шашин

Аман зохиол

Грек, Ромын соёл

Энэ үеийн уран зохиолын хөгжиж байсан чиглэлүүд[засварлах | кодоор засварлах]

Морьтны уран зохиол /Рыцари /

Шашны уран зохиол

Баатарлаг туульс

Хотын уран зохиол

Хөгжлийн тухай[засварлах | кодоор засварлах]

Дундад зууны үеийн түүхчид өөрсдийнхөө үзэл бодлоор нийтэд хүргэхээр шашин судлалын ирээдүйн талаар түүх бичсэн. Тэд түүхийг зургаа хуваасан одоо цаг галав юүлхийн өмнөх эсвэл өнгөрсөн бас дөрвөн том гүрэн байдаг гэж үзсэн.Тэд түүхийн оргил үе болох Ромын эзэнт гүрнийг урт удаан хугацаагаар дагалдсан.1300-аад оны үед энэрэлт хүн яруу найрагч Пэтрарч Христосын өмнөх хугацааг хэмжиж байсан.Пэтрарчийн энэ хуваалт нь ямар нэг шашин судлалд суурьлагдаагүй бөгөөд энэ хүн доогуур зиндааны хүн байсан хэдийч соёл болон улс төрд оруулсан хувь нэмэр маш их юм. Леонардо Барни хоёр нь Флоренцийн үеийн хүмүүс Барнигийн түүхэнд ашигласан гурван үеийн нэршил нь анхны түүхч болох Патричийн онолд суурилагдсан тэр Итали уналтанд байх уртгүй хугацаанд нэгэн шинэ нэршлийг бий болгосон. Зуун жилийн дайн нь 1453 -аас 1337 онд , 116 жил үргэлжлэж Франц улс ба Английн хооронд өрнөж байсан. Тэр (хамгийн сүүлд) эцэст нь Calais Pale -с гадна , France-с английг хөөн гаргаж дууссан өмнө тэр эхэндээ энх тайваныхэсэг түр ба хоёр өргөтгөсөн хугацаануудад тулалдсан санба Францын хаан ширээруу англи хаан маргааныг дуустал байлдсан. Зөрчлүүдийнэнэ цуврал ихэнхдээ Арк Жоан гадаад байдал дараа Англи хөрөнгөнүүдийн удаан бууралт ба ,Ланкастрианы дайн, ,карүлиан дайн Эдвардйн дайн: гурванэсвэл 4 үеболгон хуваадаг.Эзэнт гүрний зөрчил эхэндээ гэхдээ, дайн хоёр франц ба English үндэстний санаануудын түлхэц өгсөн. Militarily ,тэр хүнд моринцэргээр давуу байсан феодалармиудын их хуучин системийг багасгасан, тэр шинэ зэвсгүүд батактикуудын зохиосон.(энэ мэтээр) тэгээд peasantry -н үүргийг солих , барууны ромын хаант улсын цаг хойш баруун Европ тивд эхний армиудыг сургаж тэмцэлд дагуулсан. Энэ бүхэнд түүний удаан хугацаанд , тэр үргэлж дундад эртний үеийн дайны түүхэнд хамгийн чухал зөрчлүүдийн нэг гэж үздэг.

Эхлэл ба төгсгөл[засварлах | кодоор засварлах]

Брунигийн үзсэнээр дундад зуун бол ердөөн хамгийн анх 476 онд тогтсон гэж үзсэн. Энэ Ромулас Аугуст нь баруун Ромын эзэнт гүрний хамгийн сүүлийн эзэн хаан юм. Баруун Ромын эзэнт гүрний хаан Ромулас Аугуст нь билигдлийн чанартай хаан байсан ба түүний цэргий хүч аль хэдийн суларсан байсан гэж түүхчид үзсэн. Биос үүнийг сөргүүлэн Гофс нь ромийн хааныг тонон сүйтгэсэн ба Ромын түүх нь 410 онд эхэлсэн гэж үзсэн. Дундад зуун дотор бас Скандиновийн түүх дагаж явдаг .Балар эртний 11р зууны турш Христос ба захирагчидийн үнэтэй бичвэр эхэлсэн байдаг. Түүнтэй адил балар эртний дундад зуунд Латив ба Эстонын шилжилтийн 13р зуун хамаарна. Европын байлдан дагуулагч Константинопл 1453 онд Туркыг эзэлсэнээр дундад зуун төгссөн.

Дундад зуун гэж нэрлэгддэг түүхийн том үед нийтээр хүлээн зөвшөөрөгдсөн он цагийн хүрээ байдаггүй. Энэ нь баруун европын орнуудын түүхэнд уг үеийн эзлэх байр суурь, онцлог тэдгээр орны ард түмний соёлыг үзэх үзэл олон янз байгаагаас шалтгаалдаг. Ерөнхийдөө Баруун ромын эзэнт гүрэн нурж унасан цагаас Сэргэн мандалтын үе төлөвших хүртэлх үе буюу 5-р зуунаас 14-р зууны үеийг хамруулдаг.

Баруун европын соёл[засварлах | кодоор засварлах]

Тухайн үеийн ерөнхий байдал нь христийн шашин газар сайгүй дэлгэрч, христийн хэв маяг бүхий соёл бүрэлдэн тогтсон байв. Ромын эзэнт гүрний уналтын үед христийн шашин нэвтэрч төрийн шашин болсон ба Ромын нийслэл Христийн шашны төв болтлоо хөгжив. Ахны хамба лам нь апостол Петр бөгөөд 4-р зуунаас хамба ламыг “Ромын пап” гэж нэрлэдэг болов. Ромын улс нуран унасан цагаас хойш христийн шашин мөн адил задарч бие биес ялгаатай урсгалуудад хуваагдсан байна.

Сэргэн мандалтын үеийн соёл[засварлах | кодоор засварлах]

14-р зуунаас 16-р зууны Европын олонхи орныг түүний дотор Италийг 13-р зуунаас эхлэн дайрсан соёлын амьдралын хүчирхэг давалгааг Сэргэн мандалтын үе (Ренессанс) гэж нэрлэдэг. Тухайн үеийн шинэ үзлүүдийн нэг нь “гуманизм” буюу өмнөх үе шиг бурханд биш харин хүнд чиглэсэн түүний нийгэм, гарал үүсэл, оюун ухаан, боловсролын шинэчлэл байв. Тиймээс ч Сэргэн мандалтын үеэс эрдэм мэдлэгийн хэрэгцээ өсөж олон сэтгэгчид бий болсон.

Дундад зууны хятадын соёл[засварлах | кодоор засварлах]

Агуу их хятадын соёлын олон зууны уламжлал дундад зууны үед тасарч зогсоогүйгээр барахгүй , харинч шинэ агуулгаар баяжсан билээ. Манай эрний 1-р зуунд энэтхэгээс Хятадад нэвтэрсэн буддизмамидралын бүхийл өайгуулгуудад нь нөлөө үзүүлсэн ажээ. Сонгодог дундад зууны үед хятадын соёл өндөрт мандсан, утга зохиол, уран зургийн алтан үе байсан юм. Монгол хаадын ноёрхолын жилүүдэд байлдан дагуулагчийн асар том эзэнт улсийн нэг хэсэг болж байсан Хятад орны соёлын харилцаа холбоо хүчтэй хөгжиж , хятадын ард олны олон зууны түгжигдмэл байдал нурж унасан билээ. Хөгжингүй дундад зуун олон жилийн уламжлалынхаа хязгаарт тулж, зайлшгүй тохиолдох байсан өөрчлөлтийг үзэж , дүр төрхөө гэдрэг, ард түмний амьдралын анхны эх булаг, үндэсний ухамсарийн гүн рүү хандуулах болжээ.

Дундад зууны Энэтхэгийн соёл[засварлах | кодоор засварлах]

Дундад зууны Энэтхэгийн соёл нь шашин, аж байдал, угсаатны зүйн хамгийн олон янзын уламжлалууд дээр энэтхэгийн үндэстэн хоорондын нийлмэл чанар бүхий давтагдашгүй олон шинж чанартай үзэгдлийн эхлэлийг тавьж өгсөн билээ. Тэгэхдээ соёлын өөрийнх нь охь шимээр тэжээгч эртний бялаг уламжлалд тулгуурласан хэвээр байсан юм. 15-Р ЗУУНД АНХ ЭНЭТХЭГ ОРОНТОЙ европынхон түүнийг “Гайхамшигуудын орон” гэж нэрлэдэг байлаа.

Stub icon

Энэ түүхийн тухай өгүүлэл дутуу дулимаг бичигджээ. Нэмж гүйцээж өгөхийг хүсье.