Титэм вирус
| Короно вирус | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||
| Ангилал (Вирус) | ||||||||
|
Титэм вирус буюу Корона вирус бол хүн бүрийн амьдралынхаа аль нэг хугацаанд халдвар авдаг элбэг тохиолддог вирус юм. Энэ төрлийн вирус дэлхий даяар өргөн тархсан ба хүн болон амьтанд халдварлаж өвчлүүлдэг. Хүнд халдварлаж өвчлүүлдэг олон төрлийн титэм вирус байдаг ба тэдгээр нь ихэвчлэн хөнгөн хэлбэрийн өвчлөл үүсгэдэг ч ч зарим төрлийн титэм вирус хүнд хэлбэрийн өвчлөл үүсгэнэ.
Титэм вирусийн халдвар ханиах, найтаах үед агаараар болон ойрын хавьтлаар дамжин халдварлана. Вирусийн халдвар авсан үед дараах шинж тэмдгүүд илэрнэ. Үүнд:
- Нус гоожих
- Ханиах
- Хоолой өвдөх
- Халуурах
Халдварын эрсдэлийг гараа тогтмол угаах, бохир гараар нүд, ам, хамарт хүрэхгүй байх болон өвчилсөн хүнтэй ойр харилцахгүй байснаар бууруулах боломжтой. Өвчний эсрэг дархлаажуулалт болон өвөрмөц эмчилгээ байхгүй. Өвчний шинж тэмдгийг эмийн эмчилгээгээр бууруулна.[1][permanent dead link]
2003 онд Хятадаас гаралтай, үхлийн аюултай, шинэ төрлийн титэм вирус дэлхий даяар тархаж 8000 гаруй хүнийг амьсгалын цочмог хам шинж (Severe Acute Respiratory Syndrome)-ээр өвчлүүлж, 774 хүний амь насыг авчээ.[2] АЦХаХ (SARS)-ийн титэм вирус дэлхийн өнцөг булан бүр дэх судлаачдын анхааралд өртсөн боловч халдвар тун удалгүй намжиж 2004 оноос хойш дахин бүртгэгдээгүй байна. 2012 онд АЦХаХ-тай төстэй халдвар дахин бүртгэгдсэн. 2015 онд тэмээний ханиад гэгддэг Ойрх Дорнодын амьсгалын цочмог хам шинж (MERS) 1000 гаруй хүнийг өвчлүүлж, өвчлөгсдийн 40 орчим хувийн амь насыг авчээ.
Коронавирусийн түүх
[засварлах | кодоор засварлах]Коронавирусийг 1960-аад оны үед илрүүлсэн; Эдгээрээс хамгийн анх олдсон нь тахиан дахь халдварт бронхит вирус, нийтлэг хүйтний өвчтэй хүний хамрын хөндийгөөс хоёр вирус бөгөөд дараа нь хүний коронавирус 229E ба хүний коронавирус OC43 нэртэй байжээ. Үүнээс хойш энэ гэр бүлийн бусад гишүүд тогтоогдсон, үүнд 2003 онд SARS-CoV, 2004 онд HCoV NL63, 2005 онд HKU1, 2012 онд MERS-CoV, 2019 онд 2019-nCoV; эдгээрийн дийлэнх нь амьсгалын замын ноцтой халдварт өртсөн байна.
2019 оны 12-р сарын 31-ний өдөр Дэлхийн Эрүүл Мэндийн Байгууллагын 2019-nCoV гэж албан ёсоор тогтоосон коронавирусийн шинэ төрлийг Хятад улсын Ухань хотод 2019-20 оны Ухань коронавирусийн дэгдэлтийг хариуцах болно гэж мэдээлэв. 2020 оны 1-р сарын 24 гэхэд 25 хүн нас барж, 547 тохиолдол батлагдсан байна. Ухань омог нь SARS-Co-тай ижил төстэй ~ 70 % генетикийн ижил төстэй 2B бүлгийн бетакоронавирусийнн шинэ омог болохыг тогтоов. Вирус могойноос үүссэн гэж таамаглаж байсан боловч тэргүүлэх судлаачид энэ дүгнэлттэй санал нийлэхгүй байна.