АНУ-ын Холбооны мөрдөх товчоо
АНУ-ын Холбооны мөрдөх товчоо (англи. Federal Bureau of Investigation, FBI) -АНУ-ын Холбооны хууль сахиулах байгууллага бөгөөд үүний зэрэгцээ дотоодын тагнуул, сөрөг тагнуулын үүрэг гүйцэтгэдэг агентлаг, АНУ-ын терроризмын эсрэг агентлаг юм. Холбооны мөрдөх товчоо нь АНУ-ын Хууль зүйн яам болон АНУ-ын Тагнуулын нийгэмлэгийн нэг хэсэг.
АНУ-ын Холбооны мөрдөх товчоо нь 1908 онд байгуулагдсан бөгөөд Ерөнхий прокурор болон Үндэсний тагнуулын газрын даргад тайлагнадаг. АНУ-ын тагнуул, терроризмтой тэмцэх үндсэн агентлаг юм. Түүний бүрэн эрхэд холбооны хууль тогтоомжийн зөрчлийг мөрдөн шалгах, улс, үндэстэн, ерөнхийлөгчийн аюулгүй байдлыг хангах, түүний дотор тагнуулын болон техникийн хэрэгслээр тагнуулын мэдээлэл цуглуулах зэрэг багтана. АНУ-ын иргэдэд төрийн албанд орох хүсэлт гаргасан хүмүүсийн ерөнхий шалгалтыг явуулдаг байгууллага гэдгээрээ алдартай. Холбооны мөрдөх товчооны үйл ажиллагаанд 210 гаруй төрлийн холбооны гэмт хэргийн харьяалалтай байдаг.
Үндсэн үүрэг
[засварлах | кодоор засварлах]АНУ-ын Холбооны мөрдөх товчооны үйл ажиллагаа нь дараах тэргүүлэх чиглэлд суурилдаг.
- АНУ-ыг террорист халдлагаас хамгаалах
- АНУ-ыг гадаадын тагнуул, тагнуул, кибер ажиллагаанаас хамгаалах
- Кибер гэмт хэргийн томоохон үйл ажиллагаатай тэмцэх
- Төрийн авлигатай бүх түвшинд тэмцэнэ
- Иргэний эрхийг хамгаалах
- Үндэстэн дамнасан гэмт хэрэгтэй тэмцэх
- Цагаан захтны томоохон гэмт хэрэгтэй тэмцэх
- Онц ноцтой гэмт хэрэгтэй тэмцэх
2013 оны байдлаар Холбооны мөрдөх товчоонд 35,902 хүн ажиллаж байжээ. Эдгээрийн 13,785 нь "тусгай агентууд" (гүйцэтгэх ажилтнууд), 22,117 нь үйлчлэх ажилтнууд: шинжээч, хэл шинжлэлийн мэргэжилтнүүд, эрдэмтэд, мэдээллийн технологийн мэргэжилтнүүд болон бусад хүмүүс юм. Тэд мэргэжлийн, захиргааны, техникийн, бичиг хэргийн, гар урлал, худалдаа, туслах чиг үүргийг гүйцэтгэдэг. Холбооны мөрдөх товчооны төв байранд 9,800 орчим ажилтан, тус салбарт орон нутгийн 18,000 орчим ажилтан томилогдон ажиллаж байна.
Холбооны мөрдөх товчоо нь хэд хэдэн үйл ажиллагааны хэлтсээс бүрддэг бөгөөд хамгийн том нь Эрүүгийн мөрдөн байцаах хэлтэс (Criminal Investigative Division, CID) юм. Лабораторийн хэлтэс нь шүүх эмнэлгийн хамгийн том нэгж учраас нейтроны шинжилгээнд цөмийн реактор ашигласан туршлагатай ажээ. Бусад хэлтэс нь дотоод асуудлыг зохион байгуулахтай холбоотой зөвхөн захиргааны чиг үүргийг гүйцэтгэдэг: боловсон хүчин, санхүү, удирдлага гэх мэт.
Түүх
[засварлах | кодоор засварлах]АНУ-ын Холбооны мөрдөх товчоог 1908 оны 7-р сарын 26-нд Теодор Рузвельтийг ерөнхийлөгч байх үед АНУ-ын Ерөнхий прокурор Чарльз Жозеф Бонапарт тусгай ажилтнуудын байгууллага болгон анх байгуулжээ. Тус байгууллагыг анх "Мөрдөн байцаах товчоо" гэж нэрлэж байсан бөгөөд 1932 онд "АНУ-ын Мөрдөн байцаах товчоо" гэж нэрээ өөрчилсөн байна. Дараа жил нь Хорио цээрийн товчоотой нэгдэж, "Мөрдөн шалгах хэлтэс" нэртэй болсон. Сүүлд 1935 онд тус товчоо одоогийн АНУ-ын Холбооны мөрдөх товчоо нэрээ авсан байна. Ж.Эдгар Хувер Холбооны мөрдөх товчооны анхны захирал болж, энэ албан тушаалд 37 жил ажилласан. Гуверыг нас барсны дараа хууль тогтоогчид ирээдүйн захирлуудыг томилох хугацааг дээд тал нь 10 жилээр хязгаарлах хууль баталсан байна.
Захирлууд
[засварлах | кодоор засварлах]- Стенли Финч (26 июля 1908 — 30 апреля 1912)
- Александр Бьеласки (30 апреля 1912 — 10 февраля 1919)
- Уильям Аллен (10 февраля 1919 — 30 июня 1919)
- Уильям Флинн (1 июля 1919 — 21 августа 1921)
- Уильям Бёрнс (22 августа 1921 — 14 июня 1924)
- Жон Эдгар Хувер (1924—1972)
- Луис Патрик Грей III (1972 —1973)
- Уильям Ракелсхаус (1973 — 1973)
- Кларенс Келли (1973 —1978)
- Жэймс Б. Адамс (1978 — 1978)
- Уильям Х.Уэбстер (1978 — 1987)
- Жон Е. Отто (1987 — 1987)
- Уильям С. Сэшшнс (1987 — 1993)
- Флойд И. Кларк (1993 — 1993)
- Луи Ж. Фри (1993 —2001)
- Томас Ж. Пиккард (2001 —2001)
- Роберт Мюллер (2001 — 2013)
- Жэймс Коми (2013 —2017)
- Эндрю Маккейб (2017 —2017)
- Кристофер Рэй (2017 — 2025)
- Каш Патель (2025 оны 2-р сараас хойш)