Аляска
| Аляска Муж Улс State of Alaska | |||||||||||
| |||||||||||
| Албан ёсны хэл | англи | ||||||||||
| Ярьдаг хэлнүүд | англи - 89.7%, Индианчууд - 5.2%, испани - 2.9% | ||||||||||
| Нийслэл | Жуно | ||||||||||
| Хамгийн том хот | Анкориж | ||||||||||
| Нутаг дэвсгэр | АНУ-д 1-д орно | ||||||||||
| - Нийт | 1,717,856 км² | ||||||||||
| - Өргөн | 2285 km км | ||||||||||
| - Урт | 3639 km км | ||||||||||
| - Усны эзлэх % | 13.77 | ||||||||||
| - Өргөрөг | 51°20'N - 71°50'N | ||||||||||
| - Уртраг | 130°W - 172°E | ||||||||||
| Хүн ам | АНУ-д 47-д орно | ||||||||||
| - Нийт | 736,732 (2014 тооцооллоор) "Table 1. Annual Estimates of the Resident Population for the United States, Regions, States, and Puerto Rico: April 1, 2010 to July 1, 2014" (CSV). U.S. Census Bureau. December 26, 2014. Retrieved December 26, 2014. | ||||||||||
| - Нягтшил | 0.46/км² АНУ-д 50-д орно | ||||||||||
| - Дундаж орлого | $54,627 (6) | ||||||||||
| Өндөр | |||||||||||
| - Хамгийн өндөр цэг | МакКинли уул[1] 6,193.7 м | ||||||||||
| - Дундаж | 580 м | ||||||||||
| - Хамгийн нам цэг | Номхон Далай[1] 0 м | ||||||||||
| АНУ-д нэгдсэн | 1959 оны нэгдүгээр сарын 3 (49) | ||||||||||
| Амбан захирагч | Сара Пэлин (БНН) | ||||||||||
| Дэд захирагч | Шон Парнелл (БНН) | ||||||||||
| АНУ-ын сенатчид | Тед Стивенс (БНН) Лайза Мөрковски (БНН) | ||||||||||
| Конгрессын төлөөлөгчид | Дон Янг (БНН) (Жагсаалт) | ||||||||||
| Цагийн бүс | Аляска: UTC-9/DST-8 | ||||||||||
| Товчлолууд | AK US-AK | ||||||||||
| Вэбсайт | www.alaska.gov | ||||||||||
Аляска (Англи: Alaska Аласка) нь Хойд Америк тивийн баруун хойд хэсэгт орших 1 717 854 км² газар нутгтай Америкийн Нэгдсэн Улсын хамгийн том муж юм. 2025 оны байдлаар мужийн хүн ам 740 133 байсны ойролцоогоор 50% нь Анкориж метрополитан бүсийн дагуу оршин суудаг.[2] Мужийн нийслэл нь Жуно хот.
Түүх
[засварлах | кодоор засварлах]Анх 1732 онд Михаил Гвоздев, Иван Фёдоров хоёрын удирдаж байсан оросын экспедиц нээсэн бөгөөд эхлээд хувь хүмүүсийн эзэмшилд байж байгаад сүүлд 1799 оноос Оросын Эзэн хаан I Павелын захирамжаар тусгайлан байгуулагдсан бүрэн орос худалдаачдаас бүрдсэн Орос-америкийн компанийн (шинэчлэлийн өмнөх орос хэл. Россійско-Американская компанія) мэдэлд очжээ. Америк тив дахь Оросын Эзэнт гүрний эзэмшилд байж байгаад 1867 онд АНУ-д худалдсан юм.
АНУ-ын Конгресс Аляскын байгалийн нөөц баялгийг АНУ-ын ирээдүйн өсөлт хөгжилд онц чухал ач холбогдолтой гэж үзэн шийдвэр гаргасны үндсэн дээр тус 1,518 сая км² газар нутгийг Оросын эзэнт гүрнээс худалдан авчээ. Америкийн Нэгдсэн Улс нь Оросын Эзэнт улстай 1867 оны 3-р сарын 30-нд нэг акр газрыг 2 центээр буюу нэг га газрыг 5 цент орчим үнээр бодож нийт 7.2 сая доллараар худалдан авах Гэрээ Вашингтон хотод байгуулж мөн оны 10-р сарын 18-нд тус газар нутгийг албан ёсоор шилжүүлэн авчээ. Ханш уналтыг тооцож үзвэл тухайн үед төлсөн мөнгөн дүн 2021 оны 133,3 сая орчим доллартай тэнцэх юм.
.svg)
Сүүлд 1912 оны 5-р сарын 11-нд зохион байгуулалтай нутаг дэвсгэр болгохоос өмнө энэ нутагт засаг захиргааны хэд хэдэн өөрчлөлт хийгдсэн. 1959 оны 1-р сарын 3-нд албан ёсоор АНУ-ын 49 дэх муж улс болжээ. Хойгийг нэрлэхэд л хэрэглэдэг байсан "Аляска" хэмээх нэрийг Оросын колоничлолын үед өгсөн бөгөөд энэ нэр нь алеут хэлний alaxsxaq ("эх газар" буюу үгчилбэл "тэнгисийн ажиллагаа чиглэдэг зүйл" гэсэн үгнээс гаралтай.[3] Энэ муж улсыг мөн ижил үндсээс гаралтай алеут үг болох Alyeska буюу "их газар" гэсэн үгээр нэрлэдэг. 1917 оноос хойш албан ёсоор шилжүүлж авсан 10-р сарын 18-ны өдрийг АНУ-д Аляскын өдөр гэж тэмдэглэдэг байна.
Лавлах бичиг
[засварлах | кодоор засварлах]- ↑ 1.0 1.1 "Elevations and Distances in the United States". U.S Geological Survey. April 29, 2005. Эх хувилбараас архивласан: 2008-06-01. Татаж авсан: 2006-11-03.
- ↑ "Archive copy". Эх хувилбараас архивласан: 2011-10-07. Татаж авсан: 2008-10-15.
{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) - ↑ Ransom, J. Ellis. 1940. Derivation of the Word ‘Alaska’. American Anthropologist n.s., 42: pp. 550-551
Гадны холбоос
[засварлах | кодоор засварлах]
Commons: Alaska – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан- Муж улсын засгийн газар
- State of Alaska website
- Alaska State Databases - Annotated list of searchable databases produced by Alaska state agencies and compiled by the Government Documents Roundtable of the American Library Association.
- АНУ-ын засгийн газар
- Energy & Environmental Data for Alaska
- USGS real-time, geographic, and other scientific resources of Alaska
- US Census Bureau
- Alaska State Facts
- Бусад