Газрын ховор элементүүд
Химийн элементүүдийн үелэх системийн 57-оос 71-ийг хүртэл дугаарт байрлах лантаноид элементүүд болон эдгээртэй химийн шинжээрээ ойролцоо төстэй №39-д байрлах иттрийг оролцуулаад газрын ховор элементүүд (ГХЭ) хэмээн нэрлэнэ.
ГХЭ-үүд нь мөнгөлөг цагаан өнгөтэй металлууд бөгөөд нягт нь 4,48г/см3 /иттри/ ээс 9,33 г/см3 /тули/ хүрнэ. Хайлах температур +804° С (цери)-ээс 1550° С (тули) байна. ХШЭ агаарт амархан исэлдэх ба нүүрстөрөгч, хүхэр, фосфор, азот, бусад зарим элементүүдтэй идэвхтэй нэгдэнэ.
Газрын ховор элементүүдийн хэрэглээ Газрын ховор элементүүдийн (ГХЭ) мишметал гэгдэх хайлшийн найрлаганд Се-45-50%, La–20-25%, Nd–15-17% г.м., мөн 5% хүртэл төмөр, 0,1-0,3% цахиур оролцоно. Мишметалыг гянтай ган, ширэм, өнгөт металын сайн чанарын хайлш гарган авахад хэрэглэнэ. ГХЭ ба мишметал нь орчин үед хар ба өнгөт металлургийн үйлдвэрт их хэмжээгээр хэрэглэгдэж байгаа ба онцгой шинжтэй шил, керамик, өнгөт телевизор цахилгаан техник, радиоэлектроникийн үйлдвэрийн салбаруудад өргөн хэрэглэгдэх болов. Тухайлбал, иттри нь лазер бүтээх гол материалын нэг болж байна.
| № | Ордын нэр | Ордын төрөл |
|---|---|---|
| 1 | Баян овоо, Хятад (Bayan obo, China) | Fe-REE-Nb -орд |
| 2 | Чавара, Энэтхэг (Chavara, India) | Монацитын шороон орд |
| 3 | Маунтенн пасс (Mountai Pass, USA) | Бастнезит бариттай карбонатит |
| 4 | Норден, Шри Ланка (Northern Sri Lanka) | Монацитын шороон орд |
| 5 | Орисса, Энэтхэг (Orissa, India) | Монацитын шороон орд |
| 6 | Энэбба, Австрали (Eneabba, Australia) | Монацитын шороон орд |
| 7 | Капел, Ёгенап, Австрали (Capel and Yoganup, Australia) | Монацитын шороон орд |
| 8 | Хойд Страдбоке арал, Австрали (North Stradboke Island, Australia) | Монацитын шороон орд |
| 9 | Камаратуба, Бразил (Camarataba, Brazil) | Монацитын шороон орд |
| 10 | Стийн кэмпискраал, Өмнөд Африк (Steen Kampskraal, South Africa) | Монацит, Апатитийн судал |
| 11 | Лугийн гол, Монгол (Lugiin Gol, Mongolia) | Синхизит Бастнезиттай карбонатт |
Цахим холбоос[засварлах | кодоор засварлах]
Commons: Газрын ховор элементүүд – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан