Иод

Иод, ₅₃I

Иод
Дуудлага	/jɔt/
Гадаад байдал	гялалзсан металл саарал хатуу, хар/ягаан шингэн, ягаан хий
Стандарт атомын жин Ar°(I)
	126.90447±0.00003 126.90±0.01 (товчлогдсон)
Үелэх систем дэх Иод
Устөрөгч Гели Лити Берилли Бор (химийн элемент) Нүүрстөрөгч Азот Хүчилтөрөгч Фтор Неон Натри Магни Хөнгөн цагаан Цахиур Фосфор Хүхэр Хлор Аргон Кали Кальци Сканди Титан Ванади Хром Манган Төмөр (химийн элемент) Кобальт Никель Зэс Цайр Галли Германи Хүнцэл Селени Бром Криптон Рубиди Стронци Иттри Циркони Ниоби Молибден Технеци Рутени Роди Паллади Мөнгө (химийн элемент) Кадми Инди Цагаан тугалга Сурьма Теллур Иод Ксенон Цези Бари Лантан Цери Празеодим Неодим Промети Самари Европи Гадолини Терби Диспрози Гольми Эрби Тули Иттерби Лютеци Гафни Тантал Вольфрам Рени Осми Ириди Цагаан алт Алт Мөнгөн ус Талли Хар тугалга Висмут Полони Астат Радон Франци Ради Актини Тори Протактини Уран Нептуни Плутони Америци Кюри Беркли Калифорни (химийн элемент) Эйнштейни Ферми Менделеви Нобели Лоуренси Резерфорди Дубни Сиборги Бори Хасси Мейтнери Дармштадти Рентгени Коперници Нихони Флерови Москови Ливермори Теннессин Оганесон Br ↑ I ↓ At теллур ← иод → ксенон
Атомын дугаар (Z)	53
Бүлэг	17-р бүлэг (галоген)
Үе	5-р үе
Блок	p-блок
Электрон байгуулалт	[Kr] 4d10 5s2 5p5
Давхарга бүрт	2, 8, 18, 18, 7
Физик шинж чанарууд
Төлөв	хатуу
Хайлах температур	(I2) 386.85 K ​(113.7 °C, ​236.66 °F)
Буцлах температур	(I2) 457.4 K ​(184.3 °C, ​363.7 °F)
Нягт (20° C)	4.944 г/см3
Гурвалсан цэг	386.65 K, ​12.1 кПа
Критик цэг	819 K, 11.7 МПа
Хайлах энтальп	(I2) 15.52 кЖ/моль
Уурших энтальп	(I2) 41.57 кЖ/моль
Хувийн дулаан шингээлт	(I2) 54.44 Ж/(моль·K)
Уурын даралт (ромбо) P (Па) 1 10 100 1 к 10 к 100 к T (K) 260 282 309 342 381 457
Атомын шинж чанар
Исэлдэлтийн зэрэг	нийтлэг: −1, +1, +3, +5, +7 +2, +4,? +6?
Цахилгаан сөрөг чанар	Полингийн шаталбар: 2.66
Ионжилтын энерги	1-р: 1008.4 кЖ/моль 2-р: 1845.9 кЖ/моль 3-р: 3180 кЖ/моль
Атомын радиус	эмпирик: 140 пм
Ковалент радиус	139±3 пм
Ван дер Ваальсийн радиус	198 пм
Спектрийн хүрээ дэх өнгөт шугамууд иод элементийн спектрийн шугам
Бусад шинж чанарууд
Байгалийн тархац	анхдагч
Талст бүтэц	​суурь төвтэй орторомб (oS8)
Торны тогтмолууд	a = 725.79 пм b = 478.28 пм c = 982.38 пм (20 °C)
Дулааны тэлэлт	74.9×10−6/K (20 °C)
Дулаан дамжуулалт	0.449 Вт/(м⋅K)
Цахилгаан эсэргүүцэл	1.3×107 Ω⋅м (0 °C)
Соронзон чанар	дисоронзон
Моляр соронзон мэдрэмж	−88.7×10−6 см3/моль (298 K)
Эзлэхүүний модуль	7.7 ГПа
CAS дугаар	7553-56-2
Түүх
Нэрийн үүсэл	Уурны өнгөнөөс нь үүдэн Эртний Грек ιώδης, "ягаан" үгнээс
Нээсэн ба анх ялгасан	Бернар Куртуа (1811)
Хамгийн тогвортой изотопууд
Гол изотопууд Задрал дэлбэг байдал хагас задрал (t1/2) хэлбэр бүтээгдэхүүн 123I хиймэл 13.223 ц ε 123Te 124I хиймэл 4.1760 ө β+ 124Te 125I хиймэл 59.392 ө ε 125Te 127I 100% тогтвортой 129I мөр 1.614×107 ж β− 129Xe 131I хиймэл 8.0249 ө β− 131Xe 135I хиймэл 6.58 ц β− 135Xe

Иод нь дэс дугаар 53, I тэмдэглэгээтэй химийн элемент юм.

Тархац

Талст иод

Антисептикийн (ариутгалын) иодын уусмалаар шархалсан хэсэгт түрхэж буй нь

Гаргаж авах

Эхний алхам:

$\mathrm {HIO_{3}+3\ H_{2}SO_{3}\rightarrow HI+3\ H_{2}SO_{4}}$

дараа нь:

$\mathrm {HIO_{3}+5\ HI\rightarrow 3\ H_{2}O+3\ I_{2}}$

Цахим холбоос

Wiktionary

Wiktionary: Иод – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу

 Commons: Иод – Викимедиа дуу дүрсний сан

Эшлэл

Загвар:Element-stub