Липид
Липид
Липид нь өөх тос, лав, стерол, өөх тосонд уусдаг амин дэмүүд (жишээлбэл, А, D, E, K амин дэмүүд), моноглицерид, диглицерид, фосфолипид зэрэг олон төрлийн органик нэгдлүүдийг багтаасан өргөн бүлэг юм. Липидийн үүрэг нь энерги хадгалах, дохио дамжуулах, эсийн мембраны бүтцийн бүрэлдэхүүн болох явдал юм. Липидийг гоо сайхан, хүнсний үйлдвэрлэл, нанотехнологид ашигладаг.
Липидийг ерөнхийд нь гидрофобик эсвэл амфифилик жижиг молекулууд гэж тодорхойлж болно. Зарим липидийн амфифилик шинж чанар нь усан орчинд везикул, олон давхаргат/нэг давхаргат липосом эсвэл мембран зэрэг бүтцийг үүсгэх боломжийг олгодог. Биологийн липид нь бүхэлдээ эсвэл хэсэгчлэн хоёр төрлийн биохимийн дэд нэгж буюу "барилгын материал" болох кетокил болон изопрен бүлгээс үүсдэг. Энэ аргаар липидийг найман ангилалд хувааж болно: өөхний хүчлүүд, глицеролипидүүд, глицерофосфолипидүүд, сфинголипидүүд, сахаролипидүүд, поликетидууд (кетокил дэд нэгжүүдийн конденсацаас үүсдэг); мөн стерол липидүүд ба пренол липидүүд (изопрен дэд нэгжүүдийн конденсацаас үүсдэг).
"Липид" гэсэн нэр томъёог заримдаа өөх тосны ижил утгатайгаар ашигладаг боловч өөх тос нь триглицерид хэмээх липидийн нэг дэд бүлэг юм. Липид нь өөхний хүчлүүд болон тэдгээрийн уламжлал (три-, ди-, моноглицерид, фосфолипид гэх мэт), мөн холестерин зэрэг стерол агуулсан бусад метаболитуудыг багтаадаг. Хүмүүс болон бусад хөхтөн амьтад липидийг задалж, дахин нийлэгжүүлэх олон биосинтезийн зам ашигладаг ч зарим зайлшгүй шаардлагатай липидийг ингэж үүсгэж чадахгүй тул хоол хүнснээс авах шаардлагатай байдаг