Jump to content

Мөөгөнцөр

Википедиа — Чөлөөт нэвтэрхий толь
fungus

Мөөгөнцөр (fungi эсвэл funguses) нь мөөгөнцөр, хөгц зэрэг бичил биетүүд, түүнчлэн илүү сайн мэдэгдсэн мөөгийг багтаасан эукариот организмын бүлгийн гишүүн юм. Эдгээр организмуудыг Animalia, Plantae, Protista эсвэл Protozoa, Chromista зэрэг уламжлалт эукариот овгийн нэг гэж ангилдаг.

Мөөгөнцөрийг ургамал, бактери, зарим протистуудаас өөр овогт байрлуулдаг шинж чанар нь тэдний эсийн хананд хитин байдаг. Мөөгөнцөр нь амьтадтай адил гетеротрофууд юм. Тэд ууссан молекулуудыг шингээх замаар хоол хүнсээ олж авдаг бөгөөд ихэвчлэн хоол боловсруулах ферментийг хүрээлэн буй орчиндоо ялгаруулдаг. Мөөгөнцөр нь фотосинтез хийдэггүй. Өсөлт нь агаар эсвэл усаар дамждаг спорыг эс тооцвол тэдний хөдөлгөөнт хэрэгсэл юм. Мөөгөнцөр нь экологийн систем дэх үндсэн задлагч юм. Эдгээр болон бусад ялгаанууд нь мөөгөнцөрийг Eumycota (жинхэнэ мөөгөнцөр эсвэл Eumycetes) гэж нэрлэсэн, нэг өвөг дээдэстэй (өөрөөр хэлбэл тэд монофилетик бүлгийг бүрдүүлдэг) холбоотой организмуудын нэг бүлэгт байрлуулдаг бөгөөд энэ тайлбарыг молекул филогенетик нь бас баттай дэмждэг. Энэ мөөгөнцрийн бүлэг нь бүтцийн хувьд ижил төстэй миксомицет (шавар мөөгөнцөр) ба оомицет (усны хөгц) -ээс ялгаатай. Мөөгөнцөрийг судлахад зориулагдсан биологийн салбарыг микологи (Грек хэлнээс μύκης mykes, мөөг) гэж нэрлэдэг. Өмнө нь микологи нь ургамал судлалын нэг салбар гэж тооцогддог байсан ч мөөгөнцөр нь ургамлаас илүү амьтантай генетикийн хувьд илүү холбоотой байдаг нь одоо мэдэгдсэн.

Дэлхий даяар элбэг, ихэнх мөөгөнцөр нь жижиг бүтэцтэй, хөрсөн дэх эсвэл үхсэн биет дэх нууцлаг амьдралын хэв маягаас шалтгаалан үл анзаарагддаг. Мөөгөнцөрт ургамал, амьтан, бусад мөөгөнцөр болон шимэгч хорхойн симбионт орно. Тэд жимс ургах үед мөөг эсвэл хөгц хэлбэрээр мэдэгдэхүйц болж болно. Мөөгөнцөр нь органик бодисын задралд чухал үүрэг гүйцэтгэдэг бөгөөд байгаль орчинд шим тэжээлийн эргэлт, солилцоонд үндсэн үүрэг гүйцэтгэдэг.

Холбоотой өгүүлэл

[засварлах | кодоор засварлах]