Jump to content

Норвегийн Нобелийн Комитет

Википедиа — Чөлөөт нэвтэрхий толь
Нобелийн энх тайвны шагнал

Норвегийн Нобелийн Комитет (Норвеги хэл: Den norske Nobelkomité) нь Шведийн үйлдвэрийн эзэн Альфред Нобелийн өвөөс жил бүр Нобелийн Энхтайванчийн шагналыг хүлээн авагчдыг сонгодог бөгөөд энэ нь Нобелийн тухай өвийн дагуу хийгддэг.

Таван гишүүн нь Норвегийн парламентээр томилогддог. Альфред Нобель өөрийн өвд "Норвегийн парламент нь Нобелийн Энхтайванчийн шагналын ялагчдыг сонгох үүрэгтэй" гэж заасан. Тухайн үед Норвеги ба Швед улс нь сул холбоотой хувийн холбоонд байсан. Парламент нь гишүүдийг томилдог хэдий ч, энэ комитет нь хувийн шагнал олгох үүрэгтэй хувийн байгууллага юм. Сүүлийн хэдэн арван жилд, ихэнх гишүүд нь тэтгэвэрт гарсан улс төрчид байсан.

Комитет нь Норвегийн Нобелийн Институттай хамтран ажилладаг. Комитет нь институтын барилга дээр уулзалтаа хийдэг бөгөөд энэ газарт шагналын ялагчийг зарладаг. Гэхдээ 1990 оноос хойш шагнал гардуулах ёслол нь Осло хотын танхимд болж байна.

Дэлгэрэнгүй мэдээлэл: Альфред Нобель

Альфред Нобель 1896 оны 12-р сард нас барсан. 1897 оны 1-р сард түүний өвийн агуулгыг ил болгосон. Тэр 1895 онд энэ өвөө бичиж байсан бөгөөд "Нобелийн Энхтайванчийн шагнал нь улс орнуудын хоорондын нөхөрлөлийг дэмжих, байлдааны армийг устгах эсвэл багасгах, энхтайваны конгрессүүдийг зохион байгуулах болон дэмжих ажлыг хамгийн сайн хийсэн хүнд олгох ёстой" гэж тунхагласан байдаг. Түүнчлэн Нобелийн мөнгөний зарим хэсгийг энэ шагналд хандивлах ёстой гэж заасан. Нобелийн сан нь эдийн засгийн удирдлагыг хариуцдаг. Бусад Нобелийн шагналуудыг Шведийн байгууллагууд (Шведийн академи, Шведийн ХRoyal академи, Каролинскийн Институт) олгодог байсан бол Энхтайванчийн шагналын хариуцлагыг Норвегийн парламентад өгсөн байна, ялангуяа "таван хүний бүрдсэн комиссийг сонгох" гэж тусгагдсан. Шинээр байгууллага үүсгэх шаардлагатай болсон—Норвегийн Нобелийн Комитет.