Оуэн Латтимор

Оуэн Латтимор

Оуэн Латтимор (англи. Owen Lattimore 1900 оны 7-р сарын 29-нд АНУ-ын Вашингтонд төрсөн- 1989 онд АНУ-ын Провиденс-д нас баржээ) - дорно дахин болон монгол, хятад судлаач эрдэмтэн.

Монгол судлалыг АНУ-д үүсгэн байгуулагчдын нэг.

Намтар

Америкт төрсөн Оуэн Латтимор бага насаа Хятадын Тяньжинд өнгөрөөсөн бөгөөд тэр үед эцэг эх Дэвид, Маргарет Латтимор нар тэнд англи хэлний багшаар ажиллаж байжээ. 1913-1914 онд тэрээр Швейцарын Лозанн дахь Коллежийн Classique Cantonal хувийн сургуульд сураад 1915-1919 онд Оуэн Англид St. Bees school сурчээ. Тэрээр 1919 онд Оксфордын их сургуулийн элсэлтийн шалгалтыг амжилттай өгсөн боловч мөнгөгүй байсан тул ажил хийж мөнгө олохоор Хятад руу буцаж иржээ.

1919 онд Хятадад эргэж ирээд эхлээд Тяньжинь дахь "Tientsin and Peking Times" сонины редакторын туслахаар ажилласан байна.

Оуэн Латтимор гэргий Элеанорын хамт

1922-1926 онуудад "Arnold & Co., Tientsin and Peking" компанид ажилласан. 1926 онд Элеанор Холгейт (Eleanor Holgate)-тэй гэрэлсэн байна. Гэргийн хамт Өвөр Монгол, Говь, Энэтхэг, Кашмираар аялж тэндээсээ усан онгоцоор Итали руу явжээ.

1927-1928 оны хичээлийн жилд Харвардын Их сургуульд сураад буцаад Хятад руу явж хэд хэдэн байгууллагын тэтгэлэг санхүүжилтээр судалгааны ажил хийсэн байна.

1941 онд Латтиморыг АНУ-ын Ерөнхийлөгч Франклин Рузвельт Чан Кайшигийн зөвлөхөөр илгээжээ. 1942-1944 онд Дайны мэдээллийн албаны Номхон далайн хэлтсийн даргаар ажиллаж байсан.

АНУ -ын дэд ерөнхийлөгч Хенри Эгард Уоллесын Хятад, Монголд /1944 оны 7 дугаар сард/ хийсэн айлчлалд албан ёсоор дагалдан явсан байна. 1945 онд тэрээр Япон дахь АНУ -ын төлөөлөгчийн газрын зөвлөхөөр томилогдов.

1950 онд тэрээр Афганистан дахь НҮБ -ын төлөөлөгчийн газарт ажилласан ажээ.

1950 онд сенатор хэт барууны үзэлтэн Жозеф Маккарти Латтиморыг Зөвлөлт Холбоот Улсын талд тагнуул хийсэн гэж түүнийг буруутгаж байжээ.

Латтиморыг ОУХБ-д коммунист нөлөөллийн цар хүрээг тогтоохыг оролдож байсан АНУ-ын Конгрессын Дотоодын Аюулгүй Байдлын Комисс түүнийг мөрдөн байцаалтад оруулжээ. Комиссын өмнө өгсөн мэдүүлгийн үндсэн дээр түүнийг худал мэдүүлэг өгсөн гэж буруутгаж байгаад сүүлд нотлох баримтгүй байсан тул 1955 онд түүний хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон.

1955-1963 онд Жонс Хопкинсын Их сургуульд багшилсан.

1963-1970 онд Английн Лийдсийн их сургуульд мөн багшилж байх үеэрээ анх тус их сургуульд монгол оюутнуудад англи хэл сургах ажлыг зохион байгуулахад дэмжиж гар бие оролцсон байна.

Оуэн Латтиморын 1974 онд Монголд дахин ирж 2 бүлэг баримтад кино хийжээ.

1981 онд Ардын хувьсгалын жаран жилийн ой болоход ШУА-ийн анхны гадаад гишүүн болохын хувьд хүндэт зочноор Монголд уригдаж ирээд Ю.Цэдэнбалтай уулзсан байдаг. Энэ аялалдаа тэрбээр Мариа хэмээх яруу найрагч ач охиноо дагуулан Бээжингээр дамжин галт тэргээр ирсэн түүх байна.

1982 онд Олон Улсын Монголч Эрдэмтдийн Их Хуралд оролцохоор Монголд ахин ирэв. 1986 оны зун Монгол улсаас нэн сонирхолтой, мөн таатай мэдээ ирсэн нь Төв Музей шинээр олдсон нэг үлэг гүрвэлийг "Goyocethale Lattimorei" хэмээн Латтиморын нэрээр нэрийдсэн явдал байлаа. Тэр жил төрсөн өдрөөр нь Британи дахь манай Элчин сайдын яамнаас утас цохин мэндчилгээ хүргэсэн баримт байдаг.

Сүүлд 1987 онд АНУ Монгол улстай дипломат харилцаа тогтоосон тухай мэдээ хүлээж аваад тэрээр ихэд баярласан гэдэг. Тэрээр Дилав хутагтай ойр дотно найз байсан бөгөөд анх АНУ-д ирэхэд нь тал бүрээр туслаж дэмжиж байжээ.

1989 онд тэрээр Род-Айленд мужийн Провиденс хотод нас баржээ.

Бүтээлүүд

• • 1928: The Desert Road to Turkestan. London: Methuen, 1928. ISBN 0404038875. 373 pages.
    • Reprinted: Boston: Little Brown, 1929. New York: Kodansha International, 1995.
  • 1930: High Tartary. Boston: Little Brown, 1930.
    • Reprinted: New York: Kodansha International, 1994.
  • 1932: Manchuria: Cradle of Conflict. New York: Macmillan, 1932. Revised in 1935.
  • 1933: “The Unknown Frontier of Manchuria”. Foreign Affairs, Vol. 11, No. 2, January 1933.
  • 1934: Empire in the East. Doubleday Doran, 1934. Institute of Pacific Relations, American Council. ISBN 9780836918632. 322 pages.
  • 1934: The Mongols of Manchuria: Their Tribal Divisions, Geographical Distribution, Historical Relations With Manchus And Chinese, And Present Political Problems. New York: John Day, 1934. With maps.
    • Reprinted: New York: H. Fertig, 1969.
  • 1934: "China and the Barbarians," in Joseph Barnes, ed. Empire In The East. : Doubleday, 1934.
    • Reprinted: 1970 ISBN 0-8369-1863-0.
  • 1935: "On the Wickedness of Being Nomads". T'ien Hsia Monthly, Vol 1, No 1, August 1935, Pgs 47-62. [2]
  • 1940: Inner Asian Frontiers of China. New York: American Geographical Society, 1940. — This study was written in conjunction with the Secretariat of the Institute of Pacific Relations as a report for its International research series.
    • Reprinted: Boston: Beacon Press, 1967.
  • 1941: Mongol Journeys. New York: Doubleday Doran, 1941.
  • 1941: “Stalemate in China”. Foreign Affairs, Vol. 19, No. 3, April 1941.
  • 1942: “The Fight for Democracy in Asia”. Foreign Affairs, Vol. 20, No. 4, July 1942.
  • 1942: “China Opens Her Wild West”. Washington, D.C.: National Geographic Society, Vol. 182, No. 3, September 1942.
  • 1943: America and Asia: Problems of Today’s War and the Peace of Tomorrow. Claremont, California: Claremont Colleges, 1943. Foreword by Admiral Harry E. Yarnell.
  • 1944: The Making of Modern China: A Short History. New York: W. W. Norton, 1944. With Eleanor Holgate Lattimore. 212 pages.
    • Reprinted: Washington, D.C.: Infantry Journal, 1944.
  • 1945: Solution in Asia. Boston: Little Brown, 1945. ISBN 9780404106355. 214 pages.
  • 1947: “An Inner Asian Approach to the Historical Geography of China”. Great Britain: Geographical Journal, Vol. 110, No. 4/6 (October/December 1947), pp. 180–187
  • 1947: China: A Short History. New York: W. W. Norton. Revised edition, 1947. With Eleanor Holgate Lattimore.
  • 1949: The Situation in Asia. Boston: Little Brown, 1949.
  • 1950: Pivot of Asia: Sinkiang and the Inner Asian frontiers of China and Russia. Boston: Little Brown, 1950.
  • 1950: Ordeal by Slander. Boston: Little Brown, 1950. OCLC 466941. 236 pages.
    • Reprinted: New York: Carroll & Graf, 2004. Introduction by Blanche Wiessen Cook, preface by David Lattimore.
  • 1953: “The New Political Geography of Inner Asia”. Great Britain: Geographical Journal, Vol. CXIX, Part 1, March 1953.
    • Reprinted: London: William Clowes and Sons.
  • 1955: Nationalism and Revolution in Mongolia. New York: Oxford University Press, 1955. 186 pages. Co-authored with Sh. Nachukdorgi.
  • 1962: Nomads and Commissars: Mongolia Revisited. New York: Oxford University Press, 1962. ISBN 9781258191566. 272 pages.
  • 1962: Studies in Frontier History: Collected Papers, 1928–1958. London; New York: Oxford University Press, 1962. 565 pages. Published simultaneously in Paris by Mouton.
  • 1964: From China, Looking Outward: An Inaugural Lecture. Leeds: Leeds University Press, 1964. 29 pages.
  • 1968: Silks, Spices, and Empire: Asia Seen Through the Eyes of Its Discoverers. New York: Delacorte, 1968. With Eleanor Holgate Lattimore.
  • 1970: History and Revolution in China. Lund: Studentlitteratur, 1970. 46 pages.
  • 1982: The Diluv Khutagt: Memoirs and Autobiography of a Mongol Buddhist Reincarnation in Religion and Revolution. Wiesbaden: O. Harrassowitz, 1982. ISBN 3447022213. 279 pages.
  • 1990: China Memoirs: Chiang Kai-shek and the War against Japan. Tokyo: University of Tokyo Press, 1990. ISBN 9780860084686. 252 pages. Compiled by Fujiko Isono.
    • Japanese translation available