Парисын энх тайвны бага хурал (1919-1920)

“Их дөрөв”

Парисын энх тайвны бага хурал (1919-1920) - Дэлхийн нэгдүгээр дайнд (1914-1918) ялсан гүрнүүд болон ялагдсан улс орнуудын хооронд энхийн гэрээ байгуулахаар зохион байгуулсан олон улсын бага хурал юм. Энэ нь 1919 оны 1-р сарын 18-наас 1920 оны 1-р сарын 21 хүртэл 33 улсын оролцоотойгоор хэд хэдэн үе шаттайгаар явагдсан. Бага хурлын үеэр Герман (Версалийн гэрээ), Австри (Сент-Жерменийн гэрээ), Болгар (Нейлийн гэрээ), Унгар (Трианоны гэрээ), Османы эзэнт гүрэн (Севрийн гэрээ) зэрэг улс орнуудтай энхийн гэрээ байгуулахаар бэлтгэл ажлыг гүйцэтгэсэн байна.

Дайны дараах дэлхийн дэг журам тогтоох гол асуудлуудыг АНУ-ын Ерөнхийлөгч Вудро Вилсон, Их Британийн Ерөнхий сайд Дэвид Ллойд Жорж, Францын Ерөнхий сайд Жорж Клемансо, Италийн Ерөнхий сайд Витторио Эмануэле Орландо нарын Их гүрнүүдийн “Их дөрөв” гэгддэг удирдагчид бага хурлаар шийдсэн байна. Бага хурлын үеэр тэд 145 удаа албан бус уулзалт хийж, бүх чухал шийдвэрүүдийг гаргаж, дараа нь бусад оролцогчид баталсан байна.

Тухайн үед бүх Оросын хууль ёсны эрх мэдлийн статусыг зарлаж байсан засгийн газруудын аль нь ч бага хуралд уригдаагүй юм. Герман болон түүний хуучин холбоотон орнуудыг Парисын энхийн гэрээний төслийг боловсруулсны дараа л Бага хуралд оролцуулсан байна.

Тус Бага хурлаар Үндэстнүүдийн Лигийн дүрмийг сайшаажээ.

Бага хуралд нийтдээ мянга гаруй төлөөлөгч ирж, янз бүрийн чиглэлээр мэргэшсэн олон тооны мэргэжилтнүүд, орчуулагч, нарийн бичгийн дарга, стенографич, бичээч нар оролцов. Зөвхөн Америкийн төлөөлөгчдөд үйлчлэх ажилчдын тоо 1300 хүрч байсан. Хуралд итгэмжлэгдсэн олон сурвалжлагчийг тооцохгүйгээр 150 гаруй сэтгүүлч оролцжээ.

Нөхцөл байдал

Дэлхийн нэгдүгээр дайн нь олон засгийн газруудыг түлхэн унагаж, нийгмийн томоохон өөрчлөлт хийх урьдчилсан нөхцөлийг бүрдүүлсэн юм. Орост 1917 оны хоёрдугаар сарын хувьсгалын үр дүнд хаант засаглал нурж цоо шинэ тогтолцоогоор солигдсон. Австри-Унгарын задрал нь Европын тивийн төвд хяналтгүй өргөн уудам газар нутгийг үлдээсэн. Ойрх Дорнод дахь асар том эзэмшил нутагтай Османы эзэнт гүрэн сүйрлийн ирмэг дээр очив. Германы эзэнт гүрэн Бүгд найрамдах улс болсон. Польш, Литва, Эстони, Латви зэрэг өмнө нь байсан хэд хэдэн улс тусгаар тогтнолоо сэргээн олж авсан. Бага хурлын өмнөхөн болон хурлын явцад Югослав, Чехословак гэсэн "шинэ улсууд" үүсэж эхэлсэн.