Тунадас тээвэрлэлт
Тунадас тээвэрлэлт гэдэг нь хатуу ширхэгтэй хэсгүүд (тунадас)-ийг хөдөлгөх процесс бөгөөд энэ нь ихэвчлэн тунадас дээр үйлчилж буй таталцлын хүч болон тунадас агуулагдаж буй шингэний хөдөлгөөний нөлөөгөөр үүсдэг. Тунадас тээвэрлэлт нь байгалийн системд тохиолддог бөгөөд эдгээр тунадас нь элсэн чулуу, хайрга, бул чулуу зэрэг хэмхдэс чулуулаг, шавар, эсвэл шаварлаг материал байх боломжтой. Шингэн нь агаар, ус, эсвэл мөс байж болно. Таталцлын хүч нь тунадсыг тухайн байрлаж буй гадаргуугийн налуу дагуу хөдөлгөдөг.
Шингэний хөдөлгөөнөөс шалтгаалсан тунадас тээвэрлэлт нь гол мөрөн, далай, нуур, тэнгис болон бусад усны биетүүдэд урсгал, таталтын нөлөөгөөр явагддаг. Түүнчлэн, мөстлөгийн урсгал болон хуурай газрын гадаргуу дээр салхины нөлөөгөөр тээвэрлэгддэг. Зөвхөн таталцлын нөлөөгөөр тунадас тээвэрлэгдэх процесс нь ерөнхийдөө налуу гадаргуу, толгод, хяр, хавцал, эсвэл тивийн тавцан-налууны зааг зэрэгт тохиолддог.
Тунадас тээвэрлэлтийн ач холбогдол
[засварлах | кодоор засварлах]Тунадас тээвэрлэлт нь тунамал геологи, газар зүйн хэлбэржилт, иргэний инженерчлэл, гидравлик инженерчлэл, байгаль орчны инженерчлэл зэрэг олон салбарт чухал ач холбогдолтой. Тунадас тээвэрлэлтийн талаарх мэдлэг нь ихэвчлэн элэгдэл эсвэл хуримтлал бий болох эсэхийг тодорхойлоход, мөн элэгдэл, хуримтлалын хэмжээг болон ямар хугацаа, зайд явагдахыг тооцоолох зорилгоор ашиглагддаг.