Аустерлицийн тулалдаан: Засвар хоорондын ялгаа

Browse history interactively
← Өмнөх өөрчлөлтДараагийн ялгаа →
Content deleted Content added
VisualWikitext
No edit summary
Мөр 1: Мөр 1:
{{Инфобокс дайн
{{Инфобокс дайн
|conflic=Аустерлицийн тулалдаан
|conflic=Аустерлицийн тулалдаан
|partof=[[Гуравдугаар эвсэлийн тулалдаан]]
|partof=[[Гуравдугаар эвслийн дайн]]
|image=[[Image:Austerlitz-baron-Pascal.jpg|300px|alt=Colored painting showing Napoleon on a white horse and General Rapp galloping towards Napoleon to present the captured Austrian standards.]]
|image=[[Image:Austerlitz-baron-Pascal.jpg|300px|alt=Colored painting showing Napoleon on a white horse and General Rapp galloping towards Napoleon to present the captured Austrian standards.]]
|caption=''Наполеон Аустерлицийн тулалдааны үед'' [[Франкос Жеррард]]ын бүтээл
|caption=''Наполеон Аустерлицийн тулалдааны үед'' [[Франсуа Жерар]]ын бүтээл
|date=1805 оны 12 сарын 2
|date=1805 оны 12 сарын 2
|place=[[Аустерлиц]],[[Морави]],[[Австрийн эзэнт гүрэн]]
|place=[[Австрийн эзэнт гүрэн]], [[Морави]], [[Славков у Брна|Аустерлиц]]
|result=Францын эзэнт гүрний шийдвэрлэх ялалт,
|result=Францын эзэнт гүрний шийдвэрлэх ялалт,
*[[Гуравдугаар эвсэл]]ийн төгсгөл<br>
*[[Гуравдугаар эвсэл|Гуравдугаар эвслийн]] төгсгөл<br>
*[[Гэгээн Ромын эзэнт гүрний]] уналт
*[[Ариун Ромын эзэнт гүрэн|Ариун Ромын эзэнт гүрний]] уналт
*[[Рейны холбооны]] үүсэл
*[[Райны холбоо]]ны үүсэл
|combatant1={{flagicon|France}} [[Анхны Францын эзэнт гүрэн|Франын зэнт гүрэн]]
|combatant1={{flagicon|Франц}} [[Францын анхдугаар эзэнт гүрэн|Францын зэнт гүрэн]]
|combatant2={{flagicon|Russia}} [[Оросын эзэнт гүрэн]]
|combatant2={{flagicon|Орос}} [[Оросын эзэнт гүрэн]]<br>{{flagicon|Австрийн эзэнт гүрэн}} [[Австрийн эзэнт гүрэн]]
⚫
|commander1={{flagicon|Франц}} [[Наполеон I Бонапарт|I Наполеон]]
[[Австрийн эзэнт гүрэн]]
|commander2={{flagicon|Орос}} [[Оросын I Александр|I Александр]]<br>{{flagicon|Австрийн эзэнт гүрэн}} [[II Франц (Ариун Ромын Эзэн Хаан)|II Франц]]<br>{{flagicon|Орос}} [[Михайл Кутузов]]
⚫
|commander1={{flagicon|France}} [[Наполеон I]]
|commander2={{flagicon|Russia}} [[Оросын I Александр|I Александр]]
[[Гэгээн ромын эзэнт гүрний хаан II Франкис|IIФранкис]]

{{flagicon|Russia}} [[Михайл Кутузов]]
|strenght1=72000
|strenght1=72000
|strenght2=85000
|strenght2=85000
Мөр 23: Мөр 19:
*6940 хүн шархдсан
*6940 хүн шархдсан
*573 хүн олзлогдсон
*573 хүн олзлогдсон
|casualties2=15000 хүн алагдсан
|casualties2=15000 хүн алагдаж, шархадсан
*12000 хүн шархдсан
*12000 хүн олзлогдсон
*180 их буу олзлогдсон
*180 их буугаа алдсан
}}
}}
⚫
'''Аустерлицийн тулалдаан''' буюу '''Гурван эзэн хааны тулалдаан''' нь 1805 оны 12 сарын 2 нд [[Наполеон I Бонапарт|I Наполеон]]ы удирдлага дорх [[Францын анхдугаар эзэнт гүрэн|Францын эзэнт гүрэн]] нь [[Оросын I Александр|I Александр]] ба [[II Франц (Ариун Ромын Эзэн Хаан)|II Францын]] удирдсан [[Оросын эзэнт гүрэн|Орос]]-[[Австрийн эзэнт гүрэн|Австри]]йн хамтарсан армийг бут цохисноор [[Гуравдугаар эвсэл|Гуравдугаар эвслийг]] төгсгөхөд хүргэсэн тулалдаан юм. Тулалдаан нь тэр үеийн [[Австрийн эзэнт гүрэн|Австрийн эзэнт гүрний]] харьяаны (одоогийн [[Чех]]ийн нутаг) [[Морави]]йн [[Брно]] хотоос зүүн өмнө тийш 10 км-ийн зайтай [[Славков у Брна|Аустерлицын]] ойролцоо болжээ. Энэхүү тулалдаан тактикийн сонгодог жишээ гэгддэг.
{{Campaingbox Гуравдугаар эвсэл}}


Тулалдааны үр дүнд 1805 оны 12 сарын 26-нд Австри, Франц улсууд [[Прессбургийн гэрээ]]нд гарын үсэг зурснаар Австри улс дайнаас гаран, хуучин [[Кампо Формиогийн гэрээ|Кампо Формио]],[[ Луневиллийн гэрээн]]үүд хүчин төгөлдөр болж, Австри улс Францын Герман холбоотнуудад газар нутгаасаа өгч, ялагдсан [[Хабсбургийнхан|Хабсбургуудад]] 40 сая [[франк]]ийн [[нөхөн төлбөр]] оногдуулжээ. Харин Оросууд нутаг буцахаар болсон. Аустерлиц дахь ялалт нь Франц болон Төв Европын улсуудын хооронд жийргэвч бүс болох Германы улсуудын [[Райны холбоо]] бий болжээ. 1806 онд [[Ариун Ромын эзэнт гүрэн]] мөхөж, [[II Франц (Ариун Ромын Эзэн Хаан)|Ариун Ромын эзэн хаан II Францад]] [[Австрийн I Франц]] гэх цол нь л албан ёсоор үлдсэн. Гэхдээ эдгээр амжилт нь тус тивд энхтайван байдлыг удаан хугацаанд тогтоож чадаагүй. [[Төв Европ]]т Францын нөлөө нэмэгдэж буйд дургүйцсэн [[Пруссын хаант улс|Пруссчууд]] 1806 онд [[Дөрөвдүгээр эвслийн дайн]]ыг эхлүүлсэн билээ.
⚫
Аустерлиций тулалдаан нь түүхэнд 3 хаадын тулаан нэрээр мөнхөрчээ.1805 оны 12 сарын 2 нд [[I Наполеон]]ын удирдлаган доорх [[Анхны Франын эзэнт гүрэн|Францын эзэнт гүрэн]] нь [[Царь I Александр|I Александр]] ба [[Гэгээн Ромын эзэнт хаан II Франкис|II Франкис]] удирдлаган доорх [[Оросын эзэнт гүрэн|Орос]]-[[Австрийн эзэнт гүрэн|Австари]]йн хамтарсан армийг бут цохисноор [[Гуравдугаар эвсэл]]ийг төгсгөхөд хүргэсэн юм.Тулалдаан нь [[Аустерлиц]] [[Морови]]гаас 10 км-ийн зайтай одоогийн [[Бүгд Найрамдах Чех улс]]ын нутаг дэвсгэр дээр явагджээ.Энэхүү тулалдаан тактикийн сонгодог жишээ болсон.

1805 оны 12 сарын 26нд Австари [[Прессбургийн Энхийн гэрээн]]д гарын үсэг зурж,дайнаас гарж,хөрш [[Прусс]]т цэргийн хориг тавьхаар амлажээ.Харин Оросууд гэрлүүгээ буцхаар тохиролцоон хүрчээ..Аустерлицийн тулалдаанд ялсанаар [[Рейны Холбоог]] үүсгэхэд саад хийх зүйлгүй болж,Франц төв Европт нэр нөлөөгөө тогтоож эхэлжээ.1806 онд [[Гэгээн Ромын эзэнт гүрэн]] энхийн гэрээнд гарын үсэг зурж,[[Гэгээн Ромын эзэнт хаан II Франкис|II Франкис]] [[Франкис I Австари]] болжээ.Эдгээр гэрээнүүд нь тийм ч удаан дагаж мөрдөгдөж чадаагүй юм.Төв Европт Франц нөлөөгөө тогтоож эхэлснээр [[Пруссын хаант улс|Прусс]]тай эрх ашгийн сонирхол нь зөрчилдөх болж,энэ нь тийм ч удалгүй [[Дөрвдүгээр эвсэл]] эхэлэхэд хүрчээ.


==Удиртгал==
==Удиртгал==
Мөр 44: Мөр 38:


Бологнад байрлаж байсан түүний армийг сүүлд [[Гранд Армии]] гэгдэх болсон.Анхандаа Гранд Армии 200000 орчим хүнтэй 7 [[корпус]]т хуваагдаж,корпус болгонд 36-40 их буутай байжээ.1 Корпус болгонд 1-2 тулалдаанд оролцож амьд үлдсэн хүн байсан бөгөөд,түүний арми асар их туршлагатай байжээ.Наполеон 22000морин цэрэг бүхий нөөцний хүч байгуулж,морин цэрэгт 2 [[Куйрассиерийн дивиз]] 4 [[Драгун]]ы дивиз,1 явган драгуны дивиз бас 1 хөнгөн морин цэргийн дивиз байгуулжээ.Энэ бүхнийг дэмжих зорулалттай 24 [[их буу]]ны анги байсан.1805 онд Гранд армийн тоо 350000-д хүрч хүн бүр нь сайн бэлтгэгдэж,авьяаслаг оффицерээр удирдуулж байжээ.
Бологнад байрлаж байсан түүний армийг сүүлд [[Гранд Армии]] гэгдэх болсон.Анхандаа Гранд Армии 200000 орчим хүнтэй 7 [[корпус]]т хуваагдаж,корпус болгонд 36-40 их буутай байжээ.1 Корпус болгонд 1-2 тулалдаанд оролцож амьд үлдсэн хүн байсан бөгөөд,түүний арми асар их туршлагатай байжээ.Наполеон 22000морин цэрэг бүхий нөөцний хүч байгуулж,морин цэрэгт 2 [[Куйрассиерийн дивиз]] 4 [[Драгун]]ы дивиз,1 явган драгуны дивиз бас 1 хөнгөн морин цэргийн дивиз байгуулжээ.Энэ бүхнийг дэмжих зорулалттай 24 [[их буу]]ны анги байсан.1805 онд Гранд армийн тоо 350000-д хүрч хүн бүр нь сайн бэлтгэгдэж,авьяаслаг оффицерээр удирдуулж байжээ.

[[Ангилал:Гуравдугаар эвслийн дайн]]

{{Link FA|he}}
{{Link FA|ro}}
{{Link GA|cs}}
{{Link GA|ja}}
{{Link GA|es}}

[[ar:معركة أوسترليتز]]
[[an:Batalla d'Austerlitz]]
[[bg:Битка при Аустерлиц]]
[[ca:Batalla d'Austerlitz]]
[[cs:Bitva u Slavkova]]
[[da:Slaget ved Austerlitz]]
[[de:Schlacht bei Austerlitz]]
[[et:Austerlitzi lahing]]
[[el:Μάχη του Άουστερλιτς]]
[[en:Battle of Austerlitz]]
[[es:Batalla de Austerlitz]]
[[eo:Batalo ĉe Slavkov]]
[[fr:Bataille d'Austerlitz]]
[[fy:Slach by Austerlitz]]
[[ga:Cath Austerlitz]]
[[ko:아우스터리츠 전투]]
[[hr:Bitka kod Austerlitza]]
[[io:Austerlitz-batalio]]
[[id:Pertempuran Austerlitz]]
[[it:Battaglia di Austerlitz]]
[[he:קרב אוסטרליץ]]
[[ka:აუსტერლიცის ბრძოლა]]
[[la:Pugna apud Slaucoviam]]
[[lb:Schluecht vun Austerlitz]]
[[lt:Austerlico mūšis]]
[[lmo:Battalia de Austerlitz]]
[[hu:Austerlitzi csata]]
[[arz:معركة اوسترليتز]]
[[ms:Pertempuran Austerlitz]]
[[nl:Slag bij Austerlitz]]
[[ja:アウステルリッツの戦い]]
[[no:Slaget ved Austerlitz]]
[[pl:Bitwa pod Austerlitz]]
[[pt:Batalha de Austerlitz]]
[[ro:Bătălia de la Austerlitz]]
[[ru:Битва под Аустерлицем]]
[[sk:Bitka pri Slavkove]]
[[sl:Bitka pri Austerlitzu]]
[[sr:Битка код Аустерлица]]
[[sh:Bitka kod Austerlitza]]
[[fi:Austerlitzin taistelu]]
[[sv:Slaget vid Austerlitz]]
[[th:ยุทธการเอาสเทอร์ลิทซ์]]
[[tr:Austerlitz Muharebesi]]
[[uk:Битва під Аустерліцом]]
[[vi:Trận Austerlitz]]
[[zh:奥斯特里茨战役]]

12:39, 23 Гуравдугаар сар 2012-ий байдлаарх засвар

Аустерлицийн тулалдаан
Хамаарах дайн: Гуравдугаар эвслийн дайн
Colored painting showing Napoleon on a white horse and General Rapp galloping towards Napoleon to present the captured Austrian standards.
Наполеон Аустерлицийн тулалдааны үед Франсуа Жерарын бүтээл
Огноо 1805 оны 12 сарын 2
Байрлал Австрийн эзэнт гүрэн, Морави, Аустерлиц
Үр дагавар Францын эзэнт гүрний шийдвэрлэх ялалт,
Байлдагч талууд
Франц Францын зэнт гүрэн Орос Оросын эзэнт гүрэн
Австрийн Хаант Улс Австрийн эзэнт гүрэн
Удирдагчид
Франц I Наполеон Орос I Александр
Австрийн Хаант Улс II Франц
Орос Михайл Кутузов
Хохирол
1500 хүн үхсэн
  • 6940 хүн шархдсан
  • 573 хүн олзлогдсон
 15000 хүн алагдаж, шархадсан
  • 12000 хүн олзлогдсон
  • 180 их буугаа алдсан

Аустерлицийн тулалдаан буюу Гурван эзэн хааны тулалдаан нь 1805 оны 12 сарын 2 нд I Наполеоны удирдлага дорх Францын эзэнт гүрэн нь I Александр ба II Францын удирдсан Орос-Австрийн хамтарсан армийг бут цохисноор Гуравдугаар эвслийг төгсгөхөд хүргэсэн тулалдаан юм. Тулалдаан нь тэр үеийн Австрийн эзэнт гүрний харьяаны (одоогийн Чехийн нутаг) Моравийн Брно хотоос зүүн өмнө тийш 10 км-ийн зайтай Аустерлицын ойролцоо болжээ. Энэхүү тулалдаан тактикийн сонгодог жишээ гэгддэг.

Тулалдааны үр дүнд 1805 оны 12 сарын 26-нд Австри, Франц улсууд Прессбургийн гэрээнд гарын үсэг зурснаар Австри улс дайнаас гаран, хуучин Кампо Формио,Луневиллийн гэрээнүүд хүчин төгөлдөр болж, Австри улс Францын Герман холбоотнуудад газар нутгаасаа өгч, ялагдсан Хабсбургуудад 40 сая франкийн нөхөн төлбөр оногдуулжээ. Харин Оросууд нутаг буцахаар болсон. Аустерлиц дахь ялалт нь Франц болон Төв Европын улсуудын хооронд жийргэвч бүс болох Германы улсуудын Райны холбоо бий болжээ. 1806 онд Ариун Ромын эзэнт гүрэн мөхөж, Ариун Ромын эзэн хаан II Францад Австрийн I Франц гэх цол нь л албан ёсоор үлдсэн. Гэхдээ эдгээр амжилт нь тус тивд энхтайван байдлыг удаан хугацаанд тогтоож чадаагүй. Төв Европт Францын нөлөө нэмэгдэж буйд дургүйцсэн Пруссчууд 1806 онд Дөрөвдүгээр эвслийн дайныг эхлүүлсэн билээ.

Удиртгал

1792 онд Францын хувьсгал эхэлснээр Европт эмх замбараагүй байдал үүсгэжээ.1797 оноос хойш Францын бүгд найрамдах улс Нэгдүгээр эвсэл Хоёрдугаар эвсэлүүдтэй байлдаж тухай бүрт нь ялснаар Бүгд Найрамдах Франц улс нь зөвхөн Британитай дайны байдалтай үлдсэн байлаа.1802 оны 3 сард Франц Их Британи хоёр Амейны Энхийн гэрээн гэрээ байгуулжээ.Ингэснээр 2 жил орчим Еврод дайнгүй дайжингүй амар жимэр байлаа.Гэвч хоёр улсын өөр өөрсдийн эрх ашгийг эн түрүүнд тавьснаар,энэхүү гэрээг биелэхэд төвөгтэй болсон.Британий засгийн газар 1793 оноос хойш нэмж Колони улс авч чадахгүй байгаадаа бухимдаж,I Наполеоны шаардсанаар Малта арлийг чөлөөлөхгүй байлаа.Үүнд I Наполеон уурлаж,бас дээр нь нэрмээс болж Англичууд Гайтийн хувьсгалыг зохион байгуулсан гэдгийг олж мэджээ.Үүний дараахан Франц Их Британид дайн зарласан.

Гуравдугаар эвсэл

1804 оны 12 сард Англи-Швед улсууд шинэ эвсэл байгуулхаар тохиролцжээ.1804 ба 1805 онуудад Англий ерөнхий сайд Виллиам Пит уравдугаар эвсэлд нэгдэх орныг хайж дипломит ажил зохион байгуулж байх үед Орос эвсэлд нэгдэж,хоёр удаагийн гутамшиг ялагдлахын өшөөг авхаар Австари удалгүй оржээ.

Францын эзэн хааны арми

Гуравдуугаар эвсэлийн өмнө I Наполеон өөрийн армиа хойд Францын нутаг дэсгэр болох Бологна байршуулж Англий эзэн хааны армийг бут цохихоор явуулжээ.Тэр энэхүү дайралтаараа Английг дайран эзлэн авахыг төлөвлөж,үүнийгээ амжилттай болон гэдэгт маш их итгэлтэй байжээ.Английг байлдан дагуулсан гээд дурсгалын одонг хүртэл гаргуулсан байлаа.Гэвч Наполеоны цэргүүд Английн усан цэргээс болгоомжилж ямар нэгэн цэргий опериац зохион байгуулалгүй байлаа.Түүний цэргүүд тэнд удаан байрласнаас болж цэргүүдийн итгэл унтарч эхэлжээ.Наполеон үүнд санаа зовнин цэргийн хэд хэдэн томоохон жагсаал зохион байгуулж цэргийн итгэлийг нэмжээ.

Бологнад байрлаж байсан түүний армийг сүүлд Гранд Армии гэгдэх болсон.Анхандаа Гранд Армии 200000 орчим хүнтэй 7 корпуст хуваагдаж,корпус болгонд 36-40 их буутай байжээ.1 Корпус болгонд 1-2 тулалдаанд оролцож амьд үлдсэн хүн байсан бөгөөд,түүний арми асар их туршлагатай байжээ.Наполеон 22000морин цэрэг бүхий нөөцний хүч байгуулж,морин цэрэгт 2 Куйрассиерийн дивиз 4 Драгуны дивиз,1 явган драгуны дивиз бас 1 хөнгөн морин цэргийн дивиз байгуулжээ.Энэ бүхнийг дэмжих зорулалттай 24 их бууны анги байсан.1805 онд Гранд армийн тоо 350000-д хүрч хүн бүр нь сайн бэлтгэгдэж,авьяаслаг оффицерээр удирдуулж байжээ.

Загвар:Link FA Загвар:Link FA Загвар:Link GA Загвар:Link GA Загвар:Link GA

"https://mn.wikipedia.org/w/index.php?title=Аустерлицийн_тулалдаан&oldid=244627"-с авсан