Нармай Монгол: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
бNo edit summary
бNo edit summary
Мөр 1: Мөр 1:
[[Хүн төрөлхтөн|Хүн төрөлхтний]] түүхэн үйл явцын үр дүнд урьд нэгэн [[улс]]ад хамаарч асан [[үндэстэн]] [[угсаатан]] [[хэлтэн]] өдгөө хоёр эсвэл хэд хэдэн улсад хуваагдан тархсан байх нь түгээмэл байдаг. Харин тэдний дундаас [[тусгаар тогтнол|туурга тусгаар]] [[бүрэн эрхт улс|бүрэн эрхт нэгэн улс]]ад газар нутагтайгаа [[эргэн нэгдэхийн төлөөх санаархал]] тоотой хэд илэрч байгаа. Чухам яг ийм тэмүүлэлт үзэгдэл сүүлийн [[зуун]] жилийн дотор [[Монгол үндэстэн]], [[Монгол үндэстэн|Монгол угсаатны]] дотор их бага хэмжээгээр өрнөсөөр ирлээ.<ref>Kaplonski, Christopher (2004). Truth, History, and Politics in Mongolia. Psychology Press. p. 15.</ref><ref>Naby, Cyril; Dupree, Louis; Endicott-West, Elizabeth (1991). The Modernization of Inner Asia. M.E. Sharpe. p. 193.</ref>
[[Хүн төрөлхтөн|Хүн төрөлхтний]] түүхэн үйл явцын үр дүнд урьд нэгэн [[улс]]ад хамаарч асан [[үндэстэн]] [[угсаатан]] [[хэлтэн]] өдгөө хоёр эсвэл хэд хэдэн улсад хуваагдан тархсан байх нь түгээмэл байдаг. Харин тэдний дундаас [[тусгаар тогтнол|туурга тусгаар]] [[бүрэн эрхт улс|бүрэн эрхт нэгэн улс]]ад газар нутагтайгаа [[эргэн нэгдэхийн төлөөх санаархал]] тоотой хэд илэрч байгаа. Чухам яг ийм тэмүүлэлт үзэгдэл сүүлийн [[зуун]] жилийн дотор [[Монгол үндэстэн]], [[Монгол үндэстэн|Монгол угсаатны]] дотор их бага хэмжээгээр өрнөсөөр ирлээ.<ref>Kaplonski, Christopher (2004). Truth, History, and Politics in Mongolia. Psychology Press. p. 15.</ref><ref>Naby, Cyril; Dupree, Louis; Endicott-West, Elizabeth (1991). The Modernization of Inner Asia. M.E. Sharpe. p. 193.</ref>


'''Нармай Монгол''' ({{lang-en|Pan-Mongolism}}; {{lang-ru|Пан-Монголизм}}) хэмээн нэрлэгдэх энэхүү үзлээр бол хаяа залган байрласан [[Монгол Улс|Монгол]], [[Өвөр Монголын Өөртөө Засах Орон|Өвөр Монгол]], [[Бүгд Найрамдах Буриад Улс|Буриад]] гурван [[Даяар Монгол|Монгол орон]]д суух [[Монголчууд]] газар нутагтайгаа хамтдаа бүрэн эрхт нэгэн улс болох учиртай аж. Голд нь орших [[Монгол Улс|Монгол]] хэдийнээ тусгаар тогтнож чадсан боловч [[Хятадын Монголчууд|Хятадын мэдэлд үлдсэн Монголчуудаас]] цөөхүүлээ юм.<ref>Hodder, Dick; Lloyd, Sarah; McLachlan, Keith (1998). Land-locked States of Africa and Asia. 2. Taylor & Francis. p. 150.</ref> Харин Өвөр Монгол [[Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс]]ын [[өөртөө засах орон]] болдог бол Буриад [[Оросын Холбооны Улс]]ын [[холбооны этгээд]] болдог.<ref>Steiner-Khamsi, Gita; Stolpe, Ines (2006). Educational Import: Local Encounters with Global Forces in Mongolia. Macmillan. p. 12. </ref> Бас заримдаа түүхэн, газрын ойроор зарим талаар дотносох өнөөгийн [[ОХУ]]-ын бүрэлдэхүүн дэх [[Бүгд Найрамдах Тува Улс]], [[Алтайн Бүгд Найрамдах Улс]], [[Алтайн хязгаар]]ын [[Түрэг хэлний бүлэг|Түрэг бүлгийн хэлт]] ард түмэн олонх байх нутгийг Нармай Монголын зорилгод хамруулан үздэг. Одоо цагт дээрх бүх газар орны дундаас [[Монгол Улс]]аас бусдад нь Монголчууд олонх үндэстэн нь биш ажээ.
'''Нармай Монгол''' ({{lang-en|Pan-Mongolism}}; {{lang-ru|Пан-Монголизм}}) хэмээн нэрлэгдэх энэхүү үзлээр бол хаяа залган байрласан [[Монгол Улс|Монгол]], [[Өвөр Монголын Өөртөө Засах Орон|Өвөр Монгол]], [[Бүгд Найрамдах Буриад Улс|Буриад]] гурван [[Даяар Монгол|Монгол орон]]д суух [[Монголчууд]] газар нутагтайгаа хамтдаа бүрэн эрхт нэгэн улс болох учиртай аж. Голд нь орших [[Монгол Улс|Монгол]] хэдийнээ тусгаар тогтнож чадсан боловч [[Хятадын Монголчууд|Хятадын мэдэлд үлдсэн Монголчуудаас]] цөөхүүлээ юм.<ref>Hodder, Dick; Lloyd, Sarah; McLachlan, Keith (1998). Land-locked States of Africa and Asia. 2. Taylor & Francis. p. 150.</ref> Харин Өвөр Монгол [[Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс]]ын [[өөртөө засах орон]] болдог бол Буриад [[Оросын Холбооны Улс]]ын [[холбооны этгээд]] болдог.<ref>Steiner-Khamsi, Gita; Stolpe, Ines (2006). Educational Import: Local Encounters with Global Forces in Mongolia. Macmillan. p. 12. </ref> Бас заримдаа түүхэн ба газрын ойроос зарим талаар дотноссон өнөөгийн [[ОХУ]]-ын бүрэлдэхүүн дэх [[Бүгд Найрамдах Тува Улс]], [[Алтайн Бүгд Найрамдах Улс]], [[Алтайн хязгаар]]ын [[Түрэг хэлний бүлэг|Түрэг бүлгийн хэлт]] ард түмэн олонх байх нутгийг Нармай Монголын зорилгод хамруулан үздэг. Одоо цагт дээрх бүх газар орны дундаас [[Монгол Улс]]аас бусдад нь Монголчууд олонх үндэстэн нь биш ажээ.


[[20-р зуун]]ы эхэнд ихэнх Монголчуудыг эрхшээн байсан [[Манж Чин улс|Чин улс]] мөхөхөд тусгаар тогтносон Монгол улсыг байгуулах боломж бүрдсэнээр Монголчуудын үндсэрхэг хөдөлгөөн үүссэн. [[Зөвлөлт Холбоот Улс|Зөвлөлтийн]] [[Улаан цэрэг|Улаан цэргийн]] тусламжтайгаар [[Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улс]] байгуулагдаж чадсаны дараагийн хэдэн арван жилд Монголын гадаад бодлого нутгаа тэлэхээс илүүтэй тусгаар тогтнолоо батлан бэхжүүлэхэд чиглэсэн. [[1990]] оны хувьсгалаар [[Монгол]]д эв хамт улс төрийн дэглэмээс татгалзаж, Зөвлөлтийн хараанаас салснаас хойш Нармай Монгол үзэлт олон байгууллагууд байгуулагдсан боловч өргөн хүрээний дэмжлэг олж чадахгүй л байна.
[[20-р зуун]]ы эхэнд ихэнх Монголчуудыг эрхшээн байсан [[Манж Чин улс|Чин улс]] мөхөхөд тусгаар тогтносон Монгол улсыг байгуулах боломж бүрдсэнээр Монголчуудын үндсэрхэг хөдөлгөөн үүссэн. [[Зөвлөлт Холбоот Улс|Зөвлөлтийн]] [[Улаан цэрэг|Улаан цэргийн]] тусламжтайгаар [[Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улс]] байгуулагдаж чадсаны дараагийн хэдэн арван жилд Монголын гадаад бодлого нутгаа тэлэхээс илүүтэй тусгаар тогтнолоо батлан бэхжүүлэхэд чиглэсэн. [[1990]] оны хувьсгалаар [[Монгол]]д эв хамт улс төрийн дэглэмээс татгалзаж, Зөвлөлтийн хараанаас салснаас хойш Нармай Монгол үзэлт олон байгууллагууд байгуулагдсан боловч өргөн хүрээний дэмжлэг олж чадахгүй л байна.

14:28, 8 Дөрөвдүгээр сар 2012-ий байдлаарх засвар

Хүн төрөлхтний түүхэн үйл явцын үр дүнд урьд нэгэн улсад хамаарч асан үндэстэн угсаатан хэлтэн өдгөө хоёр эсвэл хэд хэдэн улсад хуваагдан тархсан байх нь түгээмэл байдаг. Харин тэдний дундаас туурга тусгаар бүрэн эрхт нэгэн улсад газар нутагтайгаа эргэн нэгдэхийн төлөөх санаархал тоотой хэд илэрч байгаа. Чухам яг ийм тэмүүлэлт үзэгдэл сүүлийн зуун жилийн дотор Монгол үндэстэн, Монгол угсаатны дотор их бага хэмжээгээр өрнөсөөр ирлээ.[1][2]

Нармай Монгол (Англи: Pan-Mongolism; Орос: Пан-Монголизм) хэмээн нэрлэгдэх энэхүү үзлээр бол хаяа залган байрласан Монгол, Өвөр Монгол, Буриад гурван Монгол оронд суух Монголчууд газар нутагтайгаа хамтдаа бүрэн эрхт нэгэн улс болох учиртай аж. Голд нь орших Монгол хэдийнээ тусгаар тогтнож чадсан боловч Хятадын мэдэлд үлдсэн Монголчуудаас цөөхүүлээ юм.[3] Харин Өвөр Монгол Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улсын өөртөө засах орон болдог бол Буриад Оросын Холбооны Улсын холбооны этгээд болдог.[4] Бас заримдаа түүхэн ба газрын ойроос зарим талаар дотноссон өнөөгийн ОХУ-ын бүрэлдэхүүн дэх Бүгд Найрамдах Тува Улс, Алтайн Бүгд Найрамдах Улс, Алтайн хязгаарын Түрэг бүлгийн хэлт ард түмэн олонх байх нутгийг Нармай Монголын зорилгод хамруулан үздэг. Одоо цагт дээрх бүх газар орны дундаас Монгол Улсаас бусдад нь Монголчууд олонх үндэстэн нь биш ажээ.

20-р зууны эхэнд ихэнх Монголчуудыг эрхшээн байсан Чин улс мөхөхөд тусгаар тогтносон Монгол улсыг байгуулах боломж бүрдсэнээр Монголчуудын үндсэрхэг хөдөлгөөн үүссэн. Зөвлөлтийн Улаан цэргийн тусламжтайгаар Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улс байгуулагдаж чадсаны дараагийн хэдэн арван жилд Монголын гадаад бодлого нутгаа тэлэхээс илүүтэй тусгаар тогтнолоо батлан бэхжүүлэхэд чиглэсэн. 1990 оны хувьсгалаар Монголд эв хамт улс төрийн дэглэмээс татгалзаж, Зөвлөлтийн хараанаас салснаас хойш Нармай Монгол үзэлт олон байгууллагууд байгуулагдсан боловч өргөн хүрээний дэмжлэг олж чадахгүй л байна.

Зүүлт

  1. Kaplonski, Christopher (2004). Truth, History, and Politics in Mongolia. Psychology Press. p. 15.
  2. Naby, Cyril; Dupree, Louis; Endicott-West, Elizabeth (1991). The Modernization of Inner Asia. M.E. Sharpe. p. 193.
  3. Hodder, Dick; Lloyd, Sarah; McLachlan, Keith (1998). Land-locked States of Africa and Asia. 2. Taylor & Francis. p. 150.
  4. Steiner-Khamsi, Gita; Stolpe, Ines (2006). Educational Import: Local Encounters with Global Forces in Mongolia. Macmillan. p. 12.