Дэлхийн долоон гайхамшиг: Засвар хоорондын ялгаа
б r2.7.3) (бот изменил: tl:Pitong mga Hiwaga ng Sinaunang Mundo на tl:Pitong mga Kamangha-mangha ng Sinaunang Daigdig |
б Bot: Migrating 77 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q489772 (translate me) |
||
Мөр 92: | Мөр 92: | ||
{{Link FA|ka}} |
{{Link FA|ka}} |
||
[[an:Siete Marabellas de lo Mundo]] |
|||
[[ar:عجائب الدنيا السبع]] |
|||
[[ast:Les Siete Maraviyes del Mundu Vieyu]] |
|||
[[az:Dünyanın yeddi möcüzəsi]] |
|||
[[be:Сем цудаў свету]] |
|||
[[be-x-old:Сем цудаў сьвету]] |
|||
[[bg:Седемте чудеса на античния свят]] |
|||
[[bn:প্রাচীন বিশ্বের সপ্তাশ্চর্য]] |
|||
[[br:Seizh Marzh an Henved]] |
|||
[[bs:Sedam svjetskih čuda]] |
|||
[[ca:Les set meravelles del món]] |
|||
[[cs:Sedm divů světa]] |
|||
[[cv:Тĕнчен çичĕ тĕлентермĕшĕ]] |
|||
[[cy:Saith Rhyfeddod yr Henfyd]] |
|||
[[da:Verdens syv underværker]] |
|||
[[el:Επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου]] |
|||
[[en:Seven Wonders of the Ancient World]] |
|||
[[eo:Sep mirindaĵoj de la antikva mondo]] |
|||
[[es:Siete maravillas del Mundo Antiguo]] |
|||
[[et:Seitse maailmaimet]] |
|||
[[eu:Munduko Zazpi Mirariak]] |
|||
[[fa:عجایب هفتگانه باستان]] |
|||
[[fi:Maailman seitsemän ihmettä]] |
|||
[[fiu-vro:Säidse ilmaimeht]] |
|||
[[fr:Sept merveilles du monde]] |
|||
[[fy:Sân Wrâldswûnders]] |
|||
[[gan:古世界嗰七大奇跡]] |
|||
[[gu:દુનિયાની પ્રાચીન સાત અજાયબીઓ]] |
|||
[[he:שבעת פלאי תבל של העולם העתיק]] |
|||
[[hu:A világ hét csodája]] |
|||
[[hy:Աշխարհի յոթ հրաշալիքներ]] |
|||
[[id:Tujuh Keajaiban Dunia Kuno]] |
|||
[[is:Sjö undur veraldar]] |
|||
[[it:Sette meraviglie del mondo]] |
|||
[[ja:世界の七不思議]] |
|||
[[jv:Pitu Kaajaiban Donya Kuna]] |
|||
[[ka:მსოფლიოს შვიდი საოცრება]] |
|||
[[kk:Әлемнің жеті кереметі]] |
|||
[[kn:ಪುರಾತನ ಪ್ರಪಂಚದ ೭ ಅದ್ಭುತಗಳು]] |
|||
[[ko:세계 7대 불가사의]] |
|||
[[ku:Heft nuwazeyên cîhanê]] |
|||
[[la:Septem miracula mundi]] |
|||
[[lb:Siwe Weltwonner]] |
|||
[[lo:7 ສິ່ງມະຫັດສະຈັນ]] |
|||
[[lt:Septyni pasaulio stebuklai]] |
|||
[[ltg:Septeni pasauļa breinumi]] |
|||
[[lv:Septiņi pasaules brīnumi]] |
|||
[[mk:Седум светски чуда на античкиот свет]] |
|||
[[mr:प्राचीन जगतातील सात आश्चर्ये]] |
|||
[[nds:Söven Weltwunners]] |
|||
[[nl:Zeven wereldwonderen van de antieke wereld]] |
|||
[[nrm:Sept Mèrvelles du Monde]] |
|||
[[oc:Sèt Meravilhas deu Mond]] |
|||
[[pl:Siedem cudów świata]] |
|||
[[pt:Sete maravilhas do mundo]] |
|||
[[qu:Qanchisnintin Tiksimuyu Achachilla]] |
|||
[[ro:Șapte minuni ale lumii antice]] |
|||
[[ru:Семь чудес света]] |
|||
[[sh:Sedam svjetskih čuda]] |
|||
[[si:පුරාතන ලෝකයේ පුදුම හත]] |
|||
[[simple:Wonders of the World]] |
|||
[[sk:Sedem divov starovekého sveta]] |
|||
[[sl:Sedem čudes starega veka]] |
|||
[[sq:Shtatë mrekullitë e botës së lashtë]] |
|||
[[sr:Седам светских чуда старог света]] |
|||
[[sv:Världens sju underverk]] |
|||
[[ta:பண்டைய உலக அதிசயங்கள்]] |
|||
[[th:เจ็ดสิ่งมหัศจรรย์ของโลก]] |
|||
[[tl:Pitong mga Kamangha-mangha ng Sinaunang Daigdig]] |
|||
[[tr:Dünyanın Yedi Harikası]] |
|||
[[uk:Сім чудес світу]] |
|||
[[ur:عجائبات عالم]] |
|||
[[uz:Dunyoning yetti moʻjizasi]] |
|||
[[vi:Bảy kỳ quan thế giới cổ đại]] |
|||
[[war:Pito nga mga Makalilisang han Hadton Kalibutan]] |
|||
[[zh:古代世界七大奇迹]] |
|||
[[zh-min-nan:Sè-kài Chhit Kî-koan]] |
19:34, 7 Гуравдугаар сар 2013-ий байдлаарх засвар
Дэлхийн долоон гайхамшиг, тодруулбал дэлхийн долоон эртний гайхамшиг гэж хүний гараар бүтээгдсэн уран нарийн хийц бүхий түүхийн сонгодог үеийн маш алдартай барилга байгууламжуудаас шалгаруулан нэрлэдэг. Энэ бүтээлүүд нь Газрын дундад тэнгисийн эрэг орчмын нутгуудад бүтээгдсэн барилга байгууламжууд бөгөөд Эртний Грек хүмүүсийн үзэл бодлоор илэрхийлэгдсэн байдаг. Энэ жагсаалт нь дундад зууны болон орчин цагийн гэх мэт Дэлхийн гайхамшгуудын хувилбарууд байдаг.
Эртний дэлхийн 7 гайхамшиг
Түүхч Геродот /МЭӨ484 – 425/, эрдэмтэн Киренегийн Каллимакус /МЭӨ 305-204 он орчим/ эртний үеийн “7 гайхамшиг”-ийн жагсаалт хийсэн нь Александрия хотын музейд хадгалагддаг байсан тухай бичигдсэн байдаг ч өнөө үед уг бичээсүүд хадгалагдаж үлдээгүй байна. МЭӨ 140 оны үед Сидоны Антипатер энэхүү гайхамшигуудын жагсаалтыг эмхлэн нэгтгэж, байгууламжуудын бүтцийг тайлбарласан яруу найраг тууривжээ.
“...Би хос дугуйт тулааны морин тэрэг явж болохуйц зам бүхий Вавилоны өргөн хэрэм, дүүжинт цэцэрлэг, Олимп уулын Зевс, Родосын Гелиос, агуу Пирамидууд, Мауссолосын бунханг нүдээрээ үзсэн боловч тэдгээрийн аль нь ч үүлсийн дээр сүндэрлэх Артемисийн сүмийн гуа үзэсгэлэнг үл гүйцэх билээ...” Антипатер, Грекийн утга зохиолын цоморлиг, IX.58
VI зууны сүүлч үеэр инженер Византийн Фило хүснэгтээр зохион гаргажээ.
Гайхамшиг | Баригдсан үе | Байгуулагчид | Онцлог | Үгүй болсон үе | Устгагдсан шалтгаан |
---|---|---|---|---|---|
Гизагийн аугаа Пирамид | МЭӨ 2650-2500 | Египетүүд | Эртний Египетийн 4 дэх эзэнт улсын Фараон Хуфугийн шарил хадгалах байгууламж. | өнөөдөр оршин буй | - |
Вавилоны дүүжинт цэцэрлэг | МЭӨ 600 | Вавилончууд | Диодориусийн тодорхойлсноор олон түвшин бүхий цэцэрлэгийн нийт өндөр 22 метр орчим байсан ба ус түгээх механик системтэй байсан. Олон тооны гоёмсог цэцэгс, моддыг шатлуулан тарьсан байжээ. | МЭӨ I зууны дараа | Газар хөдлөлт |
Олимп дахь Зевсийн хөшөө | МЭӨ 435 | Грекчүүд | 12 м өндөр бурхан, түүнийг байрлуулсан сүмийн барилгын архитектур | V-VI зуунд | мэдэгдээгүй, газар хөдлөлт, түймэрт устсан. |
Эфес дэх Артемисийн сүм | МЭӨ 550 | Лидичүүд, Персүүд, Грек | Грекийн домгийн дарь эх Артемист зориулан барьж байгуулахад 120 жил зарцуулсан. Геростратус гэгч хүн алдар нэртэй болохын тулд уг сүмийг шатаасан. | МЭӨ 356 | шатаагдсан |
Галикарнассын Бодрум бунхан | МЭӨ 351 | Перс, Грек | Oйролцоогоор 45 метр өндөр, 4 тал бүхий гоёл чимэглэл бүхий барилга. Мавзолей гэх үг уг хааны нэрээс бий болсон. | 1494 онд | Газар хөдлөлтөд гэмтсэн ба Европынхон Загалмайтны аян дайны үед нураасан. |
Родос арлын Гелиосын хөшөө | МЭӨ 292-280 | Грекчүүд | Грекийн домгийн бурхан Гелиосын аварга хөшөө бөгөөд Нью Йоркийн Эрх чөлөөний хөшөөний 3/4-тай дүйцэхүйц том байжээ. | МЭӨ 224 | Газар хөдлөлт |
Александрын гэрэлт цамхаг | МЭӨ III зуун | Грек | Oйролцоогоор 115-135 метр өндөр байсан нь олон зууны турш хүн төрөлхтний байгуулсан хөмгийн өндөр барилга байсан юм. | 1303-1480 он | Газар хөдлөлт |
Грекчүүд энэхүү зүйлсийг гайхамшиг гэхээсээ илүү заавал үзэх ёстой байгууламжууд гэж тооцдог байжээ.
Антипатерын өөрийнх нь зохиосон гайхамшигуудын жагсаалтад Александрын гэрэлт цамхаг ороогүй байдаг бөгөөд түүний оронд Вавилоны Иштар хаалга дурдагдсан байдаг. Гэвч VI зуунаас хойш энэ нь хасагдсан байна. Эдгээр байгууламжуудаас Гизагийн Пирамид л устаж үгүй бололгүйгээр өнөөг хүрсэн билээ. Дүүжинт цэцэрлэг оршин байсан эсэх нь тодорхойгүй байдаг. Харин бусад 5 бүтээл оршин байсан гэдгийг хүлээн зөвшөөрдөг. Артемисийн сүм болон Зевсийн хөшөө нь түймэрт үрэгдсэн бол Александрийн гэрэлт цамхаг, Колоссус, Мауссолосын бунхан нь газар хөдлөлтөд эвдрэн үгүй болжээ. Мауссолосын бунхан, Артемисийн сүмийн загвар Лондоны Британийн музейд байдаг.
Дэлгэрэнгүй мэдээлэл
- D'Epiro, Peter, and Mary Desmond Pinkowish, "What Are the Seven Wonders of the World? and 100 Other Great Cultural Lists". Anchor. December 1, 1998. ISBN 0-385-49062-3
Гадаад линкүүд
- The Seven Wonders of the Ancient World — an in-depth look from a professor of civil engineering at the American University in Dubai
- Image of the Seven Wonder locations
- Video about the Seven Wonders of the Ancient World, a virtual satellite tour made with Google Earth [02:34]
- Parkin, Tim, Researching Ancient Wonders: A Research Guide, from the University of Canterbury, New Zealand. - a collection of books and Internet resources with in-depth information on seven ancient wonders.
- Google Maps 7 Ancient Wonders of the World
- "Eternal wonder of humanity's first great achievements", by Jonathan Glancey in The Guardian, March 10, 2007
- Seven Wonders Suite for Orchestra — A symphonic suite inspired by the seven ancient monuments by UK composer Stuart Mitchell - The Prague Symphony Orchestra