Томас Альва Эдисон: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
б робот Нэмж байна: pa:ਥੋਮਸ ਐਡੀਸਨ
б Bot: Migrating 125 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q8743 (translate me)
Мөр 27: Мөр 27:
{{Link FA|bg}}
{{Link FA|bg}}
{{Link FA|zh-yue}}
{{Link FA|zh-yue}}

[[af:Thomas Edison]]
[[an:Thomas Alva Edison]]
[[ar:توماس إديسون]]
[[arz:توماس إديسون]]
[[as:টমাছ আলভা এডিচন]]
[[ast:Thomas Alva Edison]]
[[ay:Thomas Edison]]
[[az:Tomas Alva Edison]]
[[ba:Эдисон Томас Алва]]
[[bat-smg:Tuoms Edėsuons]]
[[be:Томас Эдысан]]
[[be-x-old:Томас Эдысан]]
[[bg:Томас Едисън]]
[[bn:টমাস আলভা এডিসন]]
[[br:Thomas Edison]]
[[bs:Thomas Alva Edison]]
[[ca:Thomas Alva Edison]]
[[cbk-zam:Thomas Edison]]
[[ckb:تۆماس ئێدیسۆن]]
[[cs:Thomas Alva Edison]]
[[cy:Thomas Edison]]
[[da:Thomas Edison]]
[[de:Thomas Alva Edison]]
[[diq:Thomas Edison]]
[[el:Τόμας Έντισον]]
[[en:Thomas Edison]]
[[eo:Thomas Alva Edison]]
[[es:Thomas Alva Edison]]
[[et:Thomas Alva Edison]]
[[eu:Thomas Alva Edison]]
[[fa:توماس ادیسون]]
[[fi:Thomas Edison]]
[[fiu-vro:Edisoni Thomas]]
[[fr:Thomas Edison]]
[[fy:Thomas Edison]]
[[ga:Thomas Edison]]
[[gan:愛迪生]]
[[gl:Thomas Alva Edison]]
[[he:תומאס אלווה אדיסון]]
[[hi:थॉमस अल्वा एडीसन]]
[[hif:Thomas Edison]]
[[hr:Thomas Alva Edison]]
[[hu:Thomas Alva Edison]]
[[hy:Թոմաս Էդիսոն]]
[[id:Thomas Alva Edison]]
[[ilo:Thomas Edison]]
[[io:Thomas Alva Edison]]
[[is:Thomas Alva Edison]]
[[it:Thomas Edison]]
[[ja:トーマス・エジソン]]
[[jv:Thomas Alva Edison]]
[[ka:ტომას ალვა ედისონი]]
[[kaa:Thomas Edison]]
[[kab:Thomas Edison]]
[[kk:Едисон, Томас]]
[[kn:ಥಾಮಸ್ ಆಲ್ವ ಎಡಿಸನ್]]
[[ko:토머스 에디슨]]
[[krc:Эдисон, Томас Альфа]]
[[ku:Thomas Alva Edison]]
[[ky:Эдисон, Томас]]
[[la:Thomas Edison]]
[[lb:Thomas Alva Edison]]
[[lij:Thomas Alva Edison]]
[[lmo:Thomas Edison]]
[[lt:Thomas Edison]]
[[lv:Tomass Edisons]]
[[map-bms:Thomas Alva Edison]]
[[mk:Томас Алва Едисон]]
[[ml:തോമസ് ആൽ‌വ എഡിസൺ]]
[[mr:थॉमस अल्वा एडिसन]]
[[ms:Thomas Edison]]
[[my:သောမတ် အက်ဒီဆင်]]
[[mzn:ادیسون]]
[[nah:Thomas Alva Edison]]
[[ne:थोमस एल्वा एडिसन]]
[[nl:Thomas Edison]]
[[nn:Thomas Edison]]
[[no:Thomas Edison]]
[[nov:Thomas Edison]]
[[oc:Thomas Alva Edison]]
[[or:ଥୋମାସ ଆଲଭା ଏଡ଼ିସନ]]
[[pa:ਥੋਮਸ ਐਡੀਸਨ]]
[[pag:Thomas Edison]]
[[pam:Thomas Edison]]
[[pl:Thomas Alva Edison]]
[[pms:Thomas Edison]]
[[pnb:تھامس ایلوا ایڈیسن]]
[[pt:Thomas Edison]]
[[qu:Thomas Alva Edison]]
[[ro:Thomas Alva Edison]]
[[ru:Эдисон, Томас Алва]]
[[rue:Томас Едісон]]
[[sa:थॉमस एडिसन]]
[[scn:Thomas Alva Edison]]
[[sco:Thomas Edison]]
[[sh:Thomas Alva Edison]]
[[simple:Thomas Edison]]
[[sk:Thomas Alva Edison]]
[[sl:Thomas Alva Edison]]
[[so:Tomas Edison]]
[[sq:Thomas Edison]]
[[sr:Томас Алва Едисон]]
[[su:Thomas Alfa Edison]]
[[sv:Thomas Edison]]
[[sw:Thomas Edison]]
[[ta:தொமஸ் அல்வா எடிசன்]]
[[te:థామస్ అల్వా ఎడిసన్]]
[[th:โทมัส เอดิสัน]]
[[tl:Thomas Edison]]
[[tr:Thomas Edison]]
[[tt:Томас Эдисон]]
[[ug:توماس ئىدىسون]]
[[uk:Томас Алва Едісон]]
[[ur:تھامس ایلوا ایڈیسن]]
[[uz:Thomas Edison]]
[[vep:Edison Tomas Alva]]
[[vi:Thomas Edison]]
[[vo:Thomas Edison]]
[[war:Thomas Edison]]
[[xmf:თომას ალვა ედისონი]]
[[yi:טאמעס עדיסאן]]
[[yo:Thomas Edison]]
[[zh:爱迪生]]
[[zh-min-nan:Thomas Edison]]
[[zh-yue:愛迪生]]

19:34, 7 Гуравдугаар сар 2013-ий байдлаарх засвар

Томас Альва Эдисон

Томас Альва Эдисон (1847 оны 2 сарын 11 - 1931 оны 10 сарын 18) нь амьдралыг хамгийн ихээр хялбарчилсан нээлтүүдийг хийсэн АНУ-ын зохион бүтээгч, бизнесмен байв.

Тэрээр мянга давсан нээлтийн зохиогчийн эрхийг авсан байдаг. Хамгийн гол нээлтүүд нь цахилгаан гэрэл, нүүрстөрөгчийн эсэргүүцэлтэй харилцуур утас, дуу бичлэгийн машин фонограф болон кино гаргадаг машин кинофотограф юм. Мөн туршилт хийх зориулалттай анхны үйлдвэрлэлийн, шинжилгээ судалгааны лабораторийг байгуулжээ.

Намтар

Бага нас

Эдисон хүүхэд байхдаа

Эдисон бага насандаа ердөө 3 сар л сургуульд явжээ. Хүүхэд байхдаа улаан эсэргэнэ туссаны улмаас сонсгол нь муудсан боловч үүнийг нь ойлгоогүйгээс сурах чадваргүй гэсэн тодотголтойгоор түүнийг сургуулиас гаргажээ. Сургуулиас гарсны дараа ээж нь гэрээр боловсрол олгон түүний хамгийн гол онцлог чанар болох эцэс төгсгөлгүй сониуч зангийн суурийг тавьж өгчээ. Хэсэг хугацааны дараа Эдисонд тусгай багшаар хичээл заалгаж эхэлсэн бөгөөд анхны туршилтаа 10 настайдаа гэрийнхээ дээврийн хонгилд хийж, энд л хими, электрон орчны тухай ерөнхий ойлголтыг өөрөө сурчээ.

12-тойгоосоо төмөр замд сонин зарж мөнгө олж эхэлжээ. 16 настайдаа санамсаргүй цахилгаан мэдээний холбоочинтой танилцсан байна. Нэгэн бяцхан хүүг галт тэргэнд дайруулахаас аварчээ. Хүүгийн эцэг цахилгаан мэдээний холбоочин байсан бөгөөд Эдисонд цахилгаан мэдээний талаар зааж сургажээ. Ийнхүү цахилган мэдээ дамжуулагч болсон Эдисон хажуугаар нь шинэ туршилт хийж, мөн сүүлийн үеийн техникийн дэвшлийг ч судалж байлаа. Эвдэрсэн багажийг засч сэлбэхдээ маш гаргууд болсон учраас хүмүүс түүнийг алтан гартан гэж нэрлэдэг болжээ.

Зохион бүтээгч болсон нь

1869 онд Нью Йоркын үнэт цаасны арилжаа явагддаг алдарт Уолл Стрит гудамжинд алтны арилжаа эрхэлдэг нэгэн компаниас Эдисоныг дууджээ. Учир нь алтны ханшийн талаар мэдээлэл авдаг цахилгаан мэдээ дамжуулагч нь эвдэрсэн байлаа. Эдисон богино хугацаанд дамжуулагчийг засахад үүнийг харсан цахилгаан мэдээ дамжуулагч төхөөрөмжийн Вестерн Юнион компани түүнд хувь нийлүүлэгчийн үнэт цаасны ханшийн өөрчлөлтийг тэр даруйд нь мэдээлж чадах төхөөрөмж захиалжээ. Эдисон хамгийн анхны чухал нээлт болох энэ захиалгыг хийжээ.

1876 онд "Нээлтийн үйлдвэр" нэртэй хувийн лаборатороо байгуулжээ. Энд өөрийн сонирхсон салбар бүрт судалгаа, туршилт хийж байлаа. Нью-Жерси дэх Менло паркт дэлхийн анхны үйлдвэрлэлийн лаборатори байгуулж шинэ нээлтүүд хийсээр байлаа. Тэр жилдээ бас нэг чухал нээлт хийсэн нь, урд нь Александр Грахам Беллийн зохион бүтээсэн харилцуур утсанд дууны өнгийг илүү тод болгодог өсгөгч нэмж хийсэн юм. Үүний дараа 1877 онд фонографыг зохион бүтээсэн нь анхны авиа тэмдэглүүр болжээ.

Эдисоны анхны бүтээсэн чийдэн

Фонографын дараа Эдисон цахилгаан гэрэл хийхээр махран оролдож эхлэв. Английн зохион бүтээгч Жозеф Сван 20 жилийн турш үүнийг туршсан байна. Чийдэнгийн бөмбөлөгийг анх Жозеф Сван бүтээсэн ч шил нь хагарах юмуу эвдэрсэн үед холболтыг дахин шинэчлэх хэрэг гардаг байлаа. Өөрөөр хэлбэл одоогийнх шиг зүгээр л шинэ шил эргүүлж оруулалгүй, заавал системийг шинэчилдэг байв. Тусгай эрчим хүч үүсгүүр болон тараах системийг Эдисон анх бодож олжээ. Анхны цахилгааны шугам сүлжээг Нью-Йоркт Эдисоны төлөвлөгөөний дагуу байгуулжээ.

1887 онд Нью-Жерсид Эдисоны туршилтын лабортори байгуулагдсан нь технологийн томхон төв гэмээр болжээ. Эндээ өмнөх бүтээлүүдээ сайжруулах, шинэ нээлт хийхээр ажилладаг байсан ажээ. 1891 онд анхны киноны төхөөрөмж болох кинофотографийг зохион бүтээжээ. Парист ах дүү Люмере энэ аргаар нь кино зураг авах төхөөрөмж болгон хэрэглэжээ. Эдисон бусдын зохион бүтээсэн бүтээлүүдийг илүү сайжруулсан зүйл ч байгаа бөгөөд нэгтгэн дүгнэх чадвар нь амжилтанд хүргэж байлаа. Мөн түүний бүтээлийн зарим нэгийг хожим засаж сайжруулсан нь ч бий. Жишээ нь цахилгаан чийдэн дэх хоёр электродын дундуур цахилгаан гүйдэл явуулахад нэг нь халдаг. Эдисоны нөлөө гэж нэрлэдэг энэ нээлтэнд үндэслэн хожим нь цахилгаан дамжуулах хоолой гуурс хийжээ.

Эдисон хоёр дахин гэрлэж зургаан хүүхэдтэй болжээ. Насан эцэслэтлээ шинэ нээлт хийхээр оролдож байлаа. Түүний ажиглалт, туршилтаа тэмдэглэсэн 3400 дэвтэр үлдсэн байна.

Загвар:Link FA Загвар:Link FA