Нармай Монгол: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
б Dveerna moved page Панмонголизм to Нармай Монгол over redirect
No edit summary
Мөр 1: Мөр 1:
[[Хүн төрөлхтөн|Хүн төрөлхтний]] түүхэн үйл явцын үр дүнд урьд нэгэн [[улс]]ад хамаарч асан [[үндэстэн]] [[угсаатан]] [[хэлтэн]] өдгөө хоёр эсвэл хэд хэдэн улсад хуваагдан тархсан байх нь түгээмэл байдаг. Харин тэдний дундаас [[тусгаар тогтнол|туурга тусгаар]] [[бүрэн эрхт улс|бүрэн эрхт нэг улс]]ад газар нутагтайгаа [[эргэн нэгдэхийн төлөөх санаархал]] тоотой хэд илэрч байгаа. Чухам яг ийм тэмүүлэлт үзэгдэл сүүлийн [[зуун]] жилийн дотор [[Монгол үндэстэн]], [[Монгол үндэстэн|Монгол угсаатны]] дотор их бага хэмжээгээр өрнөсөөр ирлээ.<ref>Kaplonski, Christopher (2004). Truth, History, and Politics in Mongolia. Psychology Press. p. 15.</ref><ref>Naby, Cyril; Dupree, Louis; Endicott-West, Elizabeth (1991). The Modernization of Inner Asia. M.E. Sharpe. p. 193.</ref>
[[Хүн төрөлхтөн|Хүн төрөлхтний]] түүхэн үйл явцын үр дүнд урьд нэгэн [[улс]]ад хамаарч асан [[үндэстэн]] [[угсаатан]] [[хэлтэн]] өдгөө хоёр эсвэл хэд хэдэн улсад хуваагдан тархсан байх нь түгээмэл байдаг. Харин тэдний дундаас [[тусгаар тогтнол|туурга тусгаар]] [[бүрэн эрхт улс|бүрэн эрхт нэг улс]]ад газар нутагтайгаа [[эргэн нэгдэхийн төлөөх санаархал]] тоотой хэд илэрч байгаа. Чухам яг ийм тэмүүлэлт үзэгдэл сүүлийн [[зуун]] жилийн дотор [[Монгол үндэстэн]], [[Монгол үндэстэн|Монгол угсаатны]] дотор их бага хэмжээгээр өрнөсөөр ирлээ.<ref>Kaplonski, Christopher (2004). Truth, History, and Politics in Mongolia. Psychology Press. p. 15.</ref><ref>Naby, Cyril; Dupree, Louis; Endicott-West, Elizabeth (1991). The Modernization of Inner Asia. M.E. Sharpe. p. 193.</ref>

[[Файл:Pan Mongolia.jpg|thumb]]


'''Нармай Монгол''' ({{lang-ru|Панмонголизм}}; {{lang-en|Pan-Mongolism}}) хэмээн нэрлэгдэх энэхүү үзлээр бол хаяа залган байрласан [[Монгол Улс|Монгол]], [[Өвөр Монголын Өөртөө Засах Орон|Өвөр Монгол]], [[Бүгд Найрамдах Буриад Улс|Буриад]] гурван [[Даяар Монгол|Монгол орон]]д суух [[Монголчууд]] газар нутагтайгаа хамтдаа бүрэн эрхт нэгэн улс болох учиртай аж. Голд нь орших [[Монгол Улс|Монгол]] хэдийнээ тусгаар тогтнож чадсан боловч [[Хятадын Монголчууд|Хятадын мэдэлд үлдсэн Монголчуудаас]] цөөхүүлээ юм.<ref>Hodder, Dick; Lloyd, Sarah; McLachlan, Keith (1998). Land-locked States of Africa and Asia. 2. Taylor & Francis. p. 150.</ref> Харин Өвөр Монгол [[Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс]]ын [[өөртөө засах орон]] болдог бол Буриад [[Оросын Холбооны Улс]]ын [[холбооны этгээд]] болдог.<ref name="Steiner-Khamsi">Steiner-Khamsi, Gita; Stolpe, Ines (2006). Educational Import: Local Encounters with Global Forces in Mongolia. Macmillan. p. 12. </ref> Хааяа түүхэн ба газрын ойроос зарим талаар дотноссон өнөөгийн [[ОХУ]]-ын бүрэлдэхүүн дэх [[Бүгд Найрамдах Тува Улс]], [[Алтайн Бүгд Найрамдах Улс]], [[Алтайн хязгаар]]ын [[Түрэг хэлний бүлэг|Түрэг бүлгийн хэлт]] хэд хэдэн ард түмний уугуул нутгийг Нармай Монголын зорилгод хамруулан үзэх нь байдаг.<ref>Garthoff, Raymond (1994). The Great Transition: American-Soviet Relations at the End of the Cold War. Brookings Institution Press. p. 670.</ref> Одоо цагт дээрх бүх газар орны дундаас [[Монгол Улс]]аас бусдад нь Монголчууд олонх үндэстэн нь биш ажээ.<ref name="Steiner-Khamsi"/>
'''Нармай Монгол''' ({{lang-ru|Панмонголизм}}; {{lang-en|Pan-Mongolism}}) хэмээн нэрлэгдэх энэхүү үзлээр бол хаяа залган байрласан [[Монгол Улс|Монгол]], [[Өвөр Монголын Өөртөө Засах Орон|Өвөр Монгол]], [[Бүгд Найрамдах Буриад Улс|Буриад]] гурван [[Даяар Монгол|Монгол орон]]д суух [[Монголчууд]] газар нутагтайгаа хамтдаа бүрэн эрхт нэгэн улс болох учиртай аж. Голд нь орших [[Монгол Улс|Монгол]] хэдийнээ тусгаар тогтнож чадсан боловч [[Хятадын Монголчууд|Хятадын мэдэлд үлдсэн Монголчуудаас]] цөөхүүлээ юм.<ref>Hodder, Dick; Lloyd, Sarah; McLachlan, Keith (1998). Land-locked States of Africa and Asia. 2. Taylor & Francis. p. 150.</ref> Харин Өвөр Монгол [[Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс]]ын [[өөртөө засах орон]] болдог бол Буриад [[Оросын Холбооны Улс]]ын [[холбооны этгээд]] болдог.<ref name="Steiner-Khamsi">Steiner-Khamsi, Gita; Stolpe, Ines (2006). Educational Import: Local Encounters with Global Forces in Mongolia. Macmillan. p. 12. </ref> Хааяа түүхэн ба газрын ойроос зарим талаар дотноссон өнөөгийн [[ОХУ]]-ын бүрэлдэхүүн дэх [[Бүгд Найрамдах Тува Улс]], [[Алтайн Бүгд Найрамдах Улс]], [[Алтайн хязгаар]]ын [[Түрэг хэлний бүлэг|Түрэг бүлгийн хэлт]] хэд хэдэн ард түмний уугуул нутгийг Нармай Монголын зорилгод хамруулан үзэх нь байдаг.<ref>Garthoff, Raymond (1994). The Great Transition: American-Soviet Relations at the End of the Cold War. Brookings Institution Press. p. 670.</ref> Одоо цагт дээрх бүх газар орны дундаас [[Монгол Улс]]аас бусдад нь Монголчууд олонх үндэстэн нь биш ажээ.<ref name="Steiner-Khamsi"/>

11:35, 13 Тавдугаар сар 2014-ий байдлаарх засвар

Хүн төрөлхтний түүхэн үйл явцын үр дүнд урьд нэгэн улсад хамаарч асан үндэстэн угсаатан хэлтэн өдгөө хоёр эсвэл хэд хэдэн улсад хуваагдан тархсан байх нь түгээмэл байдаг. Харин тэдний дундаас туурга тусгаар бүрэн эрхт нэг улсад газар нутагтайгаа эргэн нэгдэхийн төлөөх санаархал тоотой хэд илэрч байгаа. Чухам яг ийм тэмүүлэлт үзэгдэл сүүлийн зуун жилийн дотор Монгол үндэстэн, Монгол угсаатны дотор их бага хэмжээгээр өрнөсөөр ирлээ.[1][2]

Нармай Монгол (Орос: Панмонголизм; Англи: Pan-Mongolism) хэмээн нэрлэгдэх энэхүү үзлээр бол хаяа залган байрласан Монгол, Өвөр Монгол, Буриад гурван Монгол оронд суух Монголчууд газар нутагтайгаа хамтдаа бүрэн эрхт нэгэн улс болох учиртай аж. Голд нь орших Монгол хэдийнээ тусгаар тогтнож чадсан боловч Хятадын мэдэлд үлдсэн Монголчуудаас цөөхүүлээ юм.[3] Харин Өвөр Монгол Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улсын өөртөө засах орон болдог бол Буриад Оросын Холбооны Улсын холбооны этгээд болдог.[4] Хааяа түүхэн ба газрын ойроос зарим талаар дотноссон өнөөгийн ОХУ-ын бүрэлдэхүүн дэх Бүгд Найрамдах Тува Улс, Алтайн Бүгд Найрамдах Улс, Алтайн хязгаарын Түрэг бүлгийн хэлт хэд хэдэн ард түмний уугуул нутгийг Нармай Монголын зорилгод хамруулан үзэх нь байдаг.[5] Одоо цагт дээрх бүх газар орны дундаас Монгол Улсаас бусдад нь Монголчууд олонх үндэстэн нь биш ажээ.[4]

Дийлэнх Монголчуудыг эрхшээн байсан Чин улс 20-р зууны эхэнд мөхөхөд тусгаар тогтносон улс байгуулах боломж бүрдсэнээр Монголчуудын үндсэрхэг хөдөлгөөн үүссэн. Зөвлөлтийн Улаан цэргийн тусламжтайгаар Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улс байгуулагдаж чадсаны дараах хэдэн арван жилд Монголын гадаад бодлого бусад нутгийг гадуур үлдээж олдсон ганц орондоо тусгаар тогтнолоо бэхжүүлэхэд чиглэжээ. 1990 оны хувьсгалаар эв хамт дэглэмээс татгалзаж, үндсэрхэг үзлийг хориглодоггүй болсноор Монголд Нармай Монгол үзэлт олон байгууллагууд байгуулагдсан боловч өргөн хүрээний дэмжлэг олж чадахгүй л байна.

Зүүлт

  1. Kaplonski, Christopher (2004). Truth, History, and Politics in Mongolia. Psychology Press. p. 15.
  2. Naby, Cyril; Dupree, Louis; Endicott-West, Elizabeth (1991). The Modernization of Inner Asia. M.E. Sharpe. p. 193.
  3. Hodder, Dick; Lloyd, Sarah; McLachlan, Keith (1998). Land-locked States of Africa and Asia. 2. Taylor & Francis. p. 150.
  4. 4.0 4.1 Steiner-Khamsi, Gita; Stolpe, Ines (2006). Educational Import: Local Encounters with Global Forces in Mongolia. Macmillan. p. 12.
  5. Garthoff, Raymond (1994). The Great Transition: American-Soviet Relations at the End of the Cold War. Brookings Institution Press. p. 670.