Хэмжилт: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
No edit summary
→‎Олон улсын нэгжийн систем: олон улсын хүлээн зөвшөөрөгдсөн нэгж
Tags: Mobile edit Mobile app edit
Мөр 17: Мөр 17:
===Метрийн систем===
===Метрийн систем===
===Олон улсын нэгжийн систем===
===Олон улсын нэгжийн систем===
Си систем
* Зэрэгт шилжүүлэх

===Зай хэмжээ===
===Зай хэмжээ===
===Зарим тусгай нэршил===
===Зарим тусгай нэршил===

12:10, 3 Арванхоёрдугаар сар 2015-ий байдлаарх засвар

Метр болон АНУ-ын хэмжих нэгжийн хуваарьтай, металл туузан шугам, мөн АНУ-ын 2ш нэг центийн зоос.

Хэмжилт (эртны Франц хэлээр mesurement) бол аливаа объект болон үйл явдлыг тоогоор илэрхийлж буй хэрэг юм. Энэ нь байгалийн шинжлэх ухаан, технологи, эдийн засаг ба тоон судалгаа шинжилгээ зэрэг олон шинжлэх ухааны тулгын чулуу болдог.

Аливаа хэмжилт нь хэмжилтийн зэрэг, хэмжигдэхүүн (нэгж) болон хэмжилтийн алдаа зэрэг дээд-хэмжилтийн шалгуур үзүүлэлтүүдийн дагуу үнэлэгддэг. Мөн өөр өөр хэмжилтүүдийг хооронд нь харьцуулж алдааг бууруулдаг. Ихэвчлэн хэмжилтийн алдааг бууруулж цэвэр хэмжилтйиг гаргаж авахын тулд энэ аргыг ашигладаг. Жишээлбэл: өнгүүдийг гэрлийн долгионы урт болон тоо хэмжээн дээр тулгуурлаж тодорхойлдоггүй байсан үед ногоон болон хөх өнгүүдийг өөр өөр хүмүүс өөр өөрсдийнхөөрөө ойлгож байсан. Хэмжилтын энэ шинжлэх ухааныг Метрологи гэж нэрлэдэг.

Хэмжих нэгжийн стандартчлал

Стандартууд

СИ системийн долоон үндсэн нэгж, сум нь тэднээс хамааралтай нэгж рүү чиглэсэн байна.

Хэмжилт ерөнхийдөө СИ системийн дагуу хийгдэх ба СИ систем нь килограмм, метр, кандела, секунд, ампер, кельвин, моль гэсэн долоон үндсэн нэгжтэй байдаг. Үүнээс зургаа нь чөлөөт стандарт нэгж (ямар нэгэн нэмэлт тайлбар тодорхойлолт шаардлагагүйгээр объектын физик шинжийг илэрхийлдэг) ба үлдсэн нэг нэгж болох килограмм нь одоо болтол чөлөөт бус ба бусад шигээ хэвшмэл болж чадаагүй байна.

Чөлөөт стандарт нэгж гэдэг нь физик тогтмолууд болон байгаль дээрх хувирашгүй тогтмол үзэгдлүүдтэй холбоотой нарийн тодорхойлогдсон хэмжилтүүдийн утга юм. Эсрэгээрээ чөлөөт бус гэдэг нь ямар нэгэн алдаатай эсвэл цаг хугацааны явцад аажим өөрчлөгддөг утга бүхий нэгж юм. Тиймээс хэмжилтийн нэгжийн тогтмол байдлыг хадгалахын тулд нарийвчлалыг сайжруулах хэрэгтэй.

Эхний СИ системийн үндсэн нэгжийн туршилтын, үл хамаарах тодорхойлолтыг Charles Sanders Peirce (1839–1914) метрийг долгионы уртаар тодорхойлосон. Энэ нь Michelson–Morley-ийн туршилтаар шахаанд орсон ба Michelson, Morley хоёр түүнээс санаа авч түүний аргыг улам хөгжүүлсэн байна.

Нэгж болон системүүд

Стандарт систем

Метрийн систем

Олон улсын нэгжийн систем

         Си систем

Зай хэмжээ

Зарим тусгай нэршил

Цаг хугацаа

Масс

Эдийн засаг

Бэрхшээл

Тодорхойлолт болон онолын үндэс

Сонгодог тодорхойлолт

Хийсвэр онол

Мэдээллийн онол

Квант механик

Мөн...

Ишлэл

Гадаад холбоос