Аригиба хаан: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
No edit summary
Мөр 24: Мөр 24:


== Хоёр хаан ==
== Хоёр хаан ==
1328 оны 8 сарын 15-нд Есөнтөмөр хаан [[Шанду]]д нас нөхцсөн тул 10-р сард Бабухан их хатан, Төвлөн засах яамны баруун этгээдийн чинсан [[Далааш]], Ляо ван Тогтох, Лян ван Ван нар Ашидхэв ханхүүг хаан өргөмжилжээ.
1328 оны 8 сарын 15-нд Есөнтөмөр хаан [[Шанду]]д нас нөхцсөн тул 10-р сард Бабухан их хатан, Төвлөн засах яамны баруун этгээдийн чинсан [[Далааш]], Ляо ван Тогтох, Лян ван Ванчин нар Ашидхэв ханхүүг хаан өргөмжилжээ.


Үйл таслах яамны хэрэг мэдэгч [[Яньтөмөр]], Раднаашир ван зэрэг жанжид балчир хааныг түлхэх унагаахаар хуйвалдаан [[Дайду]] дахь хааны ордныг бүсэлж 10 сарын 16-нд [[Хайсан хүлэг хаан|Хүлэг]] хааны хөвүүн [[Төвтөмөр]]ийг залж хаан өргөмжлөснөөр нэг доор хоёр хаантай болов.
Үйл таслах яамны хэрэг мэдэгч [[Яньтөмөр]], Раднаашир ван зэрэг жанжид балчир хааныг түлхэх унагаахаар хуйвалдаан [[Дайду]] дахь хааны ордныг бүсэлж 10 сарын 16-нд [[Хайсан хүлэг хаан|Хүлэг]] хааны хөвүүн [[Төвтөмөр]]ийг залж хаан өргөмжлөснөөр нэг доор хоёр хаантай болов.
Мөр 32: Мөр 32:
Шанду Дайду хоёр нийслэлээрээ хуваагдан дайтав. Ашидхэвийн шадар Ванчин ван [[Цавчаал боомт]]ыг эзлэхэд Яньтөмөр цэрэглэн Ванчины цэргийг бут ниргэсэн ба Далааш түшмэл Артөмөр, Худтөмөр нарыг илгээвэл мөн Яньтөмөрийн цэрэгт дийлджээ. Ашидхэв хааны мэдлийн [[Ляодун]]ы хойгийн хэдэн түмэн цэрэг Дайду руу дөтлөхөд Төвтөмөр хаан Тодтөмөрийг илгээж Жижоуд өмнө тулгаран байлдаж хоёр талаас маш олноор үхэж, Ляодуны цэрэг Дайдугийн таван хаалгыг бүслэн очсон ч өмнөдөөс цэрэг татан хамгаалав. Ашидхэв хааны Артөмөр, Түмэндарь жанжид Төвтөмөр хааны цэрэгт ялагдав.
Шанду Дайду хоёр нийслэлээрээ хуваагдан дайтав. Ашидхэвийн шадар Ванчин ван [[Цавчаал боомт]]ыг эзлэхэд Яньтөмөр цэрэглэн Ванчины цэргийг бут ниргэсэн ба Далааш түшмэл Артөмөр, Худтөмөр нарыг илгээвэл мөн Яньтөмөрийн цэрэгт дийлджээ. Ашидхэв хааны мэдлийн [[Ляодун]]ы хойгийн хэдэн түмэн цэрэг Дайду руу дөтлөхөд Төвтөмөр хаан Тодтөмөрийг илгээж Жижоуд өмнө тулгаран байлдаж хоёр талаас маш олноор үхэж, Ляодуны цэрэг Дайдугийн таван хаалгыг бүслэн очсон ч өмнөдөөс цэрэг татан хамгаалав. Ашидхэв хааны Артөмөр, Түмэндарь жанжид Төвтөмөр хааны цэрэгт ялагдав.


11-р сард Ерүтөмөр, Бухтөмөр нар Шандуг бүсэлж мухардуулснаар Ашидхэв хаан, Далааш ноён нар хас эрдэнийн тамгыг өргөн барьж бууж өгчээ. Ашидхэв хаан болон Бабухан хатан, Далааш нар баривчлагдан Дайду хот руу аваачин Төвтөмөр хаанд сөгдүүлсэн ба Ашидхэв хаан, Бабухан нарыг алс газар цөлж, Далааш, Балшир, Мамууш, Ляо ван Тогтохын хүү Бат нарыг цаазлан хороожээ.<ref name="содбилэг">Ч.Содбилэг. Монголын Их Юань улсын түүх. Улаанбаатар. 2010 он. 194-р тал</ref>
11-р сард Ерүтөмөр, Бухтөмөр нар Шандуг бүсэлж мухардуулснаар Ашидхэв хаан, Далааш ноён нар хас эрдэнийн тамгыг өргөн барьж бууж өгчээ. Ашидхэв хаан болон Бабухан хатан, Далааш нар баривчлагдан Дайду хот руу аваачин Төвтөмөр хаанд сөгдүүлсэн ба Ашидхэв хаан, Бабухан нарыг алс газар цөлж, Далааш, Балшир, Мамууш, Ляо ван Тогтохын хүү Бат нарыг цаазлан хороожээ.<ref name="содбилэг">Ч.Содбилэг. Монголын Их Юань улсын түүх. Улаанбаатар. 2010 он. 194-р тал</ref>


== Гэр бүл ==
== Гэр бүл ==

07:26, 10 Нэгдүгээр сар 2016-ий байдлаарх засвар

Ашидхэв хаан
Юань улсын хаан
Хаанчлал1328.10 сар–1328.11.14
(1 сар, долоодугаар хаан)
Хаан суусан1328 онд Шандугийн
Их амгалан харшид
Төрсөн огноо1320 он
Өнгөрсөн огноо1328 оны 11 сарын 14
(8 насалсан)
Өнгөрсөн газарЮань, Шанду
ӨмнөхЕсөнтөмөр хаан
УдаахТөвтөмөр заяат хаан
ЭцэгЕсөнтөмөр хаан
ЭхБабухан хатан
Ургийн овогБоржигин
Төрсөн нэрМонгол: Ашидхэв (ᠷᠠᠽᠢᠪᠠᠭ)

Ашидхэв[1] (1320–1328) — Юань улсын долоодугаар хаан байв. 1328 онд нэг сар хаан суусан.

Бага нас

Ашидхэв 1320 оны цагаан бичин жил хожмын Есөнтөмөр хааны Бабухан хатнаас мэндэлсэн. Гамалагийн ач, Чингимийн гуч хүү юм. 1324 онд эцэг нь хаан болоход ханхүү хэмээн нэр заагдсан.

Хоёр хаан

1328 оны 8 сарын 15-нд Есөнтөмөр хаан Шандуд нас нөхцсөн тул 10-р сард Бабухан их хатан, Төвлөн засах яамны баруун этгээдийн чинсан Далааш, Ляо ван Тогтох, Лян ван Ванчин нар Ашидхэв ханхүүг хаан өргөмжилжээ.

Үйл таслах яамны хэрэг мэдэгч Яньтөмөр, Раднаашир ван зэрэг жанжид балчир хааныг түлхэх унагаахаар хуйвалдаан Дайду дахь хааны ордныг бүсэлж 10 сарын 16-нд Хүлэг хааны хөвүүн Төвтөмөрийг залж хаан өргөмжлөснөөр нэг доор хоёр хаантай болов.

Дайн

Орчин үеийн хөрөг

Шанду Дайду хоёр нийслэлээрээ хуваагдан дайтав. Ашидхэвийн шадар Ванчин ван Цавчаал боомтыг эзлэхэд Яньтөмөр цэрэглэн Ванчины цэргийг бут ниргэсэн ба Далааш түшмэл Артөмөр, Худтөмөр нарыг илгээвэл мөн Яньтөмөрийн цэрэгт дийлджээ. Ашидхэв хааны мэдлийн Ляодуны хойгийн хэдэн түмэн цэрэг Дайду руу дөтлөхөд Төвтөмөр хаан Тодтөмөрийг илгээж Жижоуд өмнө тулгаран байлдаж хоёр талаас маш олноор үхэж, Ляодуны цэрэг Дайдугийн таван хаалгыг бүслэн очсон ч өмнөдөөс цэрэг татан хамгаалав. Ашидхэв хааны Артөмөр, Түмэндарь жанжид Төвтөмөр хааны цэрэгт ялагдав.

11-р сард Ерүтөмөр, Бухтөмөр нар Шандуг бүсэлж мухардуулснаар Ашидхэв хаан, Далааш ноён нар хас эрдэнийн тамгыг өргөн барьж бууж өгчээ. Ашидхэв хаан болон Бабухан хатан, Далааш нар баривчлагдан Дайду хот руу аваачин Төвтөмөр хаанд сөгдүүлсэн ба Ашидхэв хаан, Бабухан нарыг алс газар цөлж, Далааш, Балшир, Мамууш, Ляо ван Тогтохын хүү Бат нарыг цаазлан хороожээ.[2]

Гэр бүл

Сурвалж, тайлбар

  1. Хааны нэрийг хэд хэдэн янзаар бичиж байна. Ч.Содбилэг 2010 онд хэлэхдээ: «Зураач Т.Мандир Ашидхэв гэсэн. Монгол сурвалж бичгүүдэд Рачибаг, Рагибаха гэж бичсэн байдаг. Юань улсын сударт бичсэн (хятад галиг) асужиба-г үндэслэн Асучибу гэж бичвэл зохино» гэжээ.
  2. Ч.Содбилэг. Монголын Их Юань улсын түүх. Улаанбаатар. 2010 он. 194-р тал
Өмнөх
Есөнтөмөр хаан
Юань улсын хаан
1328-1328
Дараах
Төвтөмөр хаан