Гурвалжин будаа: Засвар хоорондын ялгаа
Мөр 36: | Мөр 36: | ||
== Агротехник == |
== Агротехник == |
||
Тарианы сагаг нь дулаанд дуртай ургамал юм. Түүний үр хөрсний температур 7-8 С° хүрэхэд ургаж эхлэх боловч 15-30 С°-д ургалт илүү сайн явагддаг. Тарианы сагагын соёолж нь хүйтэнд маш мэдрэмтгий ба -2 С° температурт гэмтэж, -4 С°-д үхдэг. 12 С°-с бага, 30 С°-с их температурт ургалт мууддаг. Цэцэглэлт ба үр үүсч боловсрох үеийн оптимум температур 17-25 С° бөгөөд агаарын харьцангуй чийг 50 хувиас багагүй байх шаардлагатай. Энэ үедээ |
Тарианы сагаг нь дулаанд дуртай ургамал юм. Түүний үр хөрсний температур 7-8 С° хүрэхэд ургаж эхлэх боловч 15-30 С°-д ургалт илүү сайн явагддаг. Тарианы сагагын соёолж нь хүйтэнд маш мэдрэмтгий ба -2 С° температурт гэмтэж, -4 С°-д үхдэг. 12 С°-с бага, 30 С°-с их температурт ургалт мууддаг. Цэцэглэлт ба үр үүсч боловсрох үеийн оптимум температур 17-25 С° бөгөөд агаарын харьцангуй чийг 50 хувиас багагүй байх шаардлагатай. Энэ үедээ гэрэлийг ихээр шаарддаг. Тарианы сагаг нь үржил шимтэй, хөнгөн агааржилт сайтай хөрсөнд хурдан ургадаг. Хатаах үйлчилгээтэй салхинаас хамгаалсан ойгоор хүрээлэгдсэн, нуур цөөрмийн ойролцоох талбайд ургац арвин өгдөг. Тарианы сагаг нь хүчиллэгийг тэсвэрлэх чадвартай ч бага хүчиллэг, саармаг уруу дөхсөн хөрсөнд илүү ургадаг. Тарианы сагаг нь чийгэнд дуртай ургамал ба энэ үзүүлэлтээрээ [[амуу]] тариануудаас нэгдүгээрт орно. Хөрсний чийглэг 20-30% ба оптимум температурт нэгэн зэрэг хурдан соёолдог. |
||
Тарианы сагагын эерэг тал нь муу уусдаг [[фосфат|фосфатуудыг]] шингээх чадвартай байдагт орших ба түүний энэ чадавхи [[Үетэн|үетэний овгийн]] ургамлуудтай харьцуулахад дөрөв дахин их байдаг. |
Тарианы сагагын эерэг тал нь муу уусдаг [[фосфат|фосфатуудыг]] шингээх чадвартай байдагт орших ба түүний энэ чадавхи [[Үетэн|үетэний овгийн]] ургамлуудтай харьцуулахад дөрөв дахин их байдаг. |
01:41, 25 Дөрөвдүгээр сар 2017-ий байдлаарх засвар
Гурвалжин будаа Fagopyrum esculentum | ||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Биологийн ангилал | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
Латин нэр | ||||||||||||||
Fagopyrum esculentum Мёнх | ||||||||||||||
Ижил утгатай нэршил[1] | ||||||||||||||
|
Гурвалжин будаа буюу тарианы сагаг (Латин: Fagopyrum esculentum эсвэл Fagopyrum sagittatum) нь үрийн (хүнсний) эсвэл бүрхүүл ургамлын (ногоон бордуур) зориулалтаар тариалагддаг, өвслөг, нэг наст, сагагийн төрлийн нэгэн зүйл ургамал.[2] Түүнийг татаар сагагаас (Fagopyrum tataricum) ялгахын тулд Япон гурвалжин будаа гэж мөн нэрлэдэг.[3]
Агротехник
Тарианы сагаг нь дулаанд дуртай ургамал юм. Түүний үр хөрсний температур 7-8 С° хүрэхэд ургаж эхлэх боловч 15-30 С°-д ургалт илүү сайн явагддаг. Тарианы сагагын соёолж нь хүйтэнд маш мэдрэмтгий ба -2 С° температурт гэмтэж, -4 С°-д үхдэг. 12 С°-с бага, 30 С°-с их температурт ургалт мууддаг. Цэцэглэлт ба үр үүсч боловсрох үеийн оптимум температур 17-25 С° бөгөөд агаарын харьцангуй чийг 50 хувиас багагүй байх шаардлагатай. Энэ үедээ гэрэлийг ихээр шаарддаг. Тарианы сагаг нь үржил шимтэй, хөнгөн агааржилт сайтай хөрсөнд хурдан ургадаг. Хатаах үйлчилгээтэй салхинаас хамгаалсан ойгоор хүрээлэгдсэн, нуур цөөрмийн ойролцоох талбайд ургац арвин өгдөг. Тарианы сагаг нь хүчиллэгийг тэсвэрлэх чадвартай ч бага хүчиллэг, саармаг уруу дөхсөн хөрсөнд илүү ургадаг. Тарианы сагаг нь чийгэнд дуртай ургамал ба энэ үзүүлэлтээрээ амуу тариануудаас нэгдүгээрт орно. Хөрсний чийглэг 20-30% ба оптимум температурт нэгэн зэрэг хурдан соёолдог.
Тарианы сагагын эерэг тал нь муу уусдаг фосфатуудыг шингээх чадвартай байдагт орших ба түүний энэ чадавхи үетэний овгийн ургамлуудтай харьцуулахад дөрөв дахин их байдаг.
Сэлгээ
Тарианы сагагын сайн өмнөгчүүдэд эрдэнэ шиш, төмс, чихрийн манжин, буурцагт ургамлууд зэрэг багтана.
Үрсэлгээ
Олон хүчин зүйлээс хамааран нэг га талбайд 45 - 90 кг үр ноогдуулан тариалдаг. Хөрсний шинж чанар ба тариалалтын хугацаанаас хамаарч үрийг суулгах гүнийг тодорхойлох ба шаварлаг хүнд хөрсөн 4-5 см, түргэн хатдаг хөнгөн хөрсөнд 6-7 см, их хуурай тохиолдолд 8-10 см гүнд суулгана. Хугацааны хувьд хөрсний 8-10 см гүн 12-15 С температуртай болж халсан үед тариалалтыг хийхэд тохимромжтой. Ийм нөхцөл манай оронд тухайн жилийн цаг агаар болон газар зүйн байрлалаас хамаарч 5-р сарын 15-с 6-р сарын 20-ны хооронд бий болдог. Тарианы сагагыг бусад зусах тарималуудын хамгийн сүүлд тариалах хэрэгтэй.
Бордолт
Нэг тн үр ба мөн хэмжээний ногоон масс бий болоход азот 44 кг, фосфор 25, кали 75 кг шаардагдана.
Мөн үзэх
- Eriogonum, мөн гурвалжин будаа гэж нэрлэгддэг, Хойт Америкийн зэрлэг ургамлын төрөл
- Гурвалжин будааны бал
Эх сурвалж
- ↑ "The Plant List: A Working List of All Plant Species". Retrieved 3 October 2014.
- ↑ "Монгол орны гуурст дээд ургамлын хураангуйлсан нэрийн жагсаалт" (pdf). Монголын Бэлчээрийн Менежментийн Холбоо. Retrieved 2017-02-06.
- ↑ "USDA GRIN Taxonomy". Retrieved 16 December 2014.
Ном зохиол
- E.S. Oplinger, E.A. Oelke, M.A. Brinkman and K.A. Kelling (November 1989). "Buckwheat". Alternative Field Crops Manual. Retrieved 2008-02-26.
{{cite book}}
: CS1 maint: uses authors parameter (link) - Damania, A.B. (1998). "Diversity of Major Cultivated Plants Domesticated in the Near East". Proceedings of the Harlan Symposium.
- Chun H.N.; Chung C.K.; Kang I.J.; Kim E.R.; Kim Y.S. (2003). "Effect of Germination on the Nutritional Value of Buckwheat Seed". Division of Life Sciences at Hallym University, South Korea. Archived from the original on 2007-06-25.
{{cite web}}
: Unknown parameter|deadurl=
ignored (|url-status=
suggested) (help) - Mazza, G. (1992). "Buckwheat (Fagopyrum esculentum), the crop and its importance". In MacRae, R. (ed.). Encyclopedia of food science, food technology and nutrition. London: Academic Press Ltd. pp. 534–9.
- Mazza, G. (1993). "Storage, Processing, and Quality Aspects of Buckwheat Seed". In Janick J.; Simon J.E. (eds.). New crops. New York: Wiley. pp. 251–5.
- Marshall, H.G.; Y. Pomeranz. (1982). "Buckwheat description, breeding, production and utilization". In Y. Pomeranz (ed.). Advances in cereal science and technology. St. Paul, MN.: Amer. Assoc. Cereal Chem. pp. 157–212.
{{cite book}}
: Unknown parameter|lastauthoramp=
ignored (|name-list-style=
suggested) (help) - McGregor, S.E. (1976). "9 Crop Plants and Exotic Plants — Buckwheat". Insect Pollination Of Cultivated Crop Plants. U.S. Department of Agriculture.
{{cite book}}
: Unknown parameter|chapterurl=
ignored (|chapter-url=
suggested) (help) As found on the website of the Carl Hayden Bee Research Center of the USDA Agricultural Research Service. - " Multilingual taxonomic information". University of Melbourne.
- Clayton G. Campbell (1997). Buckwheat Fagopyrum esculentum Moench. Promoting the conservation and use of underutilized and neglected crops. 19. International Plant Genetic Resources Institute, Rome, Italy.