Чобаны улс: Засвар хоорондын ялгаа
No edit summary Tag: 2017 source edit |
No edit summary Tag: 2017 source edit |
||
| Мөр 47: | Мөр 47: | ||
==Чобан ноёны уг гарал== |
==Чобан ноёны уг гарал== |
||
Тэр бол [[Чингис хаан]]ы 95 мянгатын ноёдын нэг [[Сүлдүс]]ийн [[Сорхон-шира|Сорхон шар]] ноёны хүү [[Чулуун ноён|Чулуун баатарын]] хойчис юм. Чобан эмир нь [[Газан|Газан ханы]] үед цэргийн захирагч байхдаа хэд хэдэн удаа төрд тэрсэлсэн [[Кутлуг шах]], ойрадын [[Новруз]] нарыг амжилттай ялж |
Тэр бол [[Чингис хаан]]ы 95 мянгатын ноёдын нэг [[Сүлдүс]]ийн [[Сорхон-шира|Сорхон шар]] ноёны хүү [[Чулуун ноён|Чулуун баатарын]] хойчис юм. Чобан эмир нь [[Газан|Газан ханы]] үед цэргийн захирагч байхдаа хэд хэдэн удаа төрд тэрсэлсэн [[Кутлуг шах]], ойрадын [[Новруз]] нарыг амжилттай ялж гавьяа байгуулж байсан. Улмаар 1305 онд Газан ханы [[Хүргэн хүү|хүргэн]] болжээ. Түүний дараах [[Өлзийт|Өлзийт султаны]] үед гарсан олон удаагийн бослогыг цэргийн хүчээр амжилттай дарсан учир бүх цэргийн захирагч болжээ. 1316 онд [[Абу Саид Бахадур хан|Абу Саид]], хан суусны дараа '''Улсын Эмир''' болж, төр улсын хамгийн нөлөөтэй хүн болсон. 1327 онд цаазлуулсан. 1335 онд Абу Саид хан нас барсны дараа Чобан ноёны ач хөвүүд, охид, жанжид нар [[Табриз]]аар төвлөрсөн баруун хойд хэсгийг өөрийн харъяат улсаар зарлажээ. |
||
==Тоглоомын Ил |
==Тоглоомын Ил ханууд ба Чобаны улс== |
||
1335-1338 оны хооронд Чобан эмирийн ач хүү [[Хасан Күчэк]] эмир, [[Жалайр]]ын [[Хасан Бузург]] эмиртэй хийсэн байлдааны үр дүнд тэдний цэргийг ялаад, [[Табриз]] хотыг эзлэв. Ингээд тус жилдээ Абу Саид ханы эгч [[Сати бэхи|Сати бэхийг]], [[Ил хан]]д өргөмжлөв. Удалгүй утсан хүүхэлдэй [[Сулейман ил хан|Сулейман хан]]ыг дахин ил хан болгоод Сати бэхийг хатан нь |
1335-1338 оны хооронд Чобан эмирийн ач хүү [[Хасан Күчэк]] эмир, [[Жалайр]]ын [[Хасан Бузург]] эмиртэй хийсэн байлдааны үр дүнд тэдний цэргийг ялаад, [[Табриз]] хотыг эзлэв. Ингээд тус жилдээ Абу Саид ханы эгч [[Сати бэхи|Сати бэхийг]], [[Ил хан]]д өргөмжлөв. Удалгүй утсан хүүхэлдэй [[Сулейман ил хан|Сулейман хан]]ыг дахин ил хан болгоод Сати бэхийг хатан нь болгож, өөрөө цэргийн бүх эрхийг атгаж улс төрийн замаа засжээ. Гэвч гэр бүл дотор нь гарсан эрх мэдлийн төлөөх тэмцэл нь багагүй хүнд байдалд оруулж байв. Зарим ахан дүүс нь түүнээс урваж, ялагдаад Жалайрын улсад зугтан очиход Хасан Күчэк 1343 онд үхэх хүртлээ тэднийг устгахаар гэж оролджээ. |
||
Хасан Күчэк нас барсны дараа түүний дүү [[Малек Ашраф]] нь 14 насандаа эмир болжээ. |
Хасан Күчэк нас барсны дараа түүний дүү [[Малек Ашраф]] нь 14 насандаа эмир болжээ. |
||
==Чобаны эмирт улсын мөхөл== |
==Чобаны эмирт улсын мөхөл== |
||
Малек Ашрафыг эмир болсны дараа, 1347 онд [[Багдад]] хотыг [[Жалайр]]ын цэргээс чөлөөлсөн боловч, хэсэг хугацааны дараа алдав. 1350 онд [[Фарс]] нутгийг [[Инжуй]]гийн улс эзлэсэн. Түүний ноёрхолын сүүл үед ааш араншин нь улам ширүүн болж, өөрийн хүмүүсийн дунд нэр хүндээ алдаж үймээн самуун үүсгэжээ. Эцэст нь [[Алтан орд]]ны [[Жанибек хан]]ы цэргийн хүчин Чобаны улсыг эзэлж, 1357 онд Табризыг булаан аваад Малзк Ашрафыг цаазаар авсан бөгөөд түүний гэр бүл Алтан ордны нутагт цөлөгдсөнөөр [[Сүлдүс]] овгийн ноёрхол Персид устаж, эцэст нь Чобаны улсыг хүчээр төгсгөл болгов. |
Малек Ашрафыг эмир болсны дараа, 1347 онд [[Багдад]] хотыг [[Жалайр]]ын цэргээс чөлөөлсөн боловч, хэсэг хугацааны дараа алдав. 1350 онд [[Фарс]] нутгийг [[Инжуй]]гийн улс эзлэсэн. Түүний ноёрхолын сүүл үед ааш араншин нь улам ширүүн болж, өөрийн хүмүүсийн дунд нэр хүндээ алдаж үймээн самуун үүсгэжээ. Эцэст нь [[Алтан орд]]ны [[Жанибек хан]]ы цэргийн хүчин Чобаны улсыг эзэлж, 1357 онд Табризыг булаан аваад Малзк Ашрафыг цаазаар авсан бөгөөд түүний гэр бүл Алтан ордны нутагт цөлөгдсөнөөр [[Сүлдүс]] овгийн ноёрхол Персид устаж, эцэст нь Чобаны улсыг хүчээр төгсгөл болгов. |
||
03:04, 11 Арванхоёрдугаар сар 2017-ий байдлаарх засвар
Чобаны эмирт улс سلسله امرای چوپانی
| |
|---|---|
 | |
| Нийслэл | Табриз хот |
| Албан ёсны хэл | Перс хэл, Монгол хэл |
| Төр засаг | Хаант засаглал |
| 1335-1343 | |
| 1343-1357 | |
| Монголчуудын түүх |
|---|
 |
Чобаны улс нь (Персээр: سلسله امرای چوپانی; монголоор: Чобаны эмирт улс) 1335-1357 оны хооронд одоогийн Ираны баруун хойд, Армен болон Азербайжаны өмнөд хэсэгт хяналтаа тогтоосон Монголын Сүлдүс аймгийн Чобан ноёны угсааны ноёдын байгуулсан эмирт улс юм.
Чобан ноёны уг гарал
Тэр бол Чингис хааны 95 мянгатын ноёдын нэг Сүлдүсийн Сорхон шар ноёны хүү Чулуун баатарын хойчис юм. Чобан эмир нь Газан ханы үед цэргийн захирагч байхдаа хэд хэдэн удаа төрд тэрсэлсэн Кутлуг шах, ойрадын Новруз нарыг амжилттай ялж гавьяа байгуулж байсан. Улмаар 1305 онд Газан ханы хүргэн болжээ. Түүний дараах Өлзийт султаны үед гарсан олон удаагийн бослогыг цэргийн хүчээр амжилттай дарсан учир бүх цэргийн захирагч болжээ. 1316 онд Абу Саид, хан суусны дараа Улсын Эмир болж, төр улсын хамгийн нөлөөтэй хүн болсон. 1327 онд цаазлуулсан. 1335 онд Абу Саид хан нас барсны дараа Чобан ноёны ач хөвүүд, охид, жанжид нар Табризаар төвлөрсөн баруун хойд хэсгийг өөрийн харъяат улсаар зарлажээ.
Тоглоомын Ил ханууд ба Чобаны улс
1335-1338 оны хооронд Чобан эмирийн ач хүү Хасан Күчэк эмир, Жалайрын Хасан Бузург эмиртэй хийсэн байлдааны үр дүнд тэдний цэргийг ялаад, Табриз хотыг эзлэв. Ингээд тус жилдээ Абу Саид ханы эгч Сати бэхийг, Ил ханд өргөмжлөв. Удалгүй утсан хүүхэлдэй Сулейман ханыг дахин ил хан болгоод Сати бэхийг хатан нь болгож, өөрөө цэргийн бүх эрхийг атгаж улс төрийн замаа засжээ. Гэвч гэр бүл дотор нь гарсан эрх мэдлийн төлөөх тэмцэл нь багагүй хүнд байдалд оруулж байв. Зарим ахан дүүс нь түүнээс урваж, ялагдаад Жалайрын улсад зугтан очиход Хасан Күчэк 1343 онд үхэх хүртлээ тэднийг устгахаар гэж оролджээ. Хасан Күчэк нас барсны дараа түүний дүү Малек Ашраф нь 14 насандаа эмир болжээ.
Чобаны эмирт улсын мөхөл
Малек Ашрафыг эмир болсны дараа, 1347 онд Багдад хотыг Жалайрын цэргээс чөлөөлсөн боловч, хэсэг хугацааны дараа алдав. 1350 онд Фарс нутгийг Инжуйгийн улс эзлэсэн. Түүний ноёрхолын сүүл үед ааш араншин нь улам ширүүн болж, өөрийн хүмүүсийн дунд нэр хүндээ алдаж үймээн самуун үүсгэжээ. Эцэст нь Алтан ордны Жанибек ханы цэргийн хүчин Чобаны улсыг эзэлж, 1357 онд Табризыг булаан аваад Малзк Ашрафыг цаазаар авсан бөгөөд түүний гэр бүл Алтан ордны нутагт цөлөгдсөнөөр Сүлдүс овгийн ноёрхол Персид устаж, эцэст нь Чобаны улсыг хүчээр төгсгөл болгов.