Өндөг: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
124.158.95.131 (Яриа) хэрэглэгчийн 434008 засварыг цуцлах
Tags: Replaced Undo
202.61.97.30 (Яриа) хэрэглэгчийн 433166 засварыг цуцлах
Tag: Undo
Мөр 6: Мөр 6:
|кирилл_халимаг =өндгн
|кирилл_халимаг =өндгн
}}
}}
'''Өндөг''' нь зуйван дугуй хэлбэртэй. [[Өндөгний шар]] нь угтаа бол өндөг өөрөө юм. Түнийг бүрхсэн үр хөврөлийн давхаргаас ураг бойждог ажээ. Энэхүү шар нь тэжээл, усны нөөц болно. Өндөг нь [[өндгөвч]]өөр дамжихдаа [[Уураг|уурган]] бүрхүүлтэй болж, тэр нь элдэв механик гэмтлээс хамгаалж, бойжиж буй үр хөврөлд нь тэжээлийн болон усны нөөц болж, дараа нь шохойн хальсан доторх зөөлөн давхаргаар бүрхэгддэг. Үүний дараа л шохойн хальс тогтож хатуурна. Хатуу хальс нь нүдэнд үл үзэгдэх нүх сүвээр дүүрэн байдаг тул дотор нь бойжиж буй ураг түүгээр "амьсгалж" байдаг.
Degdeehii bol ulemjdelger yumaa. Tereer shar bietei jijig bietai Amitan yumaa
Хүн төрөлхтөн хоол хүнсэндээ өндгийг өргөнөөр хэрэглэдэг. Нийтлэг хэрэглэгдэх нь гол төлөв [[шувуу]]ны өндөг юм. [[Тахиа]], [[галуу]], [[нугас]]ны гээд олон төрөл ба [[бөднө]] шувууных хамгийн тансаг хэрэглээнд тооцогдох аж. Хамгийн том нь [[тэмээн хяруул]]ын өндөг. Хэвлээр явагчид болох [[матар]], [[могой]], [[яст мэлхий]]н өндөг шувууныхтай найрлагаараа онцын ялгаагүй байдаг ч хүнсэнд хэрэглэхэд оновчтой биш.
Өндөгний өнгө, ялангуяа зэрлэг шувууных янз бүр байх ба энэ нь ихэвчлэн өнгөлөн далдлах үүрэгтэй.

== Өндөгний найрлага ==
Өндөгний химийн найрлагыг авч үзвэл 73,6% нь [[ус]], 13% нь [[уураг]], 12% нь өөх тос, 0.60% нь [[нүүрс ус]], 1% нь [[кальци]], [[фосфор]] зэрэг эрдэс бодис байдаг. Өндөгний хамгийн үнэ цэнэтэй зүйл бол шар уураг. Үүнд уураг, өөх тос, эрдэс зэргээс гадна А, В, Е, D аминдэмүүд агуулагдана.
Мэдрэлийн болон уураг тархины эд, эсийг лецитин хэмээх чухал бодисоор хангаж өгдөг гол зүйл бол өндөг юм. Чанаж, шарж, бас түүхийгээр хэрэглэсэн ч шингэц сайтай байдаг. Мөн өндөгний уурагт агуулагдах лицозин хэмээх бодис нь хүний бие дэх хортой бичил организмыг устгаж сөнөөдөг.

== Гадны холбоос ==
{{commons|Egg|Өндөг}}


[[Ангилал:Хоол]]
[[Ангилал:Хоол]]
Үл орлогдох тосны хүчил Омега-3 нь судас хатуурах, зүрхний шигдээс өвчнөөс сэргийлж, хорт хавдарын өсөлтийг сармагжуулах, хорт хавдараас сэргийлэх үйлчилгээ үзүүлж, цусан дах холестрины хэмжээг буруулж, цусны даралтыг тогтворжуулан, мэдрэлийн тогтолцооны хэвийн ажиллагааг хангахад ихээхэн дэмжлэг үзүүлдэг нь эмнэл зүйн судалгаагаар тогтоогдсон байна. Өндөгний холин нь элэг өөхлөхөөс сэргийлэх маш хүчтэй үйлчилгээ үзүүлдэг амин дэмтэй төстэй бодис юм. Холин бие махбодын бодисын солилцоо ялангуяа тосны солилцоонд онцгой ач холбогдолтой. Холин дутагдвал бие махбодид холестрины хуримтлал нэмэгдэх, цусны даралт ихсэх, чихрийн шижин өвчний явж эрчимжих зэрэг сөрөг үр дагавар үүсдэг байна. Өндөг мэдээж их хэмжээний уураг агуулна. Агуулагдах уургийн хэмжээгээрээ 40гр үхрийн мах, 200гр сүүтэй нэг өндөг тэнцэнэ. Гэхдээ давуу тал нь сүү, маханд ихээр агуулагддаг холестрин өндөгөнд байдаггүй юм байна.

19:34, 27 Хоёрдугаар сар 2020-ий байдлаарх засвар

Хүнсэнд хамгийн өргөн хэрэглэгддэг тахианы өндөг
Хадмал
Монгол үсгээр
буриад кирилл.үндэгэн
монгол кирилл.өндөг
халимаг кирилл.өндгн

Өндөг нь зуйван дугуй хэлбэртэй. Өндөгний шар нь угтаа бол өндөг өөрөө юм. Түнийг бүрхсэн үр хөврөлийн давхаргаас ураг бойждог ажээ. Энэхүү шар нь тэжээл, усны нөөц болно. Өндөг нь өндгөвчөөр дамжихдаа уурган бүрхүүлтэй болж, тэр нь элдэв механик гэмтлээс хамгаалж, бойжиж буй үр хөврөлд нь тэжээлийн болон усны нөөц болж, дараа нь шохойн хальсан доторх зөөлөн давхаргаар бүрхэгддэг. Үүний дараа л шохойн хальс тогтож хатуурна. Хатуу хальс нь нүдэнд үл үзэгдэх нүх сүвээр дүүрэн байдаг тул дотор нь бойжиж буй ураг түүгээр "амьсгалж" байдаг. Хүн төрөлхтөн хоол хүнсэндээ өндгийг өргөнөөр хэрэглэдэг. Нийтлэг хэрэглэгдэх нь гол төлөв шувууны өндөг юм. Тахиа, галуу, нугасны гээд олон төрөл ба бөднө шувууных хамгийн тансаг хэрэглээнд тооцогдох аж. Хамгийн том нь тэмээн хяруулын өндөг. Хэвлээр явагчид болох матар, могой, яст мэлхийн өндөг шувууныхтай найрлагаараа онцын ялгаагүй байдаг ч хүнсэнд хэрэглэхэд оновчтой биш. Өндөгний өнгө, ялангуяа зэрлэг шувууных янз бүр байх ба энэ нь ихэвчлэн өнгөлөн далдлах үүрэгтэй.

Өндөгний найрлага

Өндөгний химийн найрлагыг авч үзвэл 73,6% нь ус, 13% нь уураг, 12% нь өөх тос, 0.60% нь нүүрс ус, 1% нь кальци, фосфор зэрэг эрдэс бодис байдаг. Өндөгний хамгийн үнэ цэнэтэй зүйл бол шар уураг. Үүнд уураг, өөх тос, эрдэс зэргээс гадна А, В, Е, D аминдэмүүд агуулагдана. Мэдрэлийн болон уураг тархины эд, эсийг лецитин хэмээх чухал бодисоор хангаж өгдөг гол зүйл бол өндөг юм. Чанаж, шарж, бас түүхийгээр хэрэглэсэн ч шингэц сайтай байдаг. Мөн өндөгний уурагт агуулагдах лицозин хэмээх бодис нь хүний бие дэх хортой бичил организмыг устгаж сөнөөдөг.

Гадны холбоос

 Commons: Өндөг – Викимедиа дуу дүрсний сан

Үл орлогдох тосны хүчил Омега-3 нь судас хатуурах, зүрхний шигдээс өвчнөөс сэргийлж, хорт хавдарын өсөлтийг сармагжуулах, хорт хавдараас сэргийлэх үйлчилгээ үзүүлж, цусан дах холестрины хэмжээг буруулж, цусны даралтыг тогтворжуулан, мэдрэлийн тогтолцооны хэвийн ажиллагааг хангахад ихээхэн дэмжлэг үзүүлдэг нь эмнэл зүйн судалгаагаар тогтоогдсон байна. Өндөгний холин нь элэг өөхлөхөөс сэргийлэх маш хүчтэй үйлчилгээ үзүүлдэг амин дэмтэй төстэй бодис юм. Холин бие махбодын бодисын солилцоо ялангуяа тосны солилцоонд онцгой ач холбогдолтой. Холин дутагдвал бие махбодид холестрины хуримтлал нэмэгдэх, цусны даралт ихсэх, чихрийн шижин өвчний явж эрчимжих зэрэг сөрөг үр дагавар үүсдэг байна. Өндөг мэдээж их хэмжээний уураг агуулна. Агуулагдах уургийн хэмжээгээрээ 40гр үхрийн мах, 200гр сүүтэй нэг өндөг тэнцэнэ. Гэхдээ давуу тал нь сүү, маханд ихээр агуулагддаг холестрин өндөгөнд байдаггүй юм байна.