Орхоны хөндийн соёлын дурсгал: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
б робот Нэмж байна: sv:Orchondalens kulturlandskap
б робот Нэмж байна: nl:Orhun Vallei; cosmetic changes
Мөр 1: Мөр 1:
{{Инфобокс Дэлхийн өв
{{Инфобокс Дэлхийн өв
|нэр =Орхоны хөндийн соёлын дурсгал
|нэр =Орхоны хөндийн соёлын дурсгал
|зураг =[[Image:Orchon-mongolei.JPG|250px]]
|зураг =[[Зураг:Orchon-mongolei.JPG|250px]]
|зургийн_тайлбар =Орхон гол
|зургийн_тайлбар =Орхон гол
|улс =[[Монгол]]
|улс =[[Монгол]]
Мөр 36: Мөр 36:
*[[Өгөөдэй]] хааны амьдарч асан 13-14-р зууны үеийн Монгол хааны ордны туурь
*[[Өгөөдэй]] хааны амьдарч асан 13-14-р зууны үеийн Монгол хааны ордны туурь


[[Image:Harhorin.jpg|center|900px|thumb|Орхон голын хөндий. Хархорин орчимд. Панорам зураг]]
[[Зураг:Harhorin.jpg|center|900px|thumb|Орхон голын хөндий. Хархорин орчимд. Панорам зураг]]


[[Category:Дэлхийн өв]]
[[Ангилал:Дэлхийн өв]]
[[Category:Байгаль хамгаалах хөдөлгөөн]]
[[Ангилал:Байгаль хамгаалах хөдөлгөөн]]
[[Category:Түүх]]
[[Ангилал:Түүх]]
[[Category:Ази, Австрали ба Далайн орнууд дахь дэлхийн өвүүд]]
[[Ангилал:Ази, Австрали ба Далайн орнууд дахь дэлхийн өвүүд]]
[[Category:Газарзүй]]
[[Ангилал:Газарзүй]]


[[en:Orkhon Valley]]
[[en:Orkhon Valley]]
Мөр 52: Мөр 52:
[[ja:オルホン渓谷]]
[[ja:オルホン渓谷]]
[[lt:Orchono slėnis]]
[[lt:Orchono slėnis]]
[[nl:Orhun Vallei]]
[[pt:Paisagem Cultural do Vale de Orkhon]]
[[pt:Paisagem Cultural do Vale de Orkhon]]
[[ru:Культурный ландшафт долины реки Орхон]]
[[ru:Культурный ландшафт долины реки Орхон]]

20:12, 30 Наймдугаар сар 2009-ий байдлаарх засвар

Орхоны хөндийн соёлын дурсгал*
ЮНЕСКО-гийн Дэлхийн өв

Орхон гол
Улс Монгол
Төрөл Соёлын
Шалгуур ii, iii, iv
Дугаар 1081
Бүс** Ази, Австрали ба Далайн орнууд дахь дэлхийн өвүүд
Бүртгэсэн түүх
Бүртгэсэн 2004  (28-р чуулган)
* Нэр нь Дэлхийн өвийн жагсаалтад бүртгэгдсэний дагуу.
** Бүс нь ЮНЕСКО-гийн тогтоосны дагуу.

Орхоны хөндийн соёлын дурсгал нь Улаанбаатар хотоос 360 орчим километр алслагдсан, Монгол улсын төв хэсгээр урсах Орхон голын эрэг дагуу сунан байршсан байдаг. ЮНЕСКО 2004 онд 28-р чуулганаараа энэхүү газрыг Дэлхийн өвийн жагсаалтад бүртгэн авсан. Орхон голын хөндий нь Төв Азийн хоёр мянга гаруй жилийн турш нүүдэлчдийн соёл иргэншил хэрхэн хувьсан өөрчлөгдөж байсныг илтгэх хосгүй нандин дурсгалуудыг агуулдаг байна.


Дэлхийн өвийн II, III, IV шалгууруудыг хангасан тул 1081 дэх байршлаар бүртгэн, Ази-Номхон далайн бүс нутгийн өвд оруулсан байна.


Олон зууны турш Орхон мөрний хөндий нь тал нутгийн нүүдэлчдийн хүчирхэг эзэнт улсуудын төв болсоор иржээ. Үүний хамгийн эртний нотолгоо нь 8-р зууны үед тогтнож байсан Хөх Түрэгийн эзэнт гүрний Билгэ хаанд зориулсан Руни бичээс бүхий чулуун хөшөө юм. Уг хөшөөнөөс хойш 25 км зайд нүүдэлчдийн нийслэл Орд балгасын туурь байдаг. Түрэгийн улсуудын үед Орхон голын хөндийд орших Этүгэн уул сүсэг бишрэл, улс төрийн төв болж байсан ажээ. Киданчуудын ноёрхлын үед тэдний сүр хүчийг илтгэсэн 3 хэлээр бичигдсэн олон тооний чулуун хөшөөнүүд бий болжээ.


Орхон мөрний хөндийд орших зарим дурсгалууд

  • 8-р зууны эхэн үед Хөх Түрэгийн Билгэ хаан, Куль Тегин нарт зориулан босгосон Орхоны бичээс бүхий хөшөөнүүд. Эдгээрийг Оросын археологичид 1889-1893 оны малталтаараа нээсэн байна.
  • Хар балгасын туурь. 8-р зууны үеийн Уйгурын эзэнт улсын нийслэл хот нь ордон, сүм, дуган, дэлгүүр гэх мэт маш олон тооны сүрлэг байгууламжуудтай 50 хавтгай дөрвөлжин км нутаг дэвсгэрийг хамран оршиж байжээ.
  • Монголын эзэнт гүрний нийслэл Хар хорум хотын туурь уг хөндийд оршдог.
  • Эрдэнэзуу хийд. Монгол оронд Түвдийн Бурхны шашин дэлгэрсний бэлэгдэл, анхны буддын сүм. Уг сүмийн зарим хэсгийг коммунист дэглэмийн үед 1930-1940 оны орчимд устгасан байна.
  • Төвхөн хийд. Даянч ламын агуй болох Төвхөн нь өвөрмөц, хосгүй сүм юм. Далайн түвшнээс дээш 2600 метр өргөгдсөн уулын дээр орших уг хийдийг коммунист дэглэмийн үед нураасан байна.
  • Өгөөдэй хааны амьдарч асан 13-14-р зууны үеийн Монгол хааны ордны туурь
Орхон голын хөндий. Хархорин орчимд. Панорам зураг