Уотергейтын дуулиан
Уотергейтийн дуулиан (англи. Watergate scandal) -АНУ-ын Ерөнхийлөгч Ричард Никсон огцорсноор дууссан 1972-1974 онд өрнөсөн улс төрийн дуулиант хэрэг.
1972 оны 5,6-р сард АНУ-ын ерөнхийлөгчийн сонгуулийн өмнөхөн тусгай ажилтнууд Вашингтон хот дахь Уотергейт цогцолборт Ардчилсан намын төв байранд сонсох төхөөрөмж суулгахыг завдсан тэдгээр нууц ажилтнуудыг баривчилжээ. Эдгээр ажилтнууд нь Бүгд найрамдах намын Ерөнхийлөгч Р.Никсоныг дэмжиж байсан Ерөнхийлөгчийг дахин сонгох хороо, эцэст нь Никсоны засаг захиргаатай холбоотой байв. "Washington Post" сонины сэтгүүлч Боб Вудворд, Карл Бернштейн нар "Гүн хоолой" хэмээх нууц нэр бүхий албан тушаалтан буюу Холбооны мөрдөх товчооны дэд захирал Марк Фелт Ерөнхийлөгч Никсоныг Уотергейтийн тагнуулын ажиллагааны талаар мэддэг байсныг харуулсан хэд хэдэн хэргийг нийтэлжээ. Энэ ажиллагааг түүний дахин сонгогдох кампанит ажилд зориулж цуглуулсан хөрөнгөөр санхүүжүүлсэн бөгөөд үүгээрээ Р.Никсоны ойрын хүрээнийхэн түүнийг дахин сонгогдохыг баталгаажуулахыг оролдсон олон нууц, хууль бус ажиллагааны зөвхөн нэг нь байсан юм.
Үүний дараа Ричард Никсон Ерөнхийлөгчийн сонгуульд ялж, хоёр дахь удаагаа дахин сонгогдсон. Түүний засаг захиргаа хэвлэлийнхний мэдэгдлийг үгүйсгэж, мөрдөн байцаалтад саад учруулж байсан юм. Гэсэн хэдий ч Уотергейтийн ажилтнуудын шүүх хурал, Уотергейтийн дуулианы парламентын мөрдөн байцаалт сонгуулийн дараа үргэлжилсэн; Конгрессын болон Төлөөлөгчдийн танхим, Сенат хоёр хоёулаа өөрсдийн мөрдөн байцаах хороог байгуулжээ. Никсоны засаг захиргаанд Цагаан ордны Зууван танхимд болсон бүх яриа, тэр дундаа Никсон АНУ-ын Холбооны мөрдөх товчооны Уотергейтийн хэргийг мөрдөн шалгах ажиллагааг хэрхэн зогсоох талаар ярилцсан ярианы дуу бичлэгүүд байсан. Никсон бичлэгийг мөрдөн байцаагчид өгөхөөс татгалзаж, ерөнхийлөгчийн бүрэн эрхээ ашиглан мөрдөн байцаалтын ажиллагааг зогсоохыг оролдсон бөгөөд бүр Ерөнхий прокурор Элиот Ричардсонд мөрдөн байцаалт хариуцсан прокурорыг огцруулахыг тушааж байжээ.
Ричард Никсон сонгуульд үнэхээр ялж, хоёр дахь удаагаа дахин сонгогдсон. Түүний засаг захиргаа хэвлэлийнхний мэдэгдлийг үгүйсгэж, мөрдөн байцаалтад саад учруулсан. Гэсэн хэдий ч Уотергейтийн агентуудын шүүх хурал, Уотергейтийн дуулианы парламентын мөрдөн байцаалт сонгуулийн дараа үргэлжилсэн; Конгрессын Төлөөлөгчдийн танхим, Сенат хоёр хоёулаа өөрсдийн мөрдөн байцаах хороог байгуулжээ. Никсоны засаг захиргаанд Цагаан ордны Зууван танхимд байсан бүх яриа, тэр дундаа Никсон Холбооны мөрдөх товчооны Уотергейтийн хэргийг мөрдөн шалгах ажиллагааг хэрхэн зогсоох талаар ярилцсан ярианы аудио бичлэгүүд байсан. Никсон бичлэгийг мөрдөн байцаагчид өгөхөөс татгалзаж, ерөнхийлөгчийн бүрэн эрхээ ашиглан мөрдөн байцаалтын ажиллагааг зогсоохыг оролдсон бөгөөд бүр Ерөнхий прокурор Элиот Ричардсонд мөрдөн байцаалт хариуцсан прокурорыг огцруулахыг тушаажээ.
Энэ дуулиан хэргийн улмаас АНУ-ын дэд ерөнхийлөгч Спиро Агнью зэрэг олон албан тушаалтан албан тушаалаасаа огцорсон. Төлөөлөгчдийн танхим Р.Никсоны эсрэг импичментийн ажиллагааг эхлүүлсэн бөгөөд 1974 онд Никсоны буруутгасан аудио бичлэгүүд ил гарч ирэв. 1974 оны 8-р сард Ричард Никсон импичментийг хүлээлгүй өөрөө огцорчээ. Дараагийн ерөнхийлөгч Жеральд Форд өмнөх ерөнхийлөгчдөө албан ёсоор уучлал үзүүлснээр Никсонд ялаас мултрах боломж олгосон байна. Уотергейтийн дуулиант хэрэг нь АНУ-ын түүхэнд Ерөнхийлөгч амьд байх хугацаандаа албан тушаалаа эрт орхихоос өөр аргагүйд хүрсэн цорын ганц тохиолдол болсон байна.