Ургамлын үржлийн морфологи

Ургамлын үржлийн морфологи гэдэг нь ургамлын бэлгийн үржилтэй шууд болон шууд бусаар холбоотой хэсгүүдийн хэлбэр, бүтцийн (морфологийн) судалгаа юм.

Амьд биетүүдийн дундаас цэцэгс (ангиоспермийн үржлийн бүтцүүд) нь хэлбэрээр хамгийн олон янз байдаг бөгөөд үржлийн аргын хувьд асар их олон төрөлтэй байдаг. Харин цэцэглэдэггүй ургамлууд (ногоон замаг, хөвд, элэгний замаг, эвэрлэг замаг, ойм ургамал зэрэг) нь үржилдээ морфологийн дасан зохицол болон байгаль орчны хүчин зүйлүүдийн хоорондын нарийн уялдаа холбоотой байдаг.

Үржлийн систем буюу нэг ургамлын эр эс нь нөгөө ургамлын өндгөн эсийг хэрхэн үржилд оруулж байгааг үржлийн морфологид хамааруулан судалдаг. Энэ нь генетикийн хувьд ижил биш ургамлын популяцийн бүтэц тодорхойлогч хамгийн чухал хүчин зүйл юм.

Кристиан Конрад Шпренгель (1793) анх цэцэгт ургамлын үржлийг судалсан бөгөөд түүний ажлаар үржил тоос хүртэлтийн явц нь биотик (амьд биетийн) болон абиотик (амьгүй орчны) харилцан үйлчлэлүүдээс бүрддэгийг ойлгож эхэлсэн байна.

Чарльз Дарвины байгалийн шалгаралтын онол эдгээр судалгааг ашиглаж, цэцэг болон тэдгээрийг тоос хүртээдэг шавжны хамтдаа хувьсан өөрчлөгдөх (коэволюци) үйл явцыг багтаасан хувьслын онолыг хөгжүүлэхэд ашиглагдсан байна.