Ху Яобан

Ху Яобан эхнэр Ли Зяо-гийн хамт

Ху Яобан (хятад. 胡耀邦, пиньинь Hú Yàobāng, 1915 оны 11-р сарын 20-нд төрсөн-1989 оны 4-р сарын 15-нд нас барсан) БНХАУ-ын төрийн болон улс төрийн зүтгэлтэн. БНХАУ-ын КН-ын Төв хорооны Ерөнхий нарийн бичгийн дарга(1980-1987) ХКН-ын Төв Хорооны сүүлчийн дарга (1981-1982). Хятадын Иргэний дайн үеийн партизаны хөдөлгөөний оролцогч. Иргэний дайны дараа Хятадын коммунист залуучуудын хөдөлгөөнийг удирдаж байсан.

Тэрээр асар их нэр хүндтэй байсан бөгөөд Дэн Сяопиний үед Хятадыг шинэчлэх ажилд томоохон гавьяа байгуулсан гэж үздэг. Дэн Сяопины залгамжлагч байж магадгүй гэж үздэг байсан ч Ху 1986 оны оюутны жагсаалын шаардлагыг дэмжсэний дараа түүнийг удалгүй огцруулж, гэрийн хорионд оруулсан. Ху Яобангийн үхэл 1989 онд Тяньаньмэний талбайд болсон үйл явдалд хүргэсэн шинэ эсэргүүцлийн жагсаалыг өдөөсөн байна.

Намтар[засварлах | кодоор засварлах]

Ху Яобан 1915 оны арваннэгдүгээр сарын 20-нд Хунань мужийн Лиуян хошуунд төржээ. 1929 онд Хятадын Социалист залуучуудын холбоо, 1933 оны есдүгээр сард Хятадын Коммунист намд элссэн. Тэрээр Хятадын Зянши, Хунань мужуудын уулзвар дахь Зөвлөлтийн хяналтын бүст ажиллаж байжээ. Тэрээр ЗХУ-ын хяналтын бүс нутгийн суртал ухуулгын хэлтсийн дарга, Хятадын Социалист залуучуудын холбооны Төв хорооны нарийн бичгийн даргын албыг хашиж байжээ.

1934 онд тэрээр "Их аян-д оролцож, хүнд шархаджээ. Ху Шэньси хотод Хятадын Социалист залуучуудын холбооны суртал ухуулга, зохион байгуулалтын хэлтсийн даргаар ажиллаж байсан.

Япон Хятадын эсрэг түрэмгийллийн үеэр Яньань хотын цэрэг-улс төрийн сургуулийн улс төрийн комиссарын орлогч, Армийн улс төрийн ерөнхий газрын зохион байгуулалтын хэлтсийн даргаар ажиллаж байжээ.

БНХАУ байгуулагдсаны дараа тэрээр Сычуань мужийн хойд бүсийн намын хорооны нарийн бичгийн даргын албан тушаалд томилогдож, Сычуань мужийн хойд бүсийн иргэний захиргааны даргаар ажиллаж байжээ. 1952 онд Хятадын шинэ ардчилсан залуучуудын холбооны Төв хорооны нарийн бичгийн дарга нарын газрын нарийн бичгийн даргаар томилогдсон.

Тэрээр 1956 оны ХКН-ын VIII Их хурлаар ХКН-ын Төв хорооны гишүүнээр сонгогджээ. 1957 онд Хятадын шинэ ардчилсан залуучуудын холбоог Хятадын Коммунист залуучуудын холбоо гэж нэрийг өөрчилж, Ху Яобан нэгдүгээр нарийн бичгийн даргаар томилогдов. 1965 онд Хятадын баруун хойд бүсийн ХКН-ын Төв хорооны хоёрдугаар нарийн бичгийн дарга, Шэньси мужийн намын хорооны нэгдүгээр нарийн бичгийн даргаар томилогдсон.

Соёлын хувьсгалын үеэр түүнийг бүх албан тушаалаас нь халж 1969-1972 онд тэрээр Хэнаньд боловсон хүчний сургуульд (үнэндээ лагерьт) суралцаж байжээ. 1975 онд тэрээр дахин ХКН-ын төв байгууллагад ажиллаж, Хятадын Шинжлэх ухааны академийн намын байгууллагыг удирдаж байсан. 1975-1976 онд Мао Зэдуны эхнэр Зян Чин тэргүүтэй "Дөрвийн бүлэглэл"-ийнхэн түүнийг шинжлэх ухааны баримт бичиг, бүтээлүүдийг устгах кампанит ажилд саад учруулсан хэмээн шүүмжилж, халдлагад өртөж байжээ.

"Дөрвийн бүлэглэлийг" ялагдсаны дараа Ху 1977 оны гуравдугаар сард ХКН-ын Төв хорооны дэргэдэх Намын төв сургуулийн дэд захирлаар томилогдов. 1977 оны наймдугаар сард болсон ХКН-ын XI их хурлаар ХКН-ын Төв хорооны гишүүнээр сонгогджээ. 1977 оны 12-р сард тэрээр ХКН-ын төв хорооны зохион байгуулалтын хэлтсийн даргаар томилогдож, "соёлын хувьсгал"-ын үед хэлмэгдэгсдийг цагаатгах ажлыг хийж, дараа нь 1957 оны баруун жигүүрийн элементүүдийн эсрэг кампанит ажилд хэлмэгдэсийг цагаатгах ажил хийжээ. 1980-аад онд түүний идэвхтэй оролцоотойгоор 3 сая орчим хүн нэр төрөө сэргээж цагаатгагдсан байна. 1978 оны 12 дугаар сард болсон ХКН-ын 11 дэх удаагийн Төв Хорооны III бүгд хурлаар ХКН-ын Төв Хорооны Улс төрийн товчооны гишүүн, ХКН-ын Сахилга батыг шалгах төв комиссын гуравдугаар нарийн бичгийн даргаар сонгогдож, улмаар ХКН-ын суртал ухуулгын хэлтсийн даргаар томилогдсон.

1980 оны 2-р сард болсон ХКН-ын 11 дэх удаагийн Төв хорооны 5-р Бүгд хурлаар Ху дарга ХКН-ын Төв Хорооны Улс төрийн Товчооны Байнгын хорооны гишүүнээр сонгогдож, ХКН-ын Төв Хорооны Ерөнхий нарийн бичгийн дарга болсон юм. 1981 оны 6-р сард болсон ХКН-ын 11 дэх удаагийн Төв хорооны 6-р бүгд хурлаар ХКН-ын Төв хорооны даргаар сонгогдов. 1982 оны 9-р сард болсон ХКН-ын 12 дахь удаагийн Төв хорооны 1-р бүгд хурлаар ХКН-ын төв хорооны даргын албыг халах шийдвэр гаргаж, Ху Яобан зөвхөн ХКН-ын Төв хорооны ерөнхий нарийн бичгийн даргаар дахин томилогдов.

Намын дарга[засварлах | кодоор засварлах]

ХКН-д марксист үзэл суртлын чиг хандлагыг сэргээхийн тулд Ху Яобан үзэл суртлын стандартын талаар хэлэлцүүлэг өрнүүлж, зохион байгуулсан. Мөн Ху Соёлын хувьсгалын үеэр хууль бусаар хэлмэгдсэн намын гишүүдийг цагаатгах ажлыг удирдан зохион байгуулж, 800 сая тариачдыг хамруулан улсын хөдөө аж ахуйг хөгжүүлэх хөтөлбөр боловсруулж хэрэгжүүлсэн. Ху-г хүн бүхэн Дэн Сяопины залгамжлагч, үзэл бодол нэгтэн гэж үздэг байсан. Ху Яобаны гол ажил бол консерватив үзэлтнүүдийг эсэргүүцэхийн зэрэгцээ залуу коммунистуудыг удирдах албан тушаалд дэвшүүлэх явдал байв. Энэ үед Ху Яобан ивээлдээ залуу Ху Жинтаог ивээлдээ авч анхааралтай ажиглаж эхлэв. Ху Яобантай хамт ард түмэн илүү их либералчлах, шинэчлэх итгэл найдвараа улам бүр бэхэлсэн. Намын дарангуйллыг сулруулах, залуучуудтай хийх ажлыг бэхжүүлэх асуудалд илүү анхаарал хандуулж эхэлсэн. Энэ байдал нь намын консерватив хуучинсаг элитэд тохирохгүй байжээ.

Оюутны бослого[засварлах | кодоор засварлах]

1986 оны сүүлчээр улс орныг сурагчид, сэхээтнүүдийн урлагийн тоглолтууд хамардаг. Оюутнууд улс орны дээд удирдлагын түвшинд дур зоргоороо авирлах, авлига хээл хахуулийг эсэргүүцэж, ардчилсан шинэчлэлээр амьдралын бүхий л салбарыг ардчилахыг шаардаж байв. Хамгийн түрүүнд Анхуй мужийн Хэфэй хотын Политехникийн Их Сургуулийн оюутнууд үгээ хэлэв. Үймээн самуун хурдан Бээжин, Шанхай, Ухань болон Хятадын бусад томоохон хотуудад тархаж, оюутнууд Аньхуй мужийн үе тэнгийнхнийхээ шаардлагыг дэмжиж байв. Оюутнуудын үймээн самууныг намжасны дараа Дэн Сяопин "хөрөнгөтний либералчлал"-ын эсрэг кампанит ажил эхлүүлэв. Энэхүү кампанит ажлын үр дүнд ХКН-ын Төв хорооны ерөнхий нарийн бичгийн дарга Ху Яобан, Хятадын Политехникийн их сургуулийн нэгдүгээр дэд ректор Фан Лижи нар албан тушаалаасаа салжээ.

Сүүлийн жилүүд[засварлах | кодоор засварлах]

1987 оны 1-р сард болсон ХКН-ын Төв Хорооны Улс төрийн товчооны өргөтгөсөн хурал Ху Яобаны өөрийгөө шүүмжилснийг хүлээн авч, ХКН-ын Төв хорооны ерөнхий нарийн бичгийн даргын албан тушаалаас огцрохыг зөвшөөрсөн юм. Гэхдээ 1987 оны арваннэгдүгээр сард Ху ХКН-ын 13 дахь удаагийн Төв хорооны Улс төрийн товчооны гишүүнээр сонгогдсон байна.

1989 оны 4-р сарын 8-ны өдөр ХКН-ын 13 дахь удаагийн Төв хорооны 4-р бүгд хурлын үеэр Ху Яобан гэнэт бие нь муудсан. Хурал дууссаны дараахан Ху зүрх нь өвдөж, эмнэлэгт хэвтэж дөрөвдүгээр сарын 15-ныг хүртэл түүний биеийн байдал тогтвортой байсан бөгөөд өглөөний 7:53 цагт зүрхний цочмог шигдээсээр нас баржээ. Ху даргыг нас барсны маргааш Бээжингийн оюутны дүүргүүдэд аяндаа гашуудлын жагсаал болж, энэ нь Тяньаньмэний талбайд оюутнуудын томоохон эсэргүүцлийн жагсаал болон хувирчээ.