Jump to content

Цацрагийн систем

Википедиа — Чөлөөт нэвтэрхий толь

Гараг судлалын геологид, цацрагийн систем гэдэг нь цохилтын тогооны үүссэн үед хаягдсан нарийхан эжектаас бүрдэх радиаль судлуудыг хэлдэг. Энэ нь ихэвчлэн дугуйны голоос гарах нарийхан ясыг санагдуулам харагддаг. Цацраг нь ихэвчлэн гарал үүслийн тогооноос хэд дахин урт байж, тэдгээрийн эх үүсвэр болсон жижиг эжекта болон хоёрдогч жижиг тогоонуудын хамт гардаг. Цацраг системүүдийг Сар, Дэлхий (Камил тогоо), Буд болон гадаргын гаргуудын зарим дагуулуудад олж тогтоосон. Анх рэй системүүд зөвхөн агаар мандалгүй гариг, дагуул дээр л байдаг гэж үздэг байсан боловч, 2001 онд Mars Odyssey-ийн дулааны дүрслэгчийн тусламжтайгаар Ангараг дээр илрүүлжээ.

Цацраг нь харагдах гэрлийн долгионы урт болон заримдаа инфра улаан долгионы уртанд харагддаг. Эжекта нь хаягдсан гадаргын материалын тусгалын коэффициент (жишээ нь, альбедо) эсвэл дулааны шинж чанараас шалтгаалан үүсдэг. Ерөнхийдөө харагдах рэй нь эргэн тойрныхоо гадаргаас илүү өндөр альбедотой байдаг. Ховор тохиолдолд мөргөлдөөн нь доор байрлах базальт-хаваргийн альбедотой материалыг гаргаж ирдэг (жишээлбэл, сарны мариа). Ангараг дээр ажиглагдсан дулааны цацраг нь ялангуяа налуу болон сүүдэр нь Ангарагийн гадаргаас ялгарч буй дулааны энергид нөлөөлдөггүй үед онцгой ач холбогдолтой.

Цацрагийн давхарга нь цохилтын тогооны насны харьцангуй үзүүлэлт болохуйц чухал ашигтай байж болно. Учир нь, Сар гэх мэт агаар мандалгүй биетүүд дээр сансрын цацраг болон бичил солирын нөлөөгөөр цацраг нь аажмаар элэгдэж бүдгэрдэг. Энэ нь эжекта болон үндсэн гадаргын альбедо хоорондын ялгааг багасгаж, цохилтын дараа үүссэн өөрчлөлтийг харуулдаг. Цацраг нь мөн лаавын урсгалаар (жишээ нь, Сарны Лихтенберг гэх мэт), эсвэл бусад тогоо болон эжектаар хучигдаж болно.