Цикад ургамал


Цикад буюу cycad /ˈsaɪkædz/ нь үрийн ургамал бөгөөд ихэвчлэн өтгөн, модлог (лигнез) бүхий унтарсан хөндлөн мөчиртэй, том, хатуу, хатууран, мөнхийн ногоон (ихэвчлэн) үсрэлттэй навчтай байдаг. Төрөл бүрийн цикад нь хоёр сарын буюу эрэгтэй ба эмэгтэй ургамалтай байдаг. Цикадуудын хэмжээ хэдхэн см-ээс хэдэн метр хүртэл байдаг. Цикад нь ерөнхийдөө удаан ургадаг бөгөөд урт насалдаг. Тэдгээр нь далайн таримал буюу фернтэй төстэй харагддаг тул заримдаа тэдгээртэй төстэй гэж андуурдаг ч хоорондоо холбоотой биш юм. Цикадууд нь гимносферм буюу ил үртэй ургамлууд бөгөөд энэ нь тэдний fertilized-гүй үрүүд агаар мандалд нээлттэй байж, шууд тоосжилтоор үрийг fertilize хийдэг гэсэн үг юм, харин ангиосферм (цэцэгт ургамал)-ууд нь хаалттай үртэй бөгөөд илүү төвөгтэй үржилттэй байдаг. Цикад нь маш тусгай тоосжилт хийгддэг бөгөөд үүнийг тодорхой төрлийн шоргоолж хийнэ. Эрэгтэй болон эмэгтэй цикадууд нь боргоцой (стробили) агуулдаг бөгөөд энэ нь модлог боргоцойтой төстэй байдаг.
Цикадууд нь үндсэн хэсгийнхээ ( “кораллойд” үндэс) дахь янз бүрийн цианобактеритай хамтран азот бэхжүүлдэг байна. Эдгээр фотосинтез хийдэг бактерууд нь BMAA нэртэй нейротоксин үйлдвэрлэдэг бөгөөд энэ нь цикадуудын үрэнд агуулагддаг. Энэхүү нейротоксин нь цикадуудын үрийг шууд гурилын эх үүсвэр болгон хэрэглэж болох хүмүүс эсвэл зэрлэг амьтад (жишээлбэл, махчин шувууд) энэ үрийг идэх замаар хүний хүнсний сүлжээнд орж болох юм. Энэ нь хүний мэдрэлийн өвчин үүсгэх нэг эх үүсвэр байх гэж таамаглаж байна.Мөн ургамлын хамгааллын механизмуудын нэг нь үр болон ургамлын эдийн хорт бодисуудыг хуримтлуулах явдал, орчлонгийн генийн шилжилтээр, цикадууд микроорганизм (магадгүй мөөг)-өөс fitD гэх генийн гэр бүл авч, энэ нь тэдэнд шавьж устгах хорт бодис үйлдвэрлэх чадварыг олгодог.