Цусны эргэлтийн тогтолцоо

Цусны эргэлтийн тогтолцоо нь зүрх, судас, цуснаас бүрдэх бөгөөд хүний болон бусад сээр нуруутан амьтдын биед шингэнийг эргэлдүүлэх үүрэгтэй эрхтэн тогтолцоо юм. Үүнийг зүрх судасны тогтолцоо (cardiovascular system) эсвэл судасны тогтолцоо (зүрх судасны систем) гэж нэрлэдэг бөгөөд эдгээр нэр нь Латин хэлний васкулум (судас) болон Грек хэлний кардиа (зүрх) гэсэн үгнээс үүдэлтэй. Цусны эргэлтийн тогтолцоо нь биеийн болон уушгины гэсэн хоёр үндсэн эргэлтээс бүрддэг. Зарим эх сурвалжид цусны эргэлтийн тогтолцоо болон зүрх судасны тогтолцоог ижил утгаар ашигладаг бол сээр нуруугүй амьтдын заримд, тухайлбал спонж, далайн сам хорхой зэрэгт цусны эргэлтийн тогтолцоо огт байхгүй.

Цусны эргэлтийн тогтолцоо нь зүрхнээс эхлэн их хэмжээний уян артериудаар дамжиж, хялгасан судлуудаар тархдаг. Дараа нь венийн жижиг судаснуудаар дамжин цус зүрх рүү буцдаг. Сээр нуруутай амьтдын цусны эргэлтийн тогтолцооны онцлог нь цусны эргэлт нь судасны дотор хэсэгт явагдаж, бусад эд эсээс тусгаарлагдсан байдаг бол сээр нуруугүй амьтад, тухайлбал хавч хэлбэртэн, хясаа зэрэг нь ил цусны эргэлтийн тогтолцоотой байдаг.

Цус нь сийвэн, улаан эс, цагаан эс, ялтаст эсээс бүрддэг. Энэ нь биеийн эд эсүүдэд хүчилтөрөгч, шим тэжээлийг зөөвөрлөх, хаягдал бодисыг зайлуулах үндсэн үүрэгтэй.Цусанд эргэлддэг шим тэжээлүүд нь уураг, эрдэс бодис, хүчилтөрөгч, нүүрстөрөгчийн давхар исэл зэрэг хийг агуулдаг бөгөөд эдгээр нь биеийн эд эсийг тэжээн тэтгэдэг. Эдгээр бодисууд нь дархлааны системийг дэмжих, өвчинтэй тэмцэхэд тусалж, биеийн температурыг зохицуулах, хүчил-шүлтийн тэнцвэрийг хадгалахад чухал үүрэгтэй.

Энэ өгүүлэл дутуу дулимаг бичигджээ. Нэмж гүйцээж өгөхийг хүсье.