Цэцэрлэгжүүлэлт

Цэцэрлэгжүүлэлт нь гоёл чимэглэл мэтийн ургамал, жимс жимсгэнэ, хүнсний ногоо, цэцэг, мод, бут сөөг ургуулах шинжлэх ухаан мөн урлаг юм. Цэцэрлэгжүүлэлт нь агрономийг бодвол жижиг, хяналтан доор ургамал тариалах мэргэжлийн болон техникийн талтай холбоотой байдаг. Ургамлыг янз бүрийн зориулалтаар ургуулдаг тул цэцэрлэгжүүлэлтийн янз бүрийн хэлбэрүүд байдаг. Эдгээр хэлбэрүүдэд үржүүлгийн, мод үржүүлгийн, тохижилт, цэцэг тариалалт, зүлэгжүүлэлтийн засвар үйлчилгээ орно, гэхдээ үүгээр хязгаарлагдахгүй. Эдгээр тус бүрийн хувьд янз бүрийн мэргэжил, талууд, ашигласан багаж хэрэгсэл, холбогдох сорилууд байдаг. Цэцэрлэгжүүлэгч нь өндөр мэдлэг, мэргэжлийн ур чадвар шаарддаг.

Ихэвчлэн цэцэрлэгжүүлэлтийг ургамлыг гоёл чимэглэлийн, жижиг цар хүрээтэй, аж үйлдвэрийн бус аргаар тариалах үйл ажиллагаа гэж тодорхойлдог. Цэцэрлэгжүүлэлт нь шинжлэх ухааны аргууд, ургамлын селекц, техникийн тариалалтын дадлуудыг онцлон харуулдгаараа цэцэрлэг арчилгаанаас ялгаатай. Харин цэцэрлэг арчилгаа нь мэргэжлийн түвшинд ч байдаг, ихэвчлэн цэцэрлэг болон тохижилтод ургамлыг гоо зүйн хувьд арчлах, хадгалах үйл ажиллагаанд төвлөрдөг. Гэсэн хэдий ч цэцэрлэгжүүлэлтийн зарим тал нь хүлэмжийн үйлдвэрлэл эсвэл CEA зэрэг үйлдвэржсэн эсвэл арилжааны шинж чанартай байдаг.

Цэцэрлэгжүүлэлт нь ургамлыг гаршуулах замаар 10,000 – c. 20,000 жилийн өмнөөс эхэлсэн. Эхэндээ зөвхөн тэжээллэг ургамлуудыг ургуулж, арчилж тордож байсан бол хүн төрөлхтөн суурьшмал болохын хэрээр ургамлыг гоёл чимэглэлийн зориулалтаар нь ургуулдаг болсон. Цэцэрлэгжүүлэлт нь хөдөө аж ахуйгаас ялгаатай салбар болж, хүмүүс зөвхөн хооллохын тулд бус харин бага хэмжээны таашаалын зорилгоор ургамлыг тариалахыг эрэлхийлсэн.

Шинээр гарч ирж буй технологиуд нь ялангуяа шимэгч хорхой, өвчин, ган гачигт тэсвэртэй болохын тулд ургамлыг өөрчлөхөд салбарыг урагшлуулж байна. CRISPR зэрэг технологиудыг өөрчлөх нь үр тарианы шим тэжээл, амт, ургацыг сайжруулдаг.

Дэлхий даяар цэцэрлэгжүүлэлт хийдэг олон байгууллага, нийгэмлэгүүдийг цэцэрлэгжүүлэгчид болон салбарын хүмүүс бүтээсэн. Үүнд Хатан хааны цэцэрлэгжүүлэлтийн нийгэмлэг, Олон улсын цэцэрлэгжүүлэлтийн шинжлэх ухааны нийгэмлэг, Америкийн цэцэрлэгжүүлэлтийн шинжлэх ухааны нийгэмлэг зэрэг орно.