Чех хэл

Чех хэл
čeština, český jazyk
Тархалт	Чех
Угсаатан	Чехүүд
Төрөлх хэлтэн	10.6 сая (2015)
Хэлний ангилал	Энэтхэг-Европ Балт-Слав Слав Баруун Слав Чех–Словак Чех хэл
Аялга	Бохеми Төв Морави Зүүн Морави Лах
Бичгийн систем	Латин бичиг (Чех цагаан толгой) Чех брайл үсэг
Албан ёсны хэрэглээ
Улс	Чех Европын Холбоо
Орон нутаг	Австри Босни ба Херцеговин Польш Румын Словак Хорват
Тохируулагч байгууллага	Чех хэлний хүрээлэн (Чехийн Шинжлэх Ухааны Академийн)
Томьёолбор
ISO 639-1	cs
ISO 639-2	cze (B) ces (T)
ISO 639-3	ces
Глоттолог	czec1258
Linguasphere	53-AAA-da < 53-AAA-b...-d (хувилбарууд: 53-AAA-daa-53-AAA-dam)
IETF	cs

Чех хэл (чех хэл бичгээр čeština, český jazyk гэж нэрийддэг) бол төрөл гарлын шинжээр Слав аймаг тэр дотроо Өрнөд Слав бүлэгт харьялагддаг, Чех улсад голчлон суурьшдаг Чех хүмүүсийн хэл юм. Өрнөд Слав дотор ахин Чех-Словак дэд бүлэг гэж бүлэглэгдэх бөгөөд Словак хэлтэй аялгуун цуваагаар холбогддог.

Цагаан толгой

Чех хэлийг латин үсгээр тэмдэглэдэг. Одоогийн Чех хэлний латин цагаан толгой A, Á, B, C, Č, D, Ď, E, É, Ě, F, G, H, Ch (хоёр үсгийн авиа-диграф), I, Í, J, K, L, M, N, Ň, O, Ó, P, Q, R, Ř, S, Š, T, Ť, U, Ú, Ů, V, W, X, Y, Ý, Z, Ž гэх 42 үсэгтэй.

Чех бичгийн "Ch" диграф нь герман "ch", орос "х" авиа/үсэгтэй адил авиа юм.

Үсэг	Нэр	Үндсэн дуудлага (Олон улсын авиа зүйн галиг үсэг)	Заримдаг дуудлага (Олон улсын авиан зүйн галиг үсэг)
A a	а (á)	[a]
Á á	урт а (dlouhé á)	[a:]
B b	бэ (bé)	[b]	[p]
C c	цэ (cé)	[ts]	[dz]
Č č	чэ (čé)	[tʃ]	[dʒ]
D d	дэ (dé)	[d]	[t]
Ď ď	де (ďé)	[ɟ]	[c]
E e	э (é)	[ɛ]
É é	урт э (dlouhé é)	[ɛ:]
Ě ě	е (ije)	[ɛ, jɛ]
F f	эф (ef)	[f]
G g	гэ (gé)	[g]	[k]
H h	га (há)	[ɦ]	[x], [h]
Ch ch	ха (chá)	[x]	[ɣ], [ɦ]
I i	и (í)	[ɪ]
Í í	урт и (dlouhé í)	[i:]
J j	йе (jé)	[j]
K k	ка (ká)	[k]	[g]
L l	эл (el)	[l]
M m	эм (em)	[m]	[ɱ]
N n	эн (en)	[n]	[ŋ]
Ň ň	энь (eň)	[ɲ]
O o	о (ó)	[o]
Ó ó	урт о (dlouhé ó)	[o:]
P p	пэ (pé)	[p]	[b]
Q q	квэ (kvé)	[kv]
R r	эр (er)	[r]
Ř ř	эрж (eř)	[r̝]	[r̝°]
S s	эс (es)	[s]	[z]
Š š	эш (eš)	[ʃ]	[ʒ]
T t	тэ (té)	[t]	[d]
Ť ť	те (ťé)	[c]	[ɟ]
U u	у (ú)	[ʊ]
Ú ú	урт у (dlouhé ú)	[u:]
Ů ů	бөөрөнхий у (ů s kroužkem)	[u:]
V v	вэ (vé)	[v]	[f]
W w	давхар вэ (dvojité vé)	[v]	[f]
X x	икс (iks)	[ks]	[gz]
Y y	ипсилон (ypsilon)	[ɪ]
Ý ý	урт ипсилон (dlouhé ypsilon)	[i:]
Z z	зет (zet)	[z]	[s]
Ž ž	жет (žet)	[ʒ]	[ʃ]