Эмпирик нотолгоо

Саналын эмпирик нотлох баримт нь нотлох баримт, өөрөөр хэлбэл энэ саналыг дэмжиж байгаа эсвэл эсэргүүцэж байгаа, мэдрэхүйн туршлага эсвэл туршилтын журмаар бий болсон эсвэл хүртээмжтэй байдаг. Эмпирик нотолгоо нь шинжлэх ухаанд чухал ач холбогдолтой бөгөөд танин мэдэхүй, хууль зэрэг бусад төрөл бүрийн салбарт үүрэг гүйцэтгэдэг.

Нотлох баримт, эмпирик гэсэн нэр томъёог хэрхэн тодорхойлох талаар ерөнхий тохиролцоо байхгүй байна. Ихэнхдээ өөр өөр салбарууд огт өөр үзэл баримтлалтай ажилладаг. Гносеологийн хувьд нотлох баримт нь итгэл үнэмшлийг зөвтгөдөг эсвэл тодорхой итгэл үнэмшилтэй байх нь оновчтой эсэхийг тодорхойлдог зүйл юм. Энэ нь тухайн хүн нотлох баримтыг эзэмшсэн тохиолдолд л боломжтой бөгөөд энэ нь янз бүрийн эпистемологидод нотлох баримтыг туршлага эсвэл бусад итгэл үнэмшил гэх мэт хувийн сэтгэцийн төлөв гэж үзэхэд хүргэсэн. Харин шинжлэх ухааны гүн ухаанд нотлох баримтыг шинжлэх ухааны таамаглалыг батлах буюу үгүйсгэх, өөр хоорондоо өрсөлдөж буй онолуудын арбитр гэж ойлгодог. Энэ үүргийн хувьд нотлох баримт нь шинжлэх ухааны зөвшилцлийг бий болгохын тулд ажиглагдахуйц биет объект эсвэл үйл явдлууд шиг, хувийн сэтгэцийн байдлаас ялгаатай нь олон нийтийн болон маргаангүй байх ёстой. Эмпирик гэдэг нэр томъёо нь Грекийн ¿urepia empeiría, өөрөөр хэлбэл "туршлага" гэсэн үгнээс гаралтай. Энэ утгаараа энэ нь ихэвчлэн ажиглагддаггүй, онолын объектуудаас ялгаатай нь ажиглагдаж болох зүйл гэж ойлгогддог. Тусламжгүй ойлголтыг ажиглалт гэж ерөнхийд нь хүлээн зөвшөөрдөг боловч микроскопоор хардаг бактери эсвэл үүлний камерт илрүүлсэн позитрон зэрэг зөвхөн туслах мэдрэхүйд хүрдэг объектуудыг хэр зэрэг ажиглах боломжтой гэж үзэх нь маргаантай байдаг.