Юань улсын төрлийн вангуудын жагсаалт

Хубилай хаан

Хубилай хаан Их Монгол улсын хаан ширээг 1264 онд албан ёсоор авсан. Тэрээр хааны ургийн ноёдыг өөртөө татахын тулд тэдгээрт элдэв цол хэргэм шагнах, газар нутаг, хот балгадыг соёрхох бодлого баримтлаж байжээ. Өмнө нь хааны ургийнханд ван цол олгож байсан хэдий ч тэр нь нэр төдий зүйл байсан. Харин Хубилайн үеэс эхлээд хятад цол чимэг бүхий цол хэргэм олгож эхэлсэн. Тухайн үед тэдгээрийг нийтэд нь Жу ван (諸王) гэж нэрлэж байсан (үүнийг монголоор Олон ван, Угсаа төрлийн ван, Төрлийн ван гэх мэтээр нэрлэж байсан).

Товч мэдээлэл

1271 оноос Юань улсын төрийн үед тус улсад Алтан ургийн дөч гаруй төрлийн ван цолтон байсан. Тэдгээр нь дотроо зургаан зэрэг дэв бүхий нийт том ван бүгд 45 байсан. Мөн цолны хятад нэрийг олгохдоо ихэвчлэн дараах гурван янзаар нэрлэж байсан. Үүнд:

1. Нанхиадын эртний Хавар-Намарын улсуудын үеийн вангийн цол (Жишээ нь: Янь ван, Жинь ван, Лян ван гэх мэт)
2. Тухайн эзэлсэн газар нутгийн Нанхиад нэр (Жэн Нань ван, Ань Си ван гэх мэт)
3. Шинээр зохиосон нэр (Бэйнин ван, Бэйпин ван гэх мэт)

зэрэг болно. Тэдгээр төрлийн вангуудыг Юань ши гэх мэтийн сударт Жу ван буюу угсаа төрлийн ван хэмээн нэрлэж байсан. Харин Дандаа чинсан гуайн орчуулсан Юань улсын сударт тэднийг Олон ван хэмээн нэрлээд түүн дотор нь хааны хүргэдийг мөн хамруулан нэрлэсэн байдаг. Олон ван хэмээсний гол шалтгаан нь урдаа маш олон чимэг маягийн нэршил авснаас тийн нэрлэх болсон мэт. Харин сүүлийн жилүүдэд ШУА-ын Түүхийн хүрээлэнгийн бүтээлүүдэд Төрлийн ван гэж бичигдэж байна.
Төрлийн вангуудыг эзэмшдэг тамгаар нь 6 дэсээр хуваадаг.

Юань улсын тамганы бариул

Юань улсын мянгатын ноёны тамга

1. Арслангийн бариулт алтан тамга
2. Тоймог луу бариулт алтан тамга
3. Тэмээн гөрөөсөн бариулт алтан тамга
4. Тэмээн гөрөөсөн бариулт алтадмал мөнгөн тамга
5. Яст мэлхийн бариулт алтадмал мөнгөн тамга
6. Яст мэлхийн бариулт мөнгөн тамга гэсэн зургаан төрлийн тамга олгож байсан.

Жагсаалт

Тэргүүн дэсийн арслангийн бариулт алтан тамга бүхий ван

№	Цол, чимэг	Хятад ханз	Хүртсэн язгууртан	Хугацаа	Эзэмшил нутаг
1	Янь ван	燕王	Чингим, Алтандара	1263-1274, 1331
2	Жинь ван	晉王	Гамала, Есөнтөмөр, Бадамрэгжийбуу	1292-1328	Гурван голын эх, Чингис хааны их ордос (Аураг орд)
3	Чинь ван	秦王	Мангала, Алтанбух, Ананд, Баян чинсан	1270?-1307, 1340	Тангудын нутаг
4	Лян ван	梁王	Гамала, Сүншан, Ванчан, Бор, Аруг, Басалаварми	1289-1381	Юньнань мужийн нутаг
5	Юэ ван	越王	Цагадайн угсааны Улаан, Раднашири	1307-?
6	Ин ван	營王	Эсэнтөмөр (Хубилай хааны хүү Хөхчүгийн хүү)	1308-?
7	Шу ван	鄃王	Онгудын Нэгүдэй хүргэн, Жухунан хүргэн	?-?
8	Нин ван	寧王	Хубилайн хүү Хөхчү	1307-?	Дараа нь Нин Юань ван болсон, Юньнань муж
9	Чи ван	齊王	Өгэдэй хааны ач хүү Ширэмүн, Хасарын удмын Бабуш, Өргөнтөмөр, Ёлтөмөр болон Хөхтөмөр жанжин	1260?; 1308-?; 1368-1375
10	Чу ван	楚王	Яхууд, Төртөмөр, Баатар, Яньтөмөр	1307-?
11	Вэй ван	豳王	Хачиуны удмийн Дорной	1307-1312
12	Бинь ван	魏王	Цагадайн хүү Байдарын хүү Чубу, Нанхул, Хутагтмэс, Буянтөмөр, Үйл, Ринчин	1307-1368?	Шаньси муж
13	Жи ван	濟王	Чингимийн дунд хүү Дармабалагийн ахмад хөвүүн Амуга, түүний хүү Бортөмөр, Амугагийн хүү Нялхабухын хүү Баянтөмөр	?-?
14	Лу ван	魯王	Хонгирадын Анчин, Манждай, Авдай, Алчишири, Мамууш, Мухулайн удам Хантун ноён, Наймандай	?-?	Чуаннин чөлгөөг захирч, Жинин чөлгөөг эзэмшдэг байсан. Хааны хүртээсэн өмч хот нь Жинин чөлгөө байсан тул Жинин ван хэмээн тэмдэглэсэн ч байдаг.
15	Дин ван	定王	Аригбөхийн хүү Ёмухур, Жалидай	1308-?	Хубэй мужийн Динжоу-г захирч байсан.
16	Лун ван	隴王	Өгэдэйн 6-р хүү Хадааны хүү Хуланч; Хурудай, Синдуч	?-?	Эзэмшил нь Шэньси мужийн дотор байсан
17	Жао ван	趙王	Онгудын Жуху хүргэн/1308-1314/, Аругтай/1314-1324/, Мажахан хүргэн, Буянхүү, Айбух, Жуньбух, Хүрхүс, Нангиадай, Чяоланч, Шуань хүргэн	1308-1368?	Хэбэй муж
18	Жя ван	嘉王	Мөнх хааны хүү Ширхийн хүү Хонхтөмөр	1318-?
19	Жин ван	荊王	Өгэдэй хааны хөвүүн Годангийн удам Исубүга 1324 онд хүртсэн.1336 онд Төвтөмөр залгамжилж, дараа нь Тогооч, дараа нь Дармашири нар хүртэж байсан	1324-?	Эзэмшил нь Хубэй мужид байсан.
20	Чан ван	昌王	Ихирэс аймгийн Буту (нэхэн хүртээсэн), Соёрха, Жахурчин, Хулан хүргэн, Ашиг хүргэн, Балашири хүргэн, Сарандар нар залгамжилж байсан.	?-?
21	Вэй ван	衛王	Мөнх хааны хүү Ёлондашын хүү Өлзий	?-1310	1310 онд Вэй Ань ван цол хүртсэн.
22	Янь ван	兗王	Майжүхан, Өлзийнүү, Удудай	1300-1366	Хэнань мужид эзэмшилтэй байсан
23	У ван	吳王	Хачиуны удмын Дорной, Буба, Мунанз, Шуосижян, Дорж	1312-1368	Жяньсу мужид эзэмшилтэй байсан.
24	Шоу ван	壽王	Тэмүгэ отчигины удмын Толичу, Наймандай	?-?
25	Жоу ван	周王	Хайсан хааны ахмад хүү Хүслэн	1315-1329
26	Ань ван	安王	Буянт хааны бага хүү Одосбух	1315-1320	1320 онд Шунь Янь ван цол хүртсэн.
27	Ляо ван	遼王	Тэмүгэ отчигины удмын Тогтох, Янашири	?-1328	Ляоян муж
28	Жи ван	冀王	Аригбөхийн удмын Бор, Мухулайн удмын Хусухур, Ринчин, Бэрхбух	?-?	Хэбэй мужид эзэмшилтэй байсан.
29	Энь ван	恩王	Хасарын удмын Өргөнтөмөр, Ёлтөмөр нар хүртсэн.	?-?
30	Ци ван	岐王	Тогтохтөмөр хүргэн, Сунангомбо, Алагхив, Доржбал	?-?	Шэньси мужид эзэмшилтэй байсан.
31	Хуай ван	懷王	Хайсан хааны хүү Төвтөмөрт хүртээсэн.	1324-1328	Жянкан хот
32	Ю ван	豫王	Адишнашири	1328-?
33	Су ван	肅王	Цагадайн удмын Нагули, Гуанчэ	?-?	Эзэмшил нутаг нь Ганьсу мужид байсан.
34	Тань ван	郯王	Мөнх хааны хөвүүн Ёлондашын хөвүүн Өлзий вангийн хөвгүүн Цэцэгт	1331-133?
35	Бинь ван	邠王	Буянтбух	?-?	Шэньси мужийн нутагт эзэмшилтэй байсан.
36	Лу ван	酈王	Хүслэн хааны хүү Ринчинбал	1330-1332
37	Рун ван		Яньтөмөрийн дүү Садун; Ашбөх заргач; Тогтох чинсангийн дүү Хэлижи	?-?
38	И ван	益王	Даридай отчигины удмын Майну, Хүндтөмөр		1336 онд халж Сюань Жин ван болгосон.
39	Хуай ван	淮王	Хубилай хааны хөвүүн Тогооны хөвүүн Төмөрбуха	1368-1368	1368 оны намар хүртээж, Дайду хотыг сахиулж үлдээн Тогоонтөмөр хаан Шанду хот руу зугтсан.
40	Шэн ван	升王	Рунжун ван Чунхур /Яньтөмөрийн эцэг/-н эцэг Тутухад нэхэн хүртээсэн.	1297	Жяньсу мужид эзэмшилтэй.
41	Жу ван		Мухулайн удмын Хусухурын эцэг Алихили-д нэхэн олгосон	?-?	Шаньдун мужид эзэмшилтэй.
42	Лян ван	涼王	Шуосижи дорж/Тангуд хүн/, Дангубал	?-?
43	Жэн ван		Мэргид овгийн Баян чинсангийн эцэг Жинжир, Баян чинсангийн өргөмөл хүү Тогтох чинсан нарт нэхэн хүртээсэн.	?-?
44	И ван	義王	Гуанжэбухын хүү Хэшан	?-?
45	Ин ван	瀛王	Гуанжэбухын хөвүүн Есөнбуха	?-?	Хэбэй муж
46	Ён ван		Тангудын Туж, Тогоонтөмөр хааны нагац ах Ладааш нарт хүртээж байжээ.	?-?
47	Юнь ван		Хэрэйдийн Шархулайгийн хөвүүн Бурхан хэмээгчид соёрхсон бололтой.	?-?
48	Юнь ван	鄆王	Мухулайн хойчис Байжу ноёнд нэхэн хүртээсэн.	1324
49	Жун ван	忠王	Мэргидийн Тогтох чинсаны эцэг Мажардайд хүртээсэн цол.	?-?
50	Дэ ван	德王	Мажардай, Яньтөмөр ван нарт соёрхжээ.	?-?

Тоймог луу бариулт алтан тамга бүхий хоёрдугаар дэсийн ван

№	Цол, чимэг	хятад нэр	Хүртсэн язгууртан	Хэрэглэж байсан хугацаа	Эзэмшил нутаг
1	Ань Си ван	安西王	Мангала, Алтанбух, Ананд	1272-1307	Ганьсу, Шэньси муж
2	Бэй Ань ван	北安王	Номуган	1284-1292	Гурван голын сав газар, Хэнань мужийн Линжянь сянь
3	Жэнь Нань ван	鎮南王	Хубилай хааны хөвүүн Тогоонд 1284 онд шагнасан. 1301 онд хальсны дараа түүний хөвүүд болох Луужин,Тобуха, Тольбуха, Төмөрбуха, ач хөвүүн Борбуха нар залгамжилсан.	1284-1368
4	Бэй Нин ван	北寧王	Жинь ван Гамалагийн бага хөвүүн Дэлгэрбуха	1307-1309
5	Энь Пин ван	恩平王	Гуулин улсын язгууртан Ли Жа Чун, Ли Сон Ге	1312-?
6	Бэй Пин ван	北平王	Номуган	1265-1284
7	Сюань Дэ ван	宣德王	Тогооны хүү Будашири, Динжу	1313-?
8	Вэнь Жи ван	文濟王	Тогооны хүү Манз, Бухатөмөр	?-1353
9	Бао Энь ван	保恩王	Өргөнтөмөр	1316-?
10	У Нин ван	武寧王	Мөнх хааны хүү Ёлондашын ач Цэцэгт	1322-1331
11	Вэй Шүнь ван	威順王	Тогооны хүү Гончигбуха	1326-1356
12	Гуан Нин ван	廣寧王	Бэлгүтэй ноёны угсааныханд хүртээсэн цол. Онон-Хэрлэн голын сав газрыг багтаж байсан	1262-1368
13	Бао Нин ван	保寧王	Хачиуны удмын ноёд	1329-?
14	Си Жин ван	西靖王	Вэй ван Амугагийн (Хайсан хүлэг хааны эх ондоо, эцэг нэгтэй дүү) хүү Аруг	1330-?
15	Ши Ань ван	西安王	Раднашири, нь анх хүртээд 1329 онд дэвшиж Ю ван болсон, хүү Дармад залгамжлуулсан.	?1329
16	Тай Пин ван	太平王	Яньтөмөр тайш, Тэнгис	1328-1335
17	Зи Чуань ван	淄川王	Хавт Хасар, хүү Ехү нарт нэхэн хүртээсэн цол.
18	Жи Ян ван	濟陽王	Мунанз, Буби	1330-?
19	Юн Чан ван	永昌王	Хасарын угсааны Жибгэтөмөрт шагнасан	?-?
20	Юнь Ань ван	鄆安王	Сэнгэбулаг хүргэн /桑哥不剌/, Шанпуна гүнжийн /尚普納公主/ нөхөр

Тэмээн гөрөөсөн бариулт алтан тамга бүхий 3-р дэсийн ван

№	Цол	Хятад нэр	Хүртсэн язгууртан	Хэрэглэж байсан хугацаа	Эзэмшил нутаг
1	Хэ Дун ван	河間王	Хүлгэний (Хулан хатаны ганц хүү) хөвгүүн Хуча, Хучагийн хүү Угудай, Угудайн хүү Эбүгэн	?-1287	Хэбэй мужид байсан.
2	Хэ Пин ван	河平王	Мөнх хааны хүү Ширх	1268-?
3	Юнь Нань ван	雲南王	Хубилай хааны хүү Хөхэчи (1267-1280), Хөгэчигийн хүү Эсэнтөмөр (1280-1308), Лаодэ (1309-1320), Ванчан (1320-1324), Аруг (Эсэнтөмөрийн хүү), Аругийн хүү Бор	1267-133?	Юньнань муж
4	Жи Нань ван	濟南王	Хачиуны хүү Алчидай, Алчидайн ач хүү Холч, Холчын хүү Шинэхар	?-?
5	Вэй У Ши Нин ван	威武西寧王	Цагадайн хүү Байдарын хөвгүүн Чүбэй, Чүбэйгийн хүү Нагули, Нагулигийн хүү Ахабу, Ахабугийн хүү Эрхичи	1305-?	Гансу муж
6	Жэнь Нинь ван	鎮寧王	Аригбөхийн угсааны Бор, Наху	1306-?	Одоогийн Гуйжоу муж
7	Вэй Ан ван	衛安王	Мөнх хааны хүү Ёлондашын дэд хүү Өлзий хүртсан. Хожим Вэй ван болсон.	1305-1310	Хэнань муж
8	Вэй Дин ван	威定王	Аригбөхийн хүү Ёмухур хүртсэн. Дараа нь Дин Юань ван цолоор шагнуулсан.	1305-1308
9	Нин Су ван	寧肅王	Жүчийн хүү Батын угсааны Тогтох	1308-?	Гансу муж
10	У Пин ван	武平王	Мөнхтөмөр, Түмэнтөмөр, Төмөрбуха, Бухатөмөр	?-1338
11	Нин Хай ван	寧海王	Даритай отчигиний ач хүү Хөхчү, түүний хүү Исиман, түүний дүү Баатар, түүний хүү Ахай	?-?
12	Ань Нань ван	安南王	Вьетнам улсын хаад
13	Ань Дин ван	安定王	Хүлгэн ноёны угсааны Тогоон, түүний хүү Доржбал	1313-?
14	Юн Фэнь ван	永豐王	Хонгирадын Чухан хүргэн, Тайхулду гүнжийн нөхөр. Сүүлд Ань Юань ван цолоор өргөмжилөгдсөн.	1312	Жяньши муж
15	Ань Дэ ван	安德王	Тогооны хүү Будашири	1313
16	Юнь Нин ван	永寧王	Тулуйн хүү Мөгэгийн угсааны Баянтөмөр, Муужэ	?-?
17	Фэнь Ян ван	汾阳王	Өгэдэй хааны Хүчү ноёны угсааны Байтөмөр	1317-?
18	Вэй Юань ван	威遠王	Цагадайн угсааны Баттөмөр, Ажиги нар	1323-?
19	Жао У ван	昭武王	Хав хүргэн, Хуш	1306-?
20	Шүнь Ян ван	順阳王	Буянт хааны хүү Одосбух. Сүүлд Ань ван болсон. Ах Шадбал хааны амийг хорооход оролцсон.	1320
21	Янь Ань ван	延安王	Эбүгэн, Тэгэ, Насир аддин	?-?
22	Жи Нин ван	延安王	Хонгирадын Манждай хүргэн, Анчин хүргэн	1295?
23	Гао Тан ван	高唐王	Онгуд аймгийн хүргэн нарт олгох цол	?-?	Шаньдун муж
24	Гао Чан ван	高昌王	... Илүгү нар	?-?
25	Бай Лянь ван	白蘭王	Пагвагийн дүү Чагнаадорж, Сономчанбу, Гунгалаванжуннайжянзан, Жабасяньзан	?-?	Төвд орон
26	Жюнь Нин ван	浚寧王	Мэргид овгийн Баян чинсан. Сүүлд онд Чинь ван болсон.	1331-133?
27	Сянь Нин ван	襄寧王	Өгэдэй хааны хүү Хүчү ноёны угсааны Алухуй, түүний хүү Эсүбуган	?-?	Хубэй шэн

Тэмээн гөрөөсөн бариулт алтадмал мөнгөн тамга бүхий 4-р дэсийн ван

№	Цол	Хятад нэр	Хүртсэн язгууртан	Хэрэглэсэн хугацаа	Эзэмшил нутаг
1	Си Пин ван	西平王	Хубилай хааны 7-р хүү Агругчи (Оручи) анх хүртэж, дараа нь Барам, Гомбобал нар залгамжилсан.	1269-?	Төвдийн нутаг
2	Жэнь Ши У Жин ван	鎮西武靖王	Агругчигийн ахмад хүү Төмөрбухад 1297 онд анх хүртээжээ. Түүнийг Шуосибал?, Бонала? залгамжилсан.	1297	тодорхойгүй
3	Сюаньжин ван	宣靖王	Даритай отчигины угсааны Майну ноён 1326 онд шагнасан. Хожим И ванд өргөмжилөгдсөн.	1326-?	тодорхойгүй
4	Суй Нин ван	綏寧王	Адучи. 1326 онд Нин ванд өргөмжилөгдсөн.	1326-?
5	Жин Ань ван	靖安王	Хөбух (1327-1355), Манман (1356-?)	1327-1368?	Жяньши мужид байсан.
6	Гуан Пин ван	廣平王	Боорчи, Бурундай (Боорчийн хүү), Иштөмөр (Бурундайн хүү), Мулаху хүргэн (Иштөмөрийн том хүү), Тутух (Иштөмөрийн 3-р хүү), Хэбал (Боорчийн үр хойчис), Аруту (Мулаху хүргэний хүү), Яо Яо (Хэбалын хүү) нар [Боорчийн удмынхан]	?-?	Хэбэй муж
7	Жин Гун ван	靖恭王	Толинхутулуг (脱邻忽都鲁)	1331-?	тодорхойгүй
8	И Дэ ван	懿德王	Сарандарь хүргэн (1330-1336) (Сүүлд Чан ван 昌王болсон). Бортөмөр хүргэн (1336-?)	1330-?	тодорхойгүй
9	Нан Пин ван	南平王	Төр (Гүюг хааны 3-р хүү Хөхөө ноёны 9-р хүү)	1272-?	Фужянь муж

Яст мэлхийн бариулт алтадмал мөнгөн тамга бүхий 5-р дэсийн ван

№	Цол	Хятад нэр	Хүртсэн язгууртан	Хэрэглсэн хугацаа	Эзэмшил нутаг
1	Нин Юань ван	寧远王	Хөхчү, Цэцэгт. 1307 онд Төмөр өлзийт хааны зарлигаар Нин ван болсон.	1290-1313
2	Жэнь Юань ван	鎮遠王	Яхууд, Төртөмөр (Яхууд 1307 онд Чу вангийн тамга хүртсэн)	1290-1307
3	Жин Юань ван	靖遠王	Газан (Өгэдэйн 3-р хүү Хүчүгийн хойчис)	1290-?	Жяньши муж
4	Дин Юань ван	定遠王	Ёмухур (Аригбөхийн хүү, 1305 онд Вэй Дин вангийн тамга хүртсэн)	1299-1305	Юньнань муж
5	Сяо Юань ван	肅遠王	Төмөрбух (Хубилай хааны 7-р хүү Агругчи вангийн ахмад хүү, хожим Жэнь Ши У Жин вангийн тамга хүртсэн)	1291-1297	тодорхойгүй
6	Жэн Дун ван	鎮東王	Эсэнтөмөр (Хубилай хааны 5-р хүү Хөгэчи вангийн хүү)	1291-?
7	Тай Нин ван	泰寧王	Майну (1322-1324) , Ринчиндорж (Майнугийн хүү, 1324)	1322-?