19-р зуун

Энэ зуунд болсон үйл явдлууд

• Аж үйлдвэрийн нэгдүгээр хувьсгал, 18-р зууны сүүлчээс 19-р зууны эхэн үе хүртэл үргэлжилсэн.
• Францын хувьсгалын дайнууд (1792—1802). Наполеоны аян дайнууд (1803—1815). Францын Банк байгуулагдсан (1800). Наполеоны хууль (1804).
  • Пиренейн дайнууд (1808—1814).
  • Оросын эх орны дайн (1812).
  • Венийн Конгресс (1814—1815; Ариун холбоо; Германы холбоо; Бурбоны сэргэлт). Ватерлоогийн тулалдаан (1815).

• Франц улс Вьетнамд Нгуен угсаатныг төрийн эрхэнд гаргасан (1802—1945). Гаитийн хувьсгал (1791—1803).
• Британий колончлолын дайнууд (1803—1805; 1814—1816; 1817—1818; 1823—1826; 1839—1842; 1845—1846, 1848—1849; 1845—1872). Сингапур байгуулагдсан (1819).
• АНУ Францын Луизианаг авсан (1803).
• Нью-Йоркийн Хөрөнгийн бирж байгуулагдсан (1817).
• Оросын Перстэй (1804—1813; 1826—1828), Шведтэй (1808—1809) хийсэн дайн. Кавказын дайн (1817—1864). Орос дахь Декабристуудын бослого (1825).
• Сербын бослого (1804—1813; 1815—1817). Орос-Туркийн дайн (1806—1812, 1828-1829). Грекийн хувьсгал (1821—1830). Разгон янычарского корпуса (1826). Боснийн бослого (1831).
• Нигери дахь Фуланийн Жихад (1804—1810). Египтын Мухаммед Али улсдаа шинэчлэл хийв (1805—1848).
• Англи- Османы эзэнт улсын дайн (1807—1809), Англи- АНУ-ын дайн (1812—1815).
• «Pax Britannica» (1815—1914).
• Англи-Данийн дайн (1807—1814), Норвеги Дани улсын холбооноос гарч Швед улстай холбоотон болсон.
• Америк дахь испаний колониуд тусгаар тогтнолын төлөөх дайнууд (1810—1826). Мексик тусгаар болсон (1821), Колумби (1822), Төв Америкийн Нэгдсэн мужууд (1824), Боливи (1825), Перу (1826).
• Төв Азид нөлөөгөө тогтоохын төлөөх Их Британи болон Оросын эзэнт улсуудын хоорондох тэмцэл (1813—1907; «Их тоглоом»).
• Швейцарын өөрчлөн байгуулалт (1815—1847).
• Антарктидыг нээсэн (1820).
• 1820 оны Испаны хувьсгал. Францын Испани руу хийсэн эзлэн түрэмгийлэл (1823).
• 1820 оны Португалийн хувьсгал. Бразил, Уругвай тусгаар тогтнов (1821—1825). Уругвай дахь иргэний дайн (1839—1851).
• АНУ дахь Миссуригийн харилцан буулт (1820). Либери уусэн байгуулагдав (1821). Монрогийн үзэл баримтлал (1823).
• Колумби-Перугийн дайн (1828—1829). Их Колумбийн задрал (1831) Төв Америкийн Нэгдсэн мужууд задрал (1840). Юкатаны арьс өнгөтнүүдийн дайн (1847—1901).
• Японы Тэмпо өлсөглөн (1833—1837). Осио Хэйхатиро-гийн бослого (1837). Энэтхэг дахь өлсөглөн (1837—1838; Agra famine).
• Францын 7-р сарын хувьсгал (1830) Германы Холбоонд Үндсэн хуулийн өөрчлөлт хийх, Польшийн хувьсгал болоход нөлөөлөв.
• Францын Алжир (1830—1862; Абд аль-Кадирын хувьсгал). Францын Гадаад легион (1831). Рейны хямрал (1840).
• Османы эзэнт улсын Египттэй (1831—1833; 1839—1841) хийсэн дайнууд. Османы эзэнт улсын шинэчлэл (1839—1876).
• Индианчуудын дайнууд. «Нулимсын зам» (1831). Орегоны зам. Америк-мексикийн дайн (1848—1849; Техасын эрх чөлөөний дайн), Техас АНУ-д нэгтгэгдсэн.
• Англиас Канад руу хийсэн Их нүүдэл (1815—1850).
• Хар тамхины нэгдүгээр дайн (1840—1842). Хятадын Англи (1842, 1843), АНУ (1844), Франц (1844), Швед болон Норвеги (1847) зэрэг орнуудтай хийсэн тэгш бус гэрээнүүд.
• Польш дахь бослого (1846; 1848), Краковын бослого болон Галицийн бослого (1846).
• Эдийн засгийн хямрал (1847, Stock market crashes).
• Австр-Италийн дайн (1848—1849; Рисоржименто).
• Англи-Бирмын хоёрдугаар дайн (1852—1853).
• АНУ-ын Иргэний дайн (1861—1865).
• Япон Улсын Их Британи, Франц, Голланд, АНУ-ын нэгдсэн эвсэлийн хоорондох мөргөлдөөн (1863—1864). Япон дахь Мэйжийн эрины эхлэл (1868—1869). Япон дахь Босинууд буюу Луу жилийн дайн (1868—1869).

Гадаад холбоос

 Commons: 19-р зуун – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан