Галт уул: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
No edit summary
б 203.169.51.33 (яриа)-н хийсэн засваруудыг TobeBot-ий хийсэн сүүлийн засварт буцаан шилжүүллээ.
Мөр 12: Мөр 12:
Галт уулын дэлбэрэлт нь нэгэн төрлийн [[байгалийн гамшиг|байгалийн гамшигт]] тооцогдох ба доорхи байдлаар [[байгаль]] ба [[хүн|хүнд]] сөрөг нөлөө үзүүлнэ.
Галт уулын дэлбэрэлт нь нэгэн төрлийн [[байгалийн гамшиг|байгалийн гамшигт]] тооцогдох ба доорхи байдлаар [[байгаль]] ба [[хүн|хүнд]] сөрөг нөлөө үзүүлнэ.


Галт уулын дэлбэрэлтээр халуун лааваас гадна [[ус|усны уур]] (H<sub>2</sub>O), [[хүлэмжийн хий|нүүрстөрөгчийн давхар исэл]] (CO<sub>2</sub>), [[хүхэр|хүхрийн]] давхар [[исэл]] (SO<sub>2</sub>), [[хлор|хлорт]] [[устөрөгч]] (HCl), [[фтор|фторт]] [[устөрөгч]] (HF), үнс их хэмжээгээр [[Дэлхий|агаар мандал]] руу (ихэвчлэн [[Дэлхий|стратосфери]] рүү, 16-32 км хүртэл өндөрт) цацагдана. Эдгээрээс хамгийн муу нөлөөтэй нь хүхрийн давхар исэл бөгөөд, уг [[исэл]] агаарт [[хүхрийн хүчил]] (H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>), улмаар маш жижиг ширхэгтэй сульфат тоосонцор болон хувирна. Уг тоосонцор нь [[нар|нарнаас]] ирэх [[дулааны энерги|дулааны энергийг]] буцаан ойлгох ба томоохон хэмжээний галт уулын дэлбэрэлийн дараа (1-3 [[жил|жилийн]] турш) агаарын дундаж [[температур]] багасдаг (хүйтэрдэг) байна. Үүнээс гадна сульфатын тоосонцор нь [[Дэлхий|стратосфери]] дэх [[хлор]], [[азот|азотын]] химийн шинж чанарыг өөрчлөн, [[хлор|хлорийн]] [[исэл]] (ClO) үүсгэх ба уг исэл нь [[озоныг]] (O<sub>3</sub>) устгана. [[Хлор|Хлорт]] [[устөрөгч]] (HCl), [[фтор|фторт]] [[устөрөгч]] (HF) нь борооны дуслуудад уусан, богино хугацаанд [[хүчиллэг бороо]] болно. [[Дэлхий|Агаарт]] цацагдсан үнс нь хэдэн [[өдөр]], эсвэл хэдэн долоо хоногийн дотор [[Дэлхий|агаар мандлаас]] газрын гадаргуу руу бууна. Галт уулын дэлбэрэлтээр их хэмжээний [[хүлэмжийн хий]] - [[хүлэмжийн хий|нүүрстөрөгчийн давхар исэл]] ялгарна.tiim uchraas galt uuliin oir havitsai bgaa bol ta uhdel gsen ug haana bgaagaa mdchihvel odoohon hamag huvtsasaa baglaad holiin hol yav.
Галт уулын дэлбэрэлтээр халуун лааваас гадна [[ус|усны уур]] (H<sub>2</sub>O), [[хүлэмжийн хий|нүүрстөрөгчийн давхар исэл]] (CO<sub>2</sub>), [[хүхэр|хүхрийн]] давхар [[исэл]] (SO<sub>2</sub>), [[хлор|хлорт]] [[устөрөгч]] (HCl), [[фтор|фторт]] [[устөрөгч]] (HF), үнс их хэмжээгээр [[Дэлхий|агаар мандал]] руу (ихэвчлэн [[Дэлхий|стратосфери]] рүү, 16-32 км хүртэл өндөрт) цацагдана. Эдгээрээс хамгийн муу нөлөөтэй нь хүхрийн давхар исэл бөгөөд, уг [[исэл]] агаарт [[хүхрийн хүчил]] (H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>), улмаар маш жижиг ширхэгтэй сульфат тоосонцор болон хувирна. Уг тоосонцор нь [[нар|нарнаас]] ирэх [[дулааны энерги|дулааны энергийг]] буцаан ойлгох ба томоохон хэмжээний галт уулын дэлбэрэлийн дараа (1-3 [[жил|жилийн]] турш) агаарын дундаж [[температур]] багасдаг (хүйтэрдэг) байна. Үүнээс гадна сульфатын тоосонцор нь [[Дэлхий|стратосфери]] дэх [[хлор]], [[азот|азотын]] химийн шинж чанарыг өөрчлөн, [[хлор|хлорийн]] [[исэл]] (ClO) үүсгэх ба уг исэл нь [[озоныг]] (O<sub>3</sub>) устгана. [[Хлор|Хлорт]] [[устөрөгч]] (HCl), [[фтор|фторт]] [[устөрөгч]] (HF) нь борооны дуслуудад уусан, богино хугацаанд [[хүчиллэг бороо]] болно. [[Дэлхий|Агаарт]] цацагдсан үнс нь хэдэн [[өдөр]], эсвэл хэдэн долоо хоногийн дотор [[Дэлхий|агаар мандлаас]] газрын гадаргуу руу бууна. Галт уулын дэлбэрэлтээр их хэмжээний [[хүлэмжийн хий]] - [[хүлэмжийн хий|нүүрстөрөгчийн давхар исэл]] ялгарна.


== Гадаад холбоос ==
== Гадаад холбоос ==

14:28, 8 Арванхоёрдугаар сар 2010-ий байдлаарх засвар

Галт уул:
1. Магм
2. Хучаас чулуулаг
3. Цорго
4. Хормой
5. Силл
6. Салбарласан цорго
7. Галт уулын үнснээс үүссэн давхрагууд
8. Хажуу
9. Галт уулын лааваас үүссэн давхрагууд
10. Хоолой
11. Паразит тогоо
12. Халуун лаавын урсгал
13. Хавхлага
14. Тогоо
15. Үнс

Галт уулын орой дээр тогоо байх бөгөөд түүгээр газрын гүнээс халуун лаав (магм буюу хайлмал чулуу) газрын гадаргууд гарна. Галт уулууд нь ихэвчлэн тектоникийн плитүүдийн ойртох ба холдох зааг, эх газрын рифтийн бүсүүдэд үүснэ.

Галт уулын дэлбэрэлт нь нэгэн төрлийн байгалийн гамшигт тооцогдох ба доорхи байдлаар байгаль ба хүнд сөрөг нөлөө үзүүлнэ.

Галт уулын дэлбэрэлтээр халуун лааваас гадна усны уур (H2O), нүүрстөрөгчийн давхар исэл (CO2), хүхрийн давхар исэл (SO2), хлорт устөрөгч (HCl), фторт устөрөгч (HF), үнс их хэмжээгээр агаар мандал руу (ихэвчлэн стратосфери рүү, 16-32 км хүртэл өндөрт) цацагдана. Эдгээрээс хамгийн муу нөлөөтэй нь хүхрийн давхар исэл бөгөөд, уг исэл агаарт хүхрийн хүчил (H2SO4), улмаар маш жижиг ширхэгтэй сульфат тоосонцор болон хувирна. Уг тоосонцор нь нарнаас ирэх дулааны энергийг буцаан ойлгох ба томоохон хэмжээний галт уулын дэлбэрэлийн дараа (1-3 жилийн турш) агаарын дундаж температур багасдаг (хүйтэрдэг) байна. Үүнээс гадна сульфатын тоосонцор нь стратосфери дэх хлор, азотын химийн шинж чанарыг өөрчлөн, хлорийн исэл (ClO) үүсгэх ба уг исэл нь озоныг (O3) устгана. Хлорт устөрөгч (HCl), фторт устөрөгч (HF) нь борооны дуслуудад уусан, богино хугацаанд хүчиллэг бороо болно. Агаарт цацагдсан үнс нь хэдэн өдөр, эсвэл хэдэн долоо хоногийн дотор агаар мандлаас газрын гадаргуу руу бууна. Галт уулын дэлбэрэлтээр их хэмжээний хүлэмжийн хий - нүүрстөрөгчийн давхар исэл ялгарна.

Гадаад холбоос


Stub icon

Энэ өгүүлэл дутуу дулимаг бичигджээ. Нэмж гүйцээж өгөхийг хүсье.

Загвар:Link FA Загвар:Link FA Загвар:Link FA Загвар:Link FA