Наполеон: Засвар хоорондын ялгаа
б r2.7.1) (робот Нэмж байна: su:Napoleon Bonaparte |
No edit summary |
||
| Мөр 25: | Мөр 25: | ||
Хожим Эзэн хаан '''I Наполеон''' гэгдэх болсон '''Наполеон Бонапарт''' ({{lang-fr|Napoléon Bonaparte}}; 1769 оны 8-р сарын 15 – 1821 оны 5-р сарын 5) [[Европ]]ын түүхэнд хамгийн их нөлөөлсөн, [[Франц]]ын цэрэг, улс төрийн зүтгэлтэн юм. |
Хожим Эзэн хаан '''I Наполеон''' гэгдэх болсон '''Наполеон Бонапарт''' ({{lang-fr|Napoléon Bonaparte}}; 1769 оны 8-р сарын 15 – 1821 оны 5-р сарын 5) [[Европ]]ын түүхэнд хамгийн их нөлөөлсөн, [[Франц]]ын цэрэг, улс төрийн зүтгэлтэн юм. |
||
[[Корсик]]т төрж, эх газрын Францад их бууны офицер болон бэлтгэгдсэн Наполеон [[Францын анхдугаар бүгд найрамдах улс]]ын үед алдар хүнд олж авсан ба Францын эсрэг [[Анхдугаар эвсэл|Анхдугаар]] |
[[Корсик]]т төрж, эх газрын Францад их бууны офицер болон бэлтгэгдсэн Наполеон [[Францын анхдугаар бүгд найрамдах улс]]ын үед алдар хүнд олж авсан ба Францын эсрэг [[Анхдугаар эвсэл|Анхдугаар]][[Хоёрдугаар эвсэл]]ийн эсрэг дайны ажиллагааг амжилттай удирдсан. 1799 онд Бонапарт төрийн эргэлт зохион байгуулж, өөрийгөө анхны консулаар томилж, таван жилийн дараа өөрийгөө Францын Эзэн хаанаар өргөмжилжээ. XIX зууны эхний арван жилд тэрээр [[Францын анхдугаар эзэнт улс]]ын армийг Европын томоохон гүрнүүдийн эсрэг хөдөлгөж, [[Аустерлицийн тулалдаан]] [[Вагнерийн тулалдаан]] зэрэг олон тулалдаанд дараалсан ялалтууд байгуулж Европын эх газарт ноёлов. Тэрээр өргөн эвсэл байгуулж, анд нөхөд, ах дүү нараа Европын бусад улсуудад эрх баригчаар томилох замаар Францын нөлөөллийн хүрээг тогтоожээ. |
||
1812 онд Оросыг дайлсан нь Наполеоны хувь тавиланд эргэлт гаргав. Түүний Их Арми ({{lang-fr|Grande Armée}}) дайны явцад сүйрч, дахин хэзээ ч бүрэн сэргээгүй юм. 1813 онд [[Зургадугаар эвсэл]] Наполеоны цэргийг [[Лайпцигийн тулалдаан|Лайпцигт]] бутцохиж, дараа жил нь Эвсэл Франц руу довтолж, Наполеоныг хаан ширээнээсээ буухад хүргэсэн бөгөөд түүнийг Элба аралд цөлжээ. Нэг жил хүрэхгүй хугацааны дараа Наполеон Элбагаас оргож, эргэж эрх мэдлээ олж авсан боловч 1815 оны 6-р сард [[Долдугаар эвсэл]] эхэлж Англи Пруссын хамтарсан цэргийг тосож[[Ватерлоогийн тулалдаан]]д ялагджээ. Наполеон амьдралынхаа сүүлийн зургаан жилийг Гэгээн Еленагийн арал дээр Британийн хяналт дор өнгөрөөж, тэндээ нас нөгцжээ. Задлан шинжилгээгээр түүнийг ходоодны хорт хавдраар өнгөрсөн гэж дүгнэсэн боловч Стен Форсхуфвуд болон бусад эрдэмтэд түүнийг хүнцлээр хордуулж алсан гэж үздэг. |
1812 онд Оросыг дайлсан нь Наполеоны хувь тавиланд эргэлт гаргав. Түүний Их Арми ({{lang-fr|Grande Armée}}) дайны явцад сүйрч, дахин хэзээ ч бүрэн сэргээгүй юм. 1813 онд [[Зургадугаар эвсэл]] Наполеоны цэргийг [[Лайпцигийн тулалдаан|Лайпцигт]] бутцохиж, дараа жил нь Эвсэл Франц руу довтолж, Наполеоныг хаан ширээнээсээ буухад хүргэсэн бөгөөд түүнийг Элба аралд цөлжээ. Нэг жил хүрэхгүй хугацааны дараа Наполеон Элбагаас оргож, эргэж эрх мэдлээ олж авсан боловч 1815 оны 6-р сард [[Долдугаар эвсэл]] эхэлж Англи Пруссын хамтарсан цэргийг тосож[[Ватерлоогийн тулалдаан]]д ялагджээ. Наполеон амьдралынхаа сүүлийн зургаан жилийг Гэгээн Еленагийн арал дээр Британийн хяналт дор өнгөрөөж, тэндээ нас нөгцжээ. Задлан шинжилгээгээр түүнийг ходоодны хорт хавдраар өнгөрсөн гэж дүгнэсэн боловч Стен Форсхуфвуд болон бусад эрдэмтэд түүнийг хүнцлээр хордуулж алсан гэж үздэг. |
||
Наполеон шинэчлэн байгуулсан Францын армиар томоохон ялалтууд байгуулж, янз бүрийн эх сурвалжаас тактикаа боловсруулдаг байлаа. Түүний цэргийн ажиллагааг дэлхий даяар цэргийн академиудад судалдаг бөгөөд түүхэнд тодорсон хамгийн аугаа их жанжнуудын нэг гэж тооцогддог. Өрсөлдөгч, дайснууддаа дарангуйлагч гэж үзэгддэг байсан боловч Наполеон [[Баруун Европ]]ын ихэнх улс орны захиргаа, шүүх засаглалын үндэс болсон [[Наполеоны код]]ыг гаргаснаараа дурсагддаг юм. |
Наполеон шинэчлэн байгуулсан Францын армиар томоохон ялалтууд байгуулж, янз бүрийн эх сурвалжаас тактикаа боловсруулдаг байлаа. Түүний цэргийн ажиллагааг дэлхий даяар цэргийн академиудад судалдаг бөгөөд түүхэнд тодорсон хамгийн аугаа их жанжнуудын нэг гэж тооцогддог. Өрсөлдөгч, дайснууддаа дарангуйлагч гэж үзэгддэг байсан боловч Наполеон [[Баруун Европ]]ын ихэнх улс орны захиргаа, шүүх засаглалын үндэс болсон [[Наполеоны код]]ыг гаргаснаараа дурсагддаг юм. |
||
== Эшлэл == |
== Эшлэл == |
||
11:12, 7 Арванхоёрдугаар сар 2011-ий байдлаарх засвар
| I Наполеон | |
|---|---|
| Францын эзэн хаан; Италийн хаан, Швейцарийн холбооны зуучлагч, Райны холбооны хамгаалагч | |
 Эзэн хаан Наполеон Түйлерт судалгаа хийж байхдаа, Жак-Луй Давид, 1812 | |
| Хаанчлал | 1804 оны 3-р сарын 20–1814 оны 4-р сарын 6 1815 оны 3-р сарын 1–1815 оны 6-р сарын 22 |
| Хаан суусан | 1804 оны 12-р сарын 2 |
| Бүтэн нэр | Наполеон Бонапарт |
| Франц | Napoleon Bonaparte |
| Төрсөн огноо | 1769 оны 8-р сарын 15 |
| Төрсөн газар | Францын Корсик арлын Ажаччио |
| Өнгөрсөн огноо | 1821 оны 5-р сарын 5 |
| Өнгөрсөн газар | Гэгээн Елена арлын Лонгвүүд |
| Оршуулсан | Парисын Лөзанвалиде |
| Өмнөх | Францын консул (Францын анхдугаар бүгд найрамдах улсын гүйцэтгэх засаглал; Наполеон анхных нь консул байлаа) Өмнөх хаан: Францын хаан XVI Луй (1793 онд нас барсан) |
| Удаах | XVIII Луй (де-факто) II Наполеон (де-юре) |
| Хатан | Жозефин дө Бохарнэ Австрийн Мари Луйз |
| Хүүхэд | II Наполеон |
| Эцэг | Карло Буонапарте |
| Эх | Летициа Рамолино |
| Ургийн овог | Бонапарт |
Хожим Эзэн хаан I Наполеон гэгдэх болсон Наполеон Бонапарт (Франц: Napoléon Bonaparte; 1769 оны 8-р сарын 15 – 1821 оны 5-р сарын 5) Европын түүхэнд хамгийн их нөлөөлсөн, Францын цэрэг, улс төрийн зүтгэлтэн юм.
Корсикт төрж, эх газрын Францад их бууны офицер болон бэлтгэгдсэн Наполеон Францын анхдугаар бүгд найрамдах улсын үед алдар хүнд олж авсан ба Францын эсрэг АнхдугаарХоёрдугаар эвсэлийн эсрэг дайны ажиллагааг амжилттай удирдсан. 1799 онд Бонапарт төрийн эргэлт зохион байгуулж, өөрийгөө анхны консулаар томилж, таван жилийн дараа өөрийгөө Францын Эзэн хаанаар өргөмжилжээ. XIX зууны эхний арван жилд тэрээр Францын анхдугаар эзэнт улсын армийг Европын томоохон гүрнүүдийн эсрэг хөдөлгөж, Аустерлицийн тулалдаан Вагнерийн тулалдаан зэрэг олон тулалдаанд дараалсан ялалтууд байгуулж Европын эх газарт ноёлов. Тэрээр өргөн эвсэл байгуулж, анд нөхөд, ах дүү нараа Европын бусад улсуудад эрх баригчаар томилох замаар Францын нөлөөллийн хүрээг тогтоожээ.
1812 онд Оросыг дайлсан нь Наполеоны хувь тавиланд эргэлт гаргав. Түүний Их Арми (Франц: Grande Armée) дайны явцад сүйрч, дахин хэзээ ч бүрэн сэргээгүй юм. 1813 онд Зургадугаар эвсэл Наполеоны цэргийг Лайпцигт бутцохиж, дараа жил нь Эвсэл Франц руу довтолж, Наполеоныг хаан ширээнээсээ буухад хүргэсэн бөгөөд түүнийг Элба аралд цөлжээ. Нэг жил хүрэхгүй хугацааны дараа Наполеон Элбагаас оргож, эргэж эрх мэдлээ олж авсан боловч 1815 оны 6-р сард Долдугаар эвсэл эхэлж Англи Пруссын хамтарсан цэргийг тосожВатерлоогийн тулалдаанд ялагджээ. Наполеон амьдралынхаа сүүлийн зургаан жилийг Гэгээн Еленагийн арал дээр Британийн хяналт дор өнгөрөөж, тэндээ нас нөгцжээ. Задлан шинжилгээгээр түүнийг ходоодны хорт хавдраар өнгөрсөн гэж дүгнэсэн боловч Стен Форсхуфвуд болон бусад эрдэмтэд түүнийг хүнцлээр хордуулж алсан гэж үздэг.
Наполеон шинэчлэн байгуулсан Францын армиар томоохон ялалтууд байгуулж, янз бүрийн эх сурвалжаас тактикаа боловсруулдаг байлаа. Түүний цэргийн ажиллагааг дэлхий даяар цэргийн академиудад судалдаг бөгөөд түүхэнд тодорсон хамгийн аугаа их жанжнуудын нэг гэж тооцогддог. Өрсөлдөгч, дайснууддаа дарангуйлагч гэж үзэгддэг байсан боловч Наполеон Баруун Европын ихэнх улс орны захиргаа, шүүх засаглалын үндэс болсон Наполеоны кодыг гаргаснаараа дурсагддаг юм.
Эшлэл
Гадны холбоос
- J. G. Lockhart The History of Napoleon Buonaparte, Гутенберг төсөл
- John Holland Rose The Life of Napoleon I, Гутенберг төсөл
- William Milligan Sloane The Life of Napoleon I., Гутенберг төсөл Vol. 1/4
- William Milligan Sloane The Life of Napoleon I., Гутенберг төсөл Vol. 3/4
- BBC profile
- Biography by the US Public Broadcasting Service
- Napoleon 101, podcast by J. David Markham
- Napoleon Series
- International Napoleonic Society
- Загвар:Find A Grave
- Napoleon Bonaparte and Chess Edward Winter