Монгол хаад: Засвар хоорондын ялгаа
112.72.13.184 (Яриа) хэрэглэгчийн 361230 засварыг цуцлах |
|||
Мөр 15: | Мөр 15: | ||
''Дараах хаад нь Монголын их хаан, Юань гүрний эзэн хаан гэсэн хоёр цолтой байсан'': |
''Дараах хаад нь Монголын их хаан, Юань гүрний эзэн хаан гэсэн хоёр цолтой байсан'': |
||
* [[Хубилай хаан]] (Сэцэн хаан цолтой) |
* [[Хубилай хаан]] (Сэцэн хаан цолтой) ([[1260]]-[[1271]]). Хятад нэр: Шизу (Shizu) ([[1271]]-[[1294]]), Чжи Юань (Zhiyuan) ([[1264]]-[[1294]]). |
||
* [[Өлзийтөмөр хаан]] (Өлзийт хаан цолтой). |
* [[Өлзийтөмөр хаан]] (Өлзийт хаан цолтой). Хятад нэр: Чэнзун (Chengzong) ([[1294]]-[[1307]]), Юань Чжэ (Yuanzhe) ([[1295]]-[[1297]]), Да Дэ (Dade) ([[1297]]-[[1307]]). |
||
* [[Хайсан хүлэг хаан]] (Хүлэг хаан цолтой). |
* [[Хайсан хүлэг хаан]] (Хүлэг хаан цолтой). Хятад нэр: Үзун (Wuzong) ([[1308]]-[[1311]]), Чжи Да (Zhida) ([[1308]]-[[1311]]). |
||
* [[Аюурбарбад буянт хаан]] (Буянт хаан цолтой). |
* [[Аюурбарбад буянт хаан]] (Буянт хаан цолтой). Хятад нэр: Рэньзун (Renzong) ([[1311]]-[[1320]]), Хуанцин (Huangqing) ([[1312]]-[[1313]]), Янь Юй (Yanyou) ([[1314]]-[[1320]]). |
||
* [[Шадбал гэгээн хаан]] (Гэгээн хаан цолтой). |
* [[Шадбал гэгээн хаан]] (Гэгээн хаан цолтой). Хятад нэр: Инзун (Yingzong) ([[1321]]-[[1323]]), Чжи Чжи (Zhizhi) ([[1321]]-[[1323]]), Жиньзун (Jinzong). |
||
* [[Есөнтөмөр хаан]]. Хятад нэр: Тай Дин Ди (Taiding Di) ([[1323]]-[[1328]]), Тай Дин (Taiding) ([[1321]]-[[1328]]), Чжи Хэ (Zhihe) ([[1328]]). |
|||
* [[Есөнтөмөр хаан]]. |
|||
* [[Ашидхэв хаан]]. |
* [[Ашидхэв хаан]]. Хятад нэр: Тянь Шүнь Ди (Tianshun Di), Тянь Шүнь (Tianshun) ([[1328]]). |
||
* [[Төвтөмөр хаан]] (Заяат хаан цолтой). |
* [[Төвтөмөр хаан]] (Заяат хаан цолтой). Хятад нэр: Вэньзун (Wenzong) ([[1328]]-[[1329]]) болон ([[1329]]-[[1332]]), Тянь Ли (Tianli) ([[1328]]-[[1330]]), Чжи Шүнь (Zhìshùn) ([[1330]]-[[1332]]). |
||
* [[Хүслэн хаан]] (Хутагт хаан цолтой). |
* [[Хүслэн хаан]] (Хутагт хаан цолтой). Хятад нэр: Минзун (Mingzong) ([[1329]]). |
||
* [[Ринчинбал хаан]] ([[1332]]). |
* [[Ринчинбал хаан]] ([[1332]]). Хятад нэр: Нинзун (Ningzong), Чжи Шүнь (Zhishun) ([[1332]]). |
||
* [[Тогоонтөмөр хаан]] (Ухаант хаан цолтой). Хятад нэр: Хуйзун (Huizong), Шүнь Ди (Shundi) ([[1333]]-[[1370]]), Чжи Шүнь (Zhishun) ([[1333]]), Юань Тун (Yuantong) ([[1333]]-[[1335]]), Чжи Юань (Zhiyuan) ([[1335]]-[[1340]]), Чжи Чжэн (Zhizheng) ([[1341]]-[[1368]]), Чжи Юань (Zhiyuan) ([[1368]]-[[1370]]). |
|||
* [[Тогоонтөмөр хаан]] (Ухаант хаан цолтой). |
|||
==[[Алтан Орд]]ын хаад== |
==[[Алтан Орд]]ын хаад== |
10:25, 18 Есдүгээр сар 2013-ий байдлаарх засвар
Энэ нь Монголын хаан, хангуудын жагсаалт. Эдгээрийн зарим нь жинхэнэ төрийн эрхийг барьсан Монгол захирагчид байсан бол зарим нь цол төдий л тоглоомын хаад, хангууд байжээ.
Их Монгол Улсын Их Хаад
- Чингис хаан (1206-1227)
- Тулуй (засаг баригч) (1227-1229)
- Өгэдэй хаан (1229-1241)
- Турхан хатан (засаг баригч) (1243-1246)
- Гүюг хаан (1246-1248)
- Огул Каймиш (засаг баригч) (1248-1251)
- Мөнх хаан (1251-1259)
Дараах хаад нь Монголын их хаан, Юань гүрний эзэн хаан гэсэн хоёр цолтой байсан:
- Хубилай хаан (Сэцэн хаан цолтой) (1260-1271). Хятад нэр: Шизу (Shizu) (1271-1294), Чжи Юань (Zhiyuan) (1264-1294).
- Өлзийтөмөр хаан (Өлзийт хаан цолтой). Хятад нэр: Чэнзун (Chengzong) (1294-1307), Юань Чжэ (Yuanzhe) (1295-1297), Да Дэ (Dade) (1297-1307).
- Хайсан хүлэг хаан (Хүлэг хаан цолтой). Хятад нэр: Үзун (Wuzong) (1308-1311), Чжи Да (Zhida) (1308-1311).
- Аюурбарбад буянт хаан (Буянт хаан цолтой). Хятад нэр: Рэньзун (Renzong) (1311-1320), Хуанцин (Huangqing) (1312-1313), Янь Юй (Yanyou) (1314-1320).
- Шадбал гэгээн хаан (Гэгээн хаан цолтой). Хятад нэр: Инзун (Yingzong) (1321-1323), Чжи Чжи (Zhizhi) (1321-1323), Жиньзун (Jinzong).
- Есөнтөмөр хаан. Хятад нэр: Тай Дин Ди (Taiding Di) (1323-1328), Тай Дин (Taiding) (1321-1328), Чжи Хэ (Zhihe) (1328).
- Ашидхэв хаан. Хятад нэр: Тянь Шүнь Ди (Tianshun Di), Тянь Шүнь (Tianshun) (1328).
- Төвтөмөр хаан (Заяат хаан цолтой). Хятад нэр: Вэньзун (Wenzong) (1328-1329) болон (1329-1332), Тянь Ли (Tianli) (1328-1330), Чжи Шүнь (Zhìshùn) (1330-1332).
- Хүслэн хаан (Хутагт хаан цолтой). Хятад нэр: Минзун (Mingzong) (1329).
- Ринчинбал хаан (1332). Хятад нэр: Нинзун (Ningzong), Чжи Шүнь (Zhishun) (1332).
- Тогоонтөмөр хаан (Ухаант хаан цолтой). Хятад нэр: Хуйзун (Huizong), Шүнь Ди (Shundi) (1333-1370), Чжи Шүнь (Zhishun) (1333), Юань Тун (Yuantong) (1333-1335), Чжи Юань (Zhiyuan) (1335-1340), Чжи Чжэн (Zhizheng) (1341-1368), Чжи Юань (Zhiyuan) (1368-1370).
Алтан Ордын хаад
- Бат хан (1227-1255)
- Сартаг (1255-56)
- Улагчи (1257)
- Бэрх (1257-1266)
- Мөнхтөмөр (1266-1282)
- Тодмөнх (1282—1287)
- Тулабуга (1287—1291)
- Тохта (1291—1312)
- Өзбег (1312-1341)
- Тинибег (1341-1342)
- Жанибег (1342—1357)
- Бердибег (1357—1361)
- Кульпа (1359-1360)
- Наурузбег (1360-1361)
- Хидырьбек (1361-1362)
- Төмөрхожа (1362)
- Абдаллах (1362-1370), бодитоор бол Мамай захирч байв
- Мурид (1362-1367), бодитоор бол Мамай захирч байв
- Азиз (1367-1369), бодитоор бол Мамай захирч байв
- II Жанибек (1369-1370), бодитоор бол Мамай захирч байв
- Мухаммед Булак (1370-1379), бодитоор бол Мамай захирч байв
- Тулунбек (1370-1373), бодитоор бол Мамай захирч байв
- Айбек (1373-1376), бодитоор бол Мамай захирч байв
- Араб шах (1376-1379), бодитоор бол Мамай захирч байв
- Хаанбек (1375-1376), бодитоор бол Мамай захирч байв
- Илбани (1373-1376), бодитоор бол Мамай захирч байв
- Хажи Черкесс (1375-1376), бодитоор бол Мамай захирч байв
- Урус (1376-1378), мөн Цагаан Ордны хан байсан бөгөөд Тохтамышын авга нь байв, ийнхүү Ордуудыг нэгтгэж чаджээ.
- Тохтамыш (1380-1395)
- Төмөркутлуг (1396-1401), жинхэнэ захирагч нь Эдигу
- Шадибек
- Болд султан
- Төмөр (1410-1412)
- Желал Ад Дин
- Керим Берди
- Кебек
- Жаббар Берди
- Үлүг Мухаммед (1419-1421, 1428-1433)
- Давлет Берди
- Борак (1422-1427)
- Саид Ахмед (1433? - ?)
- Хүчүг Мухаммед (1459-1465)
- Ахмед (1465-1481)
- Шейх Ахмед (1481-1498, 1499-1502)
- Муртаза (1498-1499)
Цагаан орд
- Орда (1226–1251)
- Кун Куран (1251–c.1280)
- Хүчү (c.1280–1302)
- Буян (1302–1309)
- Сашибуга (1309–1315)
- Ильбасмыш (1315–1320)
- Мубарек хожа (1320–1344)
- Чимтай (1344–1374)
- Урус (1374–1376)
- Тогтакия (1376)
- Төмөрмелик (1377)
- Тохтамыш (1377–1378)
- Койричак (1378-1399)
- Борак (1423-1428)
- Мухаммед (1428-1431)
- Мустафа (1431-1446)
Тус ордыг 1446 онд Абулхайр хаан өөртөө нэгдүүлжээ.
Хөх орд
Алтан Ордын жинхэнэ захирагчид нь 1361 он хүртэл Бат ханы угсааныхан байв
- Бат хан (1227-1255)
- Сартаг (1255-56)
- Улагчи (1257)
- Бэрх (1257-1266)
- Мөнхтөмөр (1266-1282)
- Тодмөнх (1282—1287)
- Тулабуга (1287—1291)
- Тохта (1291—1312)
- Өзбег (1312-1341)
- Тинибег (1341-1342)
- Жанибег (1342—1357)
- Бердибег (1357—1361)
- Кульпа (1359-1360)
- Наурузбег (1360-1361)
- Хидырьбек (1361-1362)
- Төмөрхожа (1362)
- Абдаллах (1362-1370), бодитоор бол Мамай захирч байв
Ил Хан улсын хаад
- Хүлэгү хан (1256-1265)
- Абаха хан (1265-1282)
- Ахмед Тэкүдэр (1282-1284)
- Аргун (1284-1291)
- Гайхату (1291-1295)
- Байду (1295)
- Махмуд Газан (1295-1304)
- Өлзийт (1304-1316)
- Абу Саид Бахадур (1316-1335)
- Арпа Кэун (1335-1336)
Арпаг хорлосны дараа, Ил Хан улсын задралын үеэр байгуулагдсан тус бүс нутгийн улсууд өөр өөрсдийн удирдагчдыг хангаар өргөмжилжээ.
- Муса (1336-1337) (Багдадын Али Падшахын тоглоомын хан)
- Мухаммад (1336-1338) (Жалайрынханы тоглоомын хан)
- Сати Бек (1338-1339) (Чобаныханы тоглоомын хан)
- Сулейман (1339-1343) (Чобаныханы тоглоомын хан, 1341-1343 онд Сарбадарууд хүлээн зөвшөөрсөн)
- Жахан Төмөр (1339-1340) (Жалайрынханы тоглоомын хан)
- Ануширван (1343-1356) (Чобаныханы тоглоомын хан)
- II Газан (1356-1357) (зөвхөн зоосон дээр л хөрөг нь байсан)
Зүүн Перс (Хорасан)-ээс ханд өргөмжлөгсөд:"
- Тугайтөмөр (1338-1353) (1338-1349 онд Картууд; 1338-1339 ба 1340-1344 онд Жалайрууд; 1338-1341, 1344, 1353 онд Сарбадарууд тус тус хүлээн зөвшөөрсөн)
- Лухман (1353-1388) (Тугайтөмөрийн хүү)
Цагадайн улсын хаад
- Цагадай 1226-1242
- Хара Хүлэгү 1242-1246 d. 1252
- Есөнмөнх 1246-1252
- Хархүлэгү (дахин суусан) 1252
- Мубарак шах 1252-1260
- Ургана хатан (засаг баригч) 1252-1260
- Алгуй 1260-1266
- Мубарак шах (дахин суусан) 1266
- Барак 1266-1270
- Никпей 1270-1272?
- Бөхтөмөр ?1272-1287
- Дува 1287-1307
- Кунжик 1306-1308
- Талику 1308-1309
- Кебек 1309 d. 1325
- Эсэнбөх 1309-?1318
- Кебек (дахин суусан) ?1318-1325
- Илжигдэй 1325
- Дуратөмөр 1325
- Тармашарин 1325-1333
- Бузан 1333-?1334
- Женкаши 1334-?1338
- Есөнтөмөр ?1338-?1342
- Али султан ?1338-?1342
- Мухаммед Пулад ?1342-1343
- Казан 1343-1346
- Данишменж 1346-1348
Цагадайн улс нь баруун, зүүн Могулистан гэсэн хоёр хэсэгт хуваагдсан.
- Баян Кули 1348-1358
- Төмөр шах 1358
- Туглугтөмөр (Их Могол Улсад 1348-1363) 1358-1363
- Ильяс хожа (Их Могол Улсад 1363-1368) 1363 d. 1368
- Адил султан 1363
- Кабул шах 1364-1370
1370 оноос Цагадайн улсын хаад нь доголон Төмөрийн тоглоомын хаад байв.
- Сюргатмишь 1370-1388
- II Султан Махмуд 1388-1402
Өгэдэйн удам
- Өгэдэй хаан
- Гүюг хаан
- Ширэмүн
- Хадан (албан бусаар)
- Хайду
- Чапар
- Янгичар
- Чапар (дахин суугаад 1310 онд түлхэн унагаагдсан)
- Адай хаан
Умард Юань улсын /Бага хаадын үеийн/ хаад
- Аюушридар хаан (Билэгт хаан цолтой) (1370-1378)
- Төгстөмөр хаан (Усгал хаан цолтой) (1378-1388)
- Энхзоригт хаан (Есүдар) (1388-1392)?
- Элбэг нигүүлсэгч хаан (Нигүүлсэгч цолтой) (1392-1399)
- Гүнтөмөр хаан (1400-1402)
- Үгч хашха хаан (Гүйличи) - Чингисийн удам биш
- Өлзийтөмөр хаан (Буяншир хаан цолтой) (1403-1412)
- Дэлбэг хаан (1415)
- Адай хаан (1425-1438)
- Тайсун хаан Тодбух (Тогтохбух, Тогтоабух) (Тайсун хаан цолтой) (1433-1452)
- Агваржин хаан (Жонон) (1453)
- Эсэн хаан - (Тайш) Ойрадуудын захирагч (1453-1454)
- Махагүргис хаан (Үхэгт хаан цолтой) (1454-1465)
- Молон хаан (1465-1466)
- Мандуул хаан (1475-1478)
- Батмөнх Даян хаан (Даян хаан цолтой) (1478-1516)
- Барсболд хаан (Жонон) (1516)
- Боди Алаг хаан (1516-1547)
Дараах хаад нь Даян хааны удам бөгөөд Цахарыг захирч байв. Бусад Монголын түмдийг захирах эрхтэй байсан ч эрх мэдлээ хэрэгжүүлж чадсангүй.
- Дарайсүн гүдэн хаан (Гүдэн хаан цолтой) (1547-1557)
- Түмэн засагт хаан (1557-1592)
- Буян сэцэн хаан (Сэцэн хаан цолтой) (1592-1603)
- Лигдэн хаан (1604-1634)
- Эжэй хаан (1634 - 1635)
Дөрвөн Ойрадын удирдагчид
- Хуухай Даюу (1399)
- Батула чинсан (1415)
- Тогоон тайш (1418-1438)
- Эсэн тайш (1439-1455)
- Бүүвэй Мирза (1557-1577)
- Хань Хонгор ноён (1577-1587)
- Абай хатан (1587-1612)
- Байбагас (1612-1625)
- Төрбайх Гүүш хаан (1628-1654)
- Очирт сэцэн хан (1638-1676)
- Хархул (1620-1634)
Зүүнгарын хаант улсын удирдагчид
- Хотогчин баатар хунтайж (1635-1653)
- Сэнгэ хунтайж (1653-1670)
- Галдан бошигт хаан (1671-1697)
- Цэвээнравдан хаан (1694-1727)
- Галданцэрэн хаан (1727-1745)
- Цэвээндоржнамжил (1746-1749)
- Лхамдаржаа (1749-1752)
- Даваач (1752-1755)
- Амарсанаа (1755-1755)
Хошуудын удирдагчид
- Гүүш хаан Төрбайх (1642-1655)
- Даян Очир хан (1655-1669)
- Гончиг Далай хан (1669-1698)
- Ванжил хаан (1698)
- Лхазан хаан (1698-1717)
Халимагуудын Торгууд удирдагчид
- Хо өрлөг (?-1644)
- Шүхэр Дайчин (Шихир Дайчин), (1644-1661)
- Пунцаг (1661-1669)
- Аюуш (Аюук, Аюуки, Аюка), (1669-1724)
- Цэрэндондог (1724-1735)
- Дондог-Омбо (1735-1741)
- Дондогдаш (1741-1761)
- Убаши (Убаш, Уваш, Увш), (1762-1771)
Богд хаант Монгол Улс
Ишлэл
- Dughlát Muhammad Haidar, Norbert Elias, Edward Denison Ross - The Tarikh-i-rashidi
- Henry Hoyle Howorth-History of the Mongols
- Herbert Franke, Denis Twitchett, John King Fairbank -The Cambridge History of China: Alien regimes and border states, 907-1368
- William Bayne Fisher, Peter Jackson, Laurence Lockhart, J. A. Boyle -The Cambridge history of Iran, 5
- Konstantin Nikolaevich Maksimov - Kalmykia in Russia's past and present national policies and administrative system
Номнууд
- "HISTORIA MONGALORUM" Fra Giovanni da Pian del Carpini, 1245-1247, "Монголчуудын түүх" Плано Карпини, итали хэлнээс орчуулсан Л.Нямаа, 2006, ISBN 99929-2-214-1