Манж-го: Засвар хоорондын ялгаа
No edit summary |
No edit summary |
||
| Мөр 46: | Мөр 46: | ||
|хүн_ам_тоолсон_он =1939 он |
|хүн_ам_тоолсон_он =1939 он |
||
|хүн_амын_тооллого_эрэмбэ_тоологдсоноор = |
|хүн_амын_тооллого_эрэмбэ_тоологдсоноор = |
||
|хүн_амын_нягтрал_нэгж_км2 = |
|||
|хүн_амын нягтрал_эрэмбэ_дэс = |
|||
|ДНБ_ХАЧ = |
|||
|ДНБ_ХАЧ_он = |
|||
|ДНБ_ХАЧ_эрэмбэ = |
|||
|ДНБ_ХАЧ_Нэг_хүнд = |
|||
|ДНБ_ХАЧ_Нэг_хүнд_эрэмбэ = |
|||
|ДНБ_нэрлэсэн = |
|||
|title= |
|||
|ДНБ_нэрлэсэн_он = |
|||
|ДНБ_нэрлэсэн_эрэмбэ = |
|||
|ДНБ_нэрлэсэн_нэг_хүнд = |
|||
|ДНБ_нэрлэсэн_нэг_хүнд_эрэмбэ = |
|||
|ХТББИ = |
|||
|Илтгэлцүүр_он = |
|||
|Илтгэлцүүр_ангилал = |
|||
|Илтгэлцүүр_эрэмбэ = |
|||
|ХХИ = |
|||
|ХХИ_он = |
|||
|ХХИ_ангилал = |
|||
|ХХИ_эрэмбэ = |
|||
|Мөнгөн_тэмдэгт =[[Манж-Гогийн юань]] |
|Мөнгөн_тэмдэгт =[[Манж-Гогийн юань]] |
||
|Мөнгөн_тэмдэгт_код = |
|||
|Цагийн_бүс = |
|||
| utc_offset = |
|||
| зуны_цагийн_бүсийн_нэр = |
|||
| utc_offset_DST = |
|||
|хэв_огноо = |
|||
|аль_гарын_замын_хөдөлгөөн = |
|||
|Интернетийн_АДН = |
|||
|Утасны_код = |
|||
|тэмдэглэл = |
|||
}} |
}} |
||
'''Манж-го''' ({{lang-zh|滿洲國}}; «манж улс») — 1932–1945 онд [[Манжуур]] нутагт оршин тогтносон [[Япон]]ы [[хүүхэлдэй улс]]. |
|||
'''Манж-Го улс''' ([[хятад]]аар: 满洲国; уламжлалт хятадаар: 滿洲國; pinyin: Mǎnzhōuguó; "Манжуурын нэгдсэн улс" гэсэн утгатай) гэж [[манжуур]]ын нутагт [[Япон]]ы эзэнт гүрний дэмжлэгтэйгээр 1931 оноос эхлэн оршин тогттнож байсан улс юм. Энэ улсын эзэн хаан нь [[Манж Чин улс]]ын сүүлчийн [[эзэн хаан]] [[Хэвт Ёс|Пу-И]] байсан ба 1945 оны 8 дугаар сард [[ЗХУ]]-ын [[Улаан арми]] Японы эсрэг дайнд орсоны дараа Японы эзэнт гүрэн дайнд ялагдсантай холбогдон тусгаар тогнолоо алдсан байна. Манжуур нутаг нь ЗХУ-ын мэдэлд байж байгаад түүнийг [[Хятадын коммунист]]уудын мэдэлд шилжүүлсэн байна. |
|||
1931 онд [[Японы эзэнт гүрэн]] [[ДИУ]]-ын зүүн хойд хэсэгт довтолж Манжуурыг эзэлж авсан суурин дээр 1932 онд Манж-го улс байгуулагдсан ба 1945 онд [[ЗХУ]] [[Чөлөөлөх дайн]] үүсгэж япончуудыг Манжуураас хөөснөөр дуусгавар болжээ. Нэг талаас газар орныг эзлэх Японы ашиг сонирхол, нөгөө талаас [[Чин улс]]ыг дахин сэргээх огцорсон хаан [[Пүи]]гийн хүсэл сонирхол [[манж үндэстэн|манж үндэстний]] өлгий нутагт огтлолцжээ. Нийслэл Шиньжинд ([[Чанчүнь]]) байж, хүн амын олонх нь [[хятад үндэстэн|хятад]] байв. |
|||
== Түүх == |
|||
=== Эхлэл === |
|||
[[Зураг:Japan_Manchukuo_Protocol_15_September_1932.jpg|thumb|left|200px|Япон-Манжгогийн гэрээ]] |
|||
1904-1905 оны [[Орос-Японы дайн]]ы үр дүнгээр Япон Манжуурт нөлөөлөх эрхтэй болжээ. Япончууд 1906 онд Манжуурын өмнөд төмөр замыг [[Порт-Артур]] боомт хүртэл барьсан. Хятадад иргэний дайнтай байх үед Манжуурт ноёрхож байсан [[Жан Жолинь]]д Япон тусалдаг байсан ба бие дааж ирэхэд нь 1928 онд хүн явуулж алуулсан. |
|||
1931 онд нэг талаас [[Чин улс]]ын сүүлчийн хаан [[Пүи]] хаант засгийг сэргээхийг хүсэж, нөгөө талаас Япон Манжуурыг ДИУ-гаас таслан эзэлж харилцан тохирсоны үндсэн дээр Японы хараат, хүүхэлдэй улс Манж-гог 1932 онд байгуулжээ. |
|||
Одоогийн Ляонин мужийн [[Чанчүнь]] хотыг нийслэл болгож ''Шиньжин'' («шинэ нийслэл», ''Hsinking'') хэмээжээ. |
|||
Эхэндээ төрийн тэргүүн гэсэн цолтой байсан Пүи 1934 оноос ''Кандэ'' («амгалан журам»?) эзэн хаан гэгдэх болсон. 1935 он хүртэл [[Жөн Шяошюй]] ерөнхий сайд байсан ба [[Жан Жинхуй ]]түүнийг залган 1945 оныг хүртэл ажилласан юм. |
|||
Манж-го улс өөрийн мөнгөн тэмдэгт, шуудангийн марк, өөрийн банктай байв. |
|||
1935 онд Манж-го Хятадын дорнод төмөр замыг ЗХУ-аас худалдаж авсан. |
|||
[[Зураг:Manchukuo%27s_foreign_recognition.png|thumb|left|200px|Манж-гог зөвшөөрсөн нь]] |
|||
=== Гадаад харилцаа === |
|||
Хятад улс буюу ДИУ Манж-гог хүлээн зөвшөөрөхгүй байсан. Хоёр тал ямартай ч худалдаа, утас холбоо, тээврээр харилцаж байв. |
|||
1933 онд Улсуудын холбоо (НҮБ-ын өмнөх байгууллага)-ноос Манжуур нь Хятадын бүрэн эрхийн нутаг мөн гэсэн бөгөөд бас Японы гишүүний эрхийг цуцалсан. 1932 оноос хойш Япон, ЗХУ, Итали, Герман, Монгол зэрэг орноор зөвшөөрүүлж чаджээ. |
|||
[[Зураг:Manchukuo_Imperial_Army.JPG|thumb|right|200px|Манж-гогийн морин цэрэг]] |
|||
=== Дайны үе === |
|||
Манж-год Японы үлэмж хүч [[Квантуны арми]] хурсан ба 1939 онд [[БНМАУ]] руу халдан [[Халхын голын байлдаан|байлдаж]] ЗХУ-тай тулан буцжээ. 1945 оны 8 сарын 8-нд Яалтын гэрээний дагуу ЗХУ Японд дайн зарлаж (Чөлөөлөх дайн) Японы армийг Манжуураас үлдэн хөөж Манж-го улсыг мөхөөжээ. Кандэ хаан олзлогдож эхлээд ЗХУ руу ачигдан дараа нь БНХАУ-гийн шоронд хоригдов. |
|||
Хөрөнгөтний буюу ДИУ-ын Үндэсний хувьсгал цэрэгтэй тулалдаж байсан коммунист хүчин буюу Ардын чөлөөлөх цэрэг 1945-1948 онд Манжуур нутагт бат суурилсан ба Манж-го болон Квантуны үлдсэн цэргүүд коммунист хүчний төлөө байлдах болжээ. Манжуурт байж байгаад ялагдсан 1.5 сая япон цэрэг байсан ба 1946-1948 онд Америкийн хөлөг онгоцоор нутаг буцжээ. |
|||
== Нутгийн хуваарь == |
|||
[[Зураг:Map_of_Manchukuo_divisions_en.svg|thumb|right|200px|Нутгийн хуваарь]] |
|||
Манж-го нутгаа анх 5 муж, хожим 19 муж болгон хуваасан ба Шиньжин, Харбин хоёр шууд улсад харьяалагдаж байв. |
|||
== Хүн ам зүй == |
|||
1931 онд 30 сая хүнтэй байсан бол 1941 онд 50 сая хүнтэй болсон. 1934 оны үед хүн амын 96 хувь хятад-манж (үүнд хятад илт давамгай), 2 хувь япон, 2 хувь солонгос, 1 хувиас бага орос, монгол гэх мэт байв. 80 хувь нь хөдөө амьдардаг. |
|||
[[Зураг:Showa_Steel_Works.JPG|thumb|left|200px|Шовагийн төмрийн үйлдвэр]] |
|||
Япончуудын тоо: 1932 онд 100 мянган тариачин байсан. Манж-гогийн тэмдэглэснээс үзвэл анх 240 мянга хожим 870 мянган япон хүн оршин сууж байсан. Хэрвээ дайнд ялагдаагүй бол 5 сая хүртэл өсөх төлөвтэй байжээ. |
|||
Манж-год [[Мүгдэн]], [[Чанчүнь|Шиньжин]], [[Харбин]], [[Далянь|Дайрэн]], [[Даньдун|Аньдун]] зэрэг хот олон хүнтэй байсан. |
|||
== Эдийн засаг == |
|||
Манж-гогийн нийгэм, эдийн засаг хурдтай хөгжиж байсан. Аж үйлдвэр сайн хөгжсөн. Манж-год төмөр үйлдвэрлэж, хотууд орчин цагийн төрх олж байв. Нисэх онгоц, автомашин үйлдвэрлэж эхэлсэн. Япончууд 6500 км авто зам, 8500 км төмөр зам барьсан. |
|||
[[Ангилал:Хятадын түүх]] |
[[Ангилал:Хятадын түүх]] |
||
03:41, 30 Долоодугаар сар 2015-ий байдлаарх засвар
Манжийн Их эзэн хаант улс хятадаар(大)滿洲帝國 → (Dà) Mǎnzhōu Dìguó | |
|---|---|
 Төрийн далбаа
 Төрийн сүлд
| |
 | |
| Нийслэл | Чанчун |
| Албан ёсны хэл | Япон хэл,Хятад хэл,Монгол хэл,Манж хэл, |
| Төр засаг | Үндсэн хууль хаант засаг бөгөөд нэг намын тогтолцоотой |
• Эзэн хаан | Пу-И |
| Хүн ам | |
• Тооцоо | 30 сая |
• Тооллого | 30 сая |
| Мөнгөний нэгж | Манж-Гогийн юань |
Манж-го (Хятад: 滿洲國; «манж улс») — 1932–1945 онд Манжуур нутагт оршин тогтносон Японы хүүхэлдэй улс.
1931 онд Японы эзэнт гүрэн ДИУ-ын зүүн хойд хэсэгт довтолж Манжуурыг эзэлж авсан суурин дээр 1932 онд Манж-го улс байгуулагдсан ба 1945 онд ЗХУ Чөлөөлөх дайн үүсгэж япончуудыг Манжуураас хөөснөөр дуусгавар болжээ. Нэг талаас газар орныг эзлэх Японы ашиг сонирхол, нөгөө талаас Чин улсыг дахин сэргээх огцорсон хаан Пүигийн хүсэл сонирхол манж үндэстний өлгий нутагт огтлолцжээ. Нийслэл Шиньжинд (Чанчүнь) байж, хүн амын олонх нь хятад байв.
Түүх
Эхлэл
1904-1905 оны Орос-Японы дайны үр дүнгээр Япон Манжуурт нөлөөлөх эрхтэй болжээ. Япончууд 1906 онд Манжуурын өмнөд төмөр замыг Порт-Артур боомт хүртэл барьсан. Хятадад иргэний дайнтай байх үед Манжуурт ноёрхож байсан Жан Жолиньд Япон тусалдаг байсан ба бие дааж ирэхэд нь 1928 онд хүн явуулж алуулсан.
1931 онд нэг талаас Чин улсын сүүлчийн хаан Пүи хаант засгийг сэргээхийг хүсэж, нөгөө талаас Япон Манжуурыг ДИУ-гаас таслан эзэлж харилцан тохирсоны үндсэн дээр Японы хараат, хүүхэлдэй улс Манж-гог 1932 онд байгуулжээ.
Одоогийн Ляонин мужийн Чанчүнь хотыг нийслэл болгож Шиньжин («шинэ нийслэл», Hsinking) хэмээжээ.
Эхэндээ төрийн тэргүүн гэсэн цолтой байсан Пүи 1934 оноос Кандэ («амгалан журам»?) эзэн хаан гэгдэх болсон. 1935 он хүртэл Жөн Шяошюй ерөнхий сайд байсан ба Жан Жинхуй түүнийг залган 1945 оныг хүртэл ажилласан юм.
Манж-го улс өөрийн мөнгөн тэмдэгт, шуудангийн марк, өөрийн банктай байв.
1935 онд Манж-го Хятадын дорнод төмөр замыг ЗХУ-аас худалдаж авсан.
Гадаад харилцаа
Хятад улс буюу ДИУ Манж-гог хүлээн зөвшөөрөхгүй байсан. Хоёр тал ямартай ч худалдаа, утас холбоо, тээврээр харилцаж байв.
1933 онд Улсуудын холбоо (НҮБ-ын өмнөх байгууллага)-ноос Манжуур нь Хятадын бүрэн эрхийн нутаг мөн гэсэн бөгөөд бас Японы гишүүний эрхийг цуцалсан. 1932 оноос хойш Япон, ЗХУ, Итали, Герман, Монгол зэрэг орноор зөвшөөрүүлж чаджээ.
Дайны үе
Манж-год Японы үлэмж хүч Квантуны арми хурсан ба 1939 онд БНМАУ руу халдан байлдаж ЗХУ-тай тулан буцжээ. 1945 оны 8 сарын 8-нд Яалтын гэрээний дагуу ЗХУ Японд дайн зарлаж (Чөлөөлөх дайн) Японы армийг Манжуураас үлдэн хөөж Манж-го улсыг мөхөөжээ. Кандэ хаан олзлогдож эхлээд ЗХУ руу ачигдан дараа нь БНХАУ-гийн шоронд хоригдов.
Хөрөнгөтний буюу ДИУ-ын Үндэсний хувьсгал цэрэгтэй тулалдаж байсан коммунист хүчин буюу Ардын чөлөөлөх цэрэг 1945-1948 онд Манжуур нутагт бат суурилсан ба Манж-го болон Квантуны үлдсэн цэргүүд коммунист хүчний төлөө байлдах болжээ. Манжуурт байж байгаад ялагдсан 1.5 сая япон цэрэг байсан ба 1946-1948 онд Америкийн хөлөг онгоцоор нутаг буцжээ.
Нутгийн хуваарь
Манж-го нутгаа анх 5 муж, хожим 19 муж болгон хуваасан ба Шиньжин, Харбин хоёр шууд улсад харьяалагдаж байв.
Хүн ам зүй
1931 онд 30 сая хүнтэй байсан бол 1941 онд 50 сая хүнтэй болсон. 1934 оны үед хүн амын 96 хувь хятад-манж (үүнд хятад илт давамгай), 2 хувь япон, 2 хувь солонгос, 1 хувиас бага орос, монгол гэх мэт байв. 80 хувь нь хөдөө амьдардаг.
Япончуудын тоо: 1932 онд 100 мянган тариачин байсан. Манж-гогийн тэмдэглэснээс үзвэл анх 240 мянга хожим 870 мянган япон хүн оршин сууж байсан. Хэрвээ дайнд ялагдаагүй бол 5 сая хүртэл өсөх төлөвтэй байжээ.
Манж-год Мүгдэн, Шиньжин, Харбин, Дайрэн, Аньдун зэрэг хот олон хүнтэй байсан.
Эдийн засаг
Манж-гогийн нийгэм, эдийн засаг хурдтай хөгжиж байсан. Аж үйлдвэр сайн хөгжсөн. Манж-год төмөр үйлдвэрлэж, хотууд орчин цагийн төрх олж байв. Нисэх онгоц, автомашин үйлдвэрлэж эхэлсэн. Япончууд 6500 км авто зам, 8500 км төмөр зам барьсан.