Булган хатан: Засвар хоорондын ялгаа
No edit summary |
No edit summary |
||
| Мөр 1: | Мөр 1: | ||
'''Булган'''<ref>Ч.Содбилэг: "Хятад 卜鲁罕 ''Bolǔhǎn'' нэрийг нь монголоор «Бурхан» гэж зарим номонд бичсэн байдаг. Гэвч «Булган» нь зүйтэй". </ref> (?－1309 он)<ref>хятад сурвалжнаа 1307 онд нас барсан гэсэн.</ref> — [[Юань улс]]ын [[Төмөр өлзийт хаан]]ы гуравдугаар, хайрт '''[[хатан]]''' байв. |
|||
'''Булган хатан''' нь [[Баяд]] аймгийн бүсгүй бөгөөд Өлзийт Төмөр хааны дэд хатан нь байжээ. 1307 онд [[Өлзийт Төмөр хаан]] нас барсны дараа Ань си ван цолтой Анандыг хаан болгохоор хуйвалдаж байгаад баригдаж шоронд оржээ. 1309 онд тэр хоёрыг Хайсан хүлэг хаан цаазалан хороов. |
|||
== Намтар == |
|||
Булган хатан [[баяд]] аймгийн үр. Төрсөн он тодорхойгүй. |
|||
1296 онд Өлзийт хааны татвар эм болсон. 1299 оны 10-р сард<ref name="содбилэгюань">Ч.Содбилэг: "Юань улсын судар.114-р дэвтэр. Хатад татварын намтар"</ref> хааны хоёрдугаар хатан болсон. Төрөлхийн сүүхэйтэй нэгэн байсан ба [[Шилийндалай]] их хатнаас илүүтэйгээр хааны хайр ивээлийг хүртэж, хааныг өвчтэй байх үед нь сайд түшмэлийн айлтгалыг дамжуулдаг нэгэн байсан.<ref name="содбилэг">Ч.Содбилэг. «Монголын Их Юань улсын түүх». 262-р тал. Улаанбаатар. 2010 он.</ref> Бараг төр барьж байв. |
|||
1306 онд Булган хатан нийслэл Дайдуд Ваннин сүмийг бариулав.<ref name="содбилэгюань"/> |
|||
=== Ананд ван === |
|||
Төмөр өлзийт хааныг нас барсан 1307 оны 3-р сард Булган бэлэвсэн хатан Ахуудай чинсан, Мөнхтөмөр ван, Сайшаагч түшмэл, Бадам, Баян, Хэрэйд нартай үгсэж Мэнхэлэгийн хүү [[Ананд ван]]г хаан болгохыг зорьжээ. Хайр сэтгэлийн холбоотой байсан. |
|||
Хөнаньд<ref>хятад сурвалжнаа Хөнаньд байсан гэв.</ref> байсан, Дармабалын хүү [[Аюурбарбад]] ордныг цэрэглэн эзэлж, Булган хатан Ананд нарыг хорьсноор Өлзийт хааны нэр заасан, Аюурбарбадын ах [[Хайсан]] ханхүү 1307 оны 5-р сард<ref>хятад сурвалжнаа 5-р сар гэсэн.</ref> хаан ширээнд заларсан.<ref name="содбилэг"/> Хайсанг хаан болохыг Хархасун чинсан дэмжиж байв. |
|||
Булган хатан хоёр жил шоронд хоригдож 1309 онд Хайсан хүлэг хааны зарлигаар цаазаар авахуулжээ.<ref name="содбилэг"/> |
|||
== Сурвалж, тайлбар == |
|||
{{лавлах холбоос|2}} |
|||
{{s-start}} |
{{s-start}} |
||
03:32, 1 Нэгдүгээр сар 2016-ий байдлаарх засвар
Булган[1] (?－1309 он)[2] — Юань улсын Төмөр өлзийт хааны гуравдугаар, хайрт хатан байв.
Намтар
Булган хатан баяд аймгийн үр. Төрсөн он тодорхойгүй.
1296 онд Өлзийт хааны татвар эм болсон. 1299 оны 10-р сард[3] хааны хоёрдугаар хатан болсон. Төрөлхийн сүүхэйтэй нэгэн байсан ба Шилийндалай их хатнаас илүүтэйгээр хааны хайр ивээлийг хүртэж, хааныг өвчтэй байх үед нь сайд түшмэлийн айлтгалыг дамжуулдаг нэгэн байсан.[4] Бараг төр барьж байв.
1306 онд Булган хатан нийслэл Дайдуд Ваннин сүмийг бариулав.[3]
Ананд ван
Төмөр өлзийт хааныг нас барсан 1307 оны 3-р сард Булган бэлэвсэн хатан Ахуудай чинсан, Мөнхтөмөр ван, Сайшаагч түшмэл, Бадам, Баян, Хэрэйд нартай үгсэж Мэнхэлэгийн хүү Ананд ванг хаан болгохыг зорьжээ. Хайр сэтгэлийн холбоотой байсан.
Хөнаньд[5] байсан, Дармабалын хүү Аюурбарбад ордныг цэрэглэн эзэлж, Булган хатан Ананд нарыг хорьсноор Өлзийт хааны нэр заасан, Аюурбарбадын ах Хайсан ханхүү 1307 оны 5-р сард[6] хаан ширээнд заларсан.[4] Хайсанг хаан болохыг Хархасун чинсан дэмжиж байв.
Булган хатан хоёр жил шоронд хоригдож 1309 онд Хайсан хүлэг хааны зарлигаар цаазаар авахуулжээ.[4]
Сурвалж, тайлбар
- ↑ Ч.Содбилэг: "Хятад 卜鲁罕 Bolǔhǎn нэрийг нь монголоор «Бурхан» гэж зарим номонд бичсэн байдаг. Гэвч «Булган» нь зүйтэй".
- ↑ хятад сурвалжнаа 1307 онд нас барсан гэсэн.
- ↑ 3.0 3.1 Ч.Содбилэг: "Юань улсын судар.114-р дэвтэр. Хатад татварын намтар"
- ↑ 4.0 4.1 4.2 Ч.Содбилэг. «Монголын Их Юань улсын түүх». 262-р тал. Улаанбаатар. 2010 он.
- ↑ хятад сурвалжнаа Хөнаньд байсан гэв.
- ↑ хятад сурвалжнаа 5-р сар гэсэн.
| Өмнөх Намбуй хатан |
Юань улсын хатан 1299-1307 |
Дараах Жэнгэ хатан |