Казахын Хант Улс: Засвар хоорондын ялгаа
No edit summary Tag: 2017 source edit |
No edit summary Tag: 2017 source edit |
||
Мөр 41: | Мөр 41: | ||
}} |
}} |
||
[[Файл:Жуз.svg|200 px|right|20-р зууны эхэн үеийн Хасагийн 3 жузын нутаг. Улаан нь Их Жуз, Хул өнгө нь Дунд жуз, Ногоон нь Бага Жуз]] |
|||
'''Хасагийн хаант улс''' бол [[Зүчи хан]]ы отгон хүү '''Тугайтөмөр''' удмын [[Жанибек хан]] болон [[Керей хан]] нар [[Зүчийн улс]]ын мэдэлд байсан [[Түрэг]], Түрэгжсэн [[Монгол]] угсаатныг нэгтгэж байгуулсан улс юм. Энэ улс нь хуучин [[Кипчак|Кипчакын ханлиг]], [[Хөх Орд|Хөх орд]], [[Цагаан орд|Цагаан ордны улсуудын]] нутаг орныг нэгтгэх замаар үүссэн. Хүн амын зонхилох хэсэг [[Огуз Түрэг]]үүд нь өнөөгийн [[Хасаг үндэстэн]]г байгуулах эх суурь болж өгчээ. Төр улсыг захирах дээд эрх нь [[Хиад Боржигин|Хиад Боржигон]] овгоос салбарласан Тугайтөмөрийн [[Төрэ]] овгийн ноёдын гарт байжээ. Тус улс нь түүхийн зарим үед бутархай байдлаар оршиж, цөөн хэдэн хүчирхэг хангуудын үед нэгдэн нягтарч байлаа. XVII-XVIII зууны үед газар нутаг, овог аймгийн бүрдлээс хамаарч Долоон гол орчмын Моголиётанаас нэгдсэн зүүн өмнөд хэсгийн [[Их жуз]], Кипчакын уудам тал нутгийг багтаасан гол цөм болсон [[Дунд жуз]], Каспийн тэнгисийн зүүн эрэг, Астрахан хүртлэх нутгийг багтаасан баруун хэсгийн [[Бага Жуз]] гэсэн гурван жуз буюу зуутад хуваагдаад харьцангуй бие даасан ханлигийн байдалтай болсон. XVII зууны дунд үеэс [[Зүүнгарын хаант улс|Зүүнгарын хант улсын]] хараат улс болж, тархай бутархай байсаар 1755 оноос тэдний нөлөөнөөс гарч, тусгаар тогтносон. Гэхдээ [[Оросын эзэнт гүрэн]], [[Манж Чин улс]]ын цэргийн аюулын дарамт доор оршиж байгаад, хэсэг бүлгээрээ Оросын эзэнт гүрний мэдэлд орж эхэлсэн. Ингээд эцсийн нэг хэсэг нь 1847 онд Оросын эзэнт гүрний захиргаанд орсноор мөхжээ. |
'''Хасагийн хаант улс''' бол [[Зүчи хан]]ы отгон хүү '''Тугайтөмөр''' удмын [[Жанибек хан]] болон [[Керей хан]] нар [[Зүчийн улс]]ын мэдэлд байсан [[Түрэг]], Түрэгжсэн [[Монгол]] угсаатныг нэгтгэж байгуулсан улс юм. Энэ улс нь хуучин [[Кипчак|Кипчакын ханлиг]], [[Хөх Орд|Хөх орд]], [[Цагаан орд|Цагаан ордны улсуудын]] нутаг орныг нэгтгэх замаар үүссэн. Хүн амын зонхилох хэсэг [[Огуз Түрэг]]үүд нь өнөөгийн [[Хасаг үндэстэн]]г байгуулах эх суурь болж өгчээ. Төр улсыг захирах дээд эрх нь [[Хиад Боржигин|Хиад Боржигон]] овгоос салбарласан Тугайтөмөрийн [[Төрэ]] овгийн ноёдын гарт байжээ. Тус улс нь түүхийн зарим үед бутархай байдлаар оршиж, цөөн хэдэн хүчирхэг хангуудын үед нэгдэн нягтарч байлаа. XVII-XVIII зууны үед газар нутаг, овог аймгийн бүрдлээс хамаарч Долоон гол орчмын Моголиётанаас нэгдсэн зүүн өмнөд хэсгийн [[Их жуз]], Кипчакын уудам тал нутгийг багтаасан гол цөм болсон [[Дунд жуз]], Каспийн тэнгисийн зүүн эрэг, Астрахан хүртлэх нутгийг багтаасан баруун хэсгийн [[Бага Жуз]] гэсэн гурван жуз буюу зуутад хуваагдаад харьцангуй бие даасан ханлигийн байдалтай болсон. XVII зууны дунд үеэс [[Зүүнгарын хаант улс|Зүүнгарын хант улсын]] хараат улс болж, тархай бутархай байсаар 1755 оноос тэдний нөлөөнөөс гарч, тусгаар тогтносон. Гэхдээ [[Оросын эзэнт гүрэн]], [[Манж Чин улс]]ын цэргийн аюулын дарамт доор оршиж байгаад, хэсэг бүлгээрээ Оросын эзэнт гүрний мэдэлд орж эхэлсэн. Ингээд эцсийн нэг хэсэг нь 1847 онд Оросын эзэнт гүрний захиргаанд орсноор мөхжээ. |
03:45, 18 Зургаадугаар сар 2017-ий байдлаарх засвар
Хасагийн хант улс Хасагийн хант улс Қазақ Хандығы قازاق حاندىعى | |
---|---|
Уриа: Алаш! | |
Нийслэл | Туркистан |
Албан ёсны хэл | Хасаг хэл |
Төр засаг | Хаант засаглал |
1465-1480 | |
1771-1781 | |
1465-1847 | |
• Хасагийн хант улс, Зүчийн улсаас салан тусгаарлав. | 1465 он |
• Тауке хан бүх Хасагийг дахин нэгтгэв. | 1680-1718 он |
• Хасагийн хант улс мөхөв. | 1847 он |
Хасагийн хаант улс бол Зүчи ханы отгон хүү Тугайтөмөр удмын Жанибек хан болон Керей хан нар Зүчийн улсын мэдэлд байсан Түрэг, Түрэгжсэн Монгол угсаатныг нэгтгэж байгуулсан улс юм. Энэ улс нь хуучин Кипчакын ханлиг, Хөх орд, Цагаан ордны улсуудын нутаг орныг нэгтгэх замаар үүссэн. Хүн амын зонхилох хэсэг Огуз Түрэгүүд нь өнөөгийн Хасаг үндэстэнг байгуулах эх суурь болж өгчээ. Төр улсыг захирах дээд эрх нь Хиад Боржигон овгоос салбарласан Тугайтөмөрийн Төрэ овгийн ноёдын гарт байжээ. Тус улс нь түүхийн зарим үед бутархай байдлаар оршиж, цөөн хэдэн хүчирхэг хангуудын үед нэгдэн нягтарч байлаа. XVII-XVIII зууны үед газар нутаг, овог аймгийн бүрдлээс хамаарч Долоон гол орчмын Моголиётанаас нэгдсэн зүүн өмнөд хэсгийн Их жуз, Кипчакын уудам тал нутгийг багтаасан гол цөм болсон Дунд жуз, Каспийн тэнгисийн зүүн эрэг, Астрахан хүртлэх нутгийг багтаасан баруун хэсгийн Бага Жуз гэсэн гурван жуз буюу зуутад хуваагдаад харьцангуй бие даасан ханлигийн байдалтай болсон. XVII зууны дунд үеэс Зүүнгарын хант улсын хараат улс болж, тархай бутархай байсаар 1755 оноос тэдний нөлөөнөөс гарч, тусгаар тогтносон. Гэхдээ Оросын эзэнт гүрэн, Манж Чин улсын цэргийн аюулын дарамт доор оршиж байгаад, хэсэг бүлгээрээ Оросын эзэнт гүрний мэдэлд орж эхэлсэн. Ингээд эцсийн нэг хэсэг нь 1847 онд Оросын эзэнт гүрний захиргаанд орсноор мөхжээ.