Перу

Бүгд Найрамдах Перу Улс República del Perú (Испани)
Төрийн далбаа Төрийн сүлд
Нийслэл	Лима
Албан ёсны хэл	Испани хэл, кечуа хэл, аймара хэл
Төр засаг	Бүгд найрамдах улс
• Ерөнхийлөгч	Алан Гарсиа
• Ерөнхий сайд	Ивед Симон
Байгуулагдсан
• Испаниас тусгаар тогтносноо зарласан	1821 оны 7 сарын 28
Газар нутаг
• Нийт	1,285,220 км2 (19)
• Усны эзлэх талбай (%)	8.8
Мөнгөний нэгж	Нуево сол (PEN)
Цагийн бүс	UTC-5
Утасны томьёо	51
Домэйн нэр	.pe

Бүгд Найрамдах Перу улс (исп. República del Perú) буюу Перу ([Perú] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help)) нь Өмнөд Америкийн баруун хэсэгт орших бүгд найрамдах улс юм. Хойд талаараа Колумб, баруун хойд талаараа Эквадор, зүүн талаараа Бразил, зүүн урд талаараа Боливи, урд талаараа Чили улсуудтай хиллэх бөгөөд баруун талаараа Номхон далайгаар хүрээлэгдэнэ. Нийслэл нь Лима

Перугийн газар нутаг нь МЭӨ 32-р зуунд Норте Чикогийн соёл иргэншлээс эхлэн эртний Америкчуудын эртний соёл иргэншлээс эхлэн Колумбийн өмнөх Америк дахь хамгийн том, хамгийн нарийн төвөгтэй муж болох Инкийн эзэнт гүрнийг хүртэл олон эртний соёл иргэншилд амьдарч байжээ. Испанийн эзэнт гүрэн энэ бүс нутгийг 16-р зуунд эзлэн аваад Viceroyalty-ийг үүсгэн байгуулж, Өмнөд Африкийн колониудын ихэнх хэсгийг нь Лима дахь нийслэлтэй холбосон. Перу 1821 онд тусгаар тогтнолоо албан ёсоор тунхаглаж, Хосе де Сан Мартин, Симон Боливар нарын цэргийн кампанит ажлуудын дараа, Перу улсын Айкучо хэмээх тулалдааны дараа 1824 онд тусгаар тогтнолоо баталгаажуулжээ. Дараагийн жилүүдэд тус улс эдийн засаг, улс төрийн тогтвортой байдлыг хангаж, Чилитэй Номхон далайн дайн эхлэхээс өмнө. 20-р зууны туршид Перу улс нутаг дэвсгэрийн маргаантай, маргаан, нийгмийн үймээн самуун, дотоодын зөрчилдөөн, тогтвортой байдал, эдийн засгийн өсөлтийн үеийг даван туулсан.

Перу бол ардчилсан засаглалын төлөөлөгч бөгөөд 25 мужид хуваагддаг. Энэ нь дундаж орлоготой эдийн засаг бүхий хөгжиж буй орон бөгөөд Хүний хөгжлийн индексийн өндөр үзүүлэлт нь 25.8 хувьтай байна. Эдийн засгийн үндсэн үйл ажиллагаа нь уул уурхай, үйлдвэрлэл, хөдөө аж ахуй, загас агнуур зэрэг болно. Тус улс нь мөн Латин Америкийн Номхон далайн эрэг дагуух улс орнуудын улс төр, эдийн засгийн бүлгүүдийн нэг хэсэг бөгөөд эерэг өсөлт, макро эдийн засгийн тогтвортой байдал, засаглал сайжирч, дэлхий нийтийн интеграцид нээлттэй байх нийтлэг чиг хандлагыг хуваалцдаг. Ази-Номхон далайн эдийн засгийн хамтын ажиллагааны идэвхтэй гишүүн. мөн энэ нь дунд хүч гэж үздэг. [10]

Перу улсын хүн амын тоо 2015 онд 31.2 саяд хүрч, [11] нь Amerindians, Европчууд, Африк, Азийн олон тооны хүмүүс байдаг. Перу хэлээр ярьдаг гол хэл нь испани хэл юм. Соёл уламжлалын энэ холимог нь урлаг, хоол, уран зохиол, хөгжим гэх мэт өргөн цар хүрээтэй илэрхийлэлд хүргэсэн.

• Этмологи

Тус улсын нэр нь Банугаас гаралтай бөгөөд 16-р зууны эхэн үед Панамын San Miguel Bay-ийн ойролцоо амьдардаг орон нутгийн захирагчийн нэр юм. [12] Түүний эд хөрөнгө 1522 онд Испани судлаачид зочлоход тэд Шинэ Европийн хамгийн өмнөд хэсэгт байсан Европчууд байв [13] Тиймээс Франсиско Писарро өмнө зүгт бүс нутгийг судлахдаа Биру, Перу гэж нэрлэгддэг байжээ. [14]

Өөр нэг түүхийг Inca Garcilasco de la Vega, Inca Princess, Conquistador-ийн хүү, орчин үеийн зохиолчоор хангадаг. Буту гэдэг нэр нь захирагч Pedro Arias de Ávila-гийн хайгуулын ажилд хөлөг онгоцны багийн гишүүд байсан бөгөөд нэг хэлээр ярих чадваргүй байсан тул буруу ойлголттой болсон юм. ]

Испанийн Crown нь 1529 Capitulación de Toledo хэмээх эрх зүйн статустай байсан ба энэ нь Перу мужийн шинэ тулгын Инкийн эзэнт гүрнийг байгуулсан байна. [16] Испанийн дүрмийн дагуу улс орон Перу улсын Viceroyalty нэрээр тусгаар тогтносон улс болсон..

• Түүх

Гол өгүүлэл: Перу улсын түүх

Prehistory болон Колумбын өмнөх үеийн [засварлах]

Гол өгүүлэл: Эртний Перу

Chavin de Huantar сүмийн нэг хананд суулгасан Чавины толгойг сийлсэн.

5-р зууны үеийн Мохегийн шаазан сав нь хүний ​​толгойг дүрсэлсэн байдаг.

Перугийн нутаг дэвсгэр дэх хүн төрөлхтний эртний нотолгоонууд нь ойролцоогоор МЭӨ 9000 он байлаа. [17] Андын нийгэмлэгүүд хөдөө аж ахуйд тулгуурлан услалтын болон давхрага зэрэг техникийг ашиглан хийсэн. тэмээ, загасчлал чухал ач холбогдолтой байсан. Байгууллага нь зах зээл буюу мөнгөний ойлголтгүй байсан учраас харилцан солилцоо, дахин хуваарилалтанд тулгуурласан байгууллага юм. [18] Перу дахь хамгийн эртний нарийн төвөгтэй нийгэмлэг, Норте Чикогийн соёл Номхон Далайн эрэг дагуу 3000 МЭӨ 1800 онд цэцэглэн хөгжсөн. [19] Эдгээр эхэн үеийн хөгжлүүд Перу даяар эргийн болон Андын бүс нутгуудад ихэвчлэн хөгжсөн археологийн соёл дагуулсан. МЭӨ 1000-аас 200 он хүртэл хөгжиж байсан Cupisnique соёл [20] одоогийн Перугийн Номхон далайн эрэг дээр байсан нь Incan-ийн өмнөх соёлын жишээ юм. МЭӨ 1500-аас 300 он хүртэл хөгжсөн Чавины соёл нь Chavin de Huantar дахь шашны төвтэй улс төрийн үзэгдлээс илүү шашин юм. [21] МЭ-ний нэгдүгээр зууны эхэн үед Чавины соёлын бууралтын дараа олон мянган орон нутгийн болон нарийн мэргэжлийн соёлууд дараагийн мянган жилийн туршид эргийн болон өндөрлөг газрын аль алинд нь өсч, унажээ. Далайн эрэг дээр Паракас, Назка, Вари, Чимим, Мохик нарын соёл иргэншлийг багтаасан байдаг. Анхны Мянганы Мянган жилийн эцэст тэдний нэрэмжит Мичика нь тэдний хуурай газар нутаг, тэдний шаазан ваар, түүний өндөрлөг барилга, ухаалаг төмөр хийцийг бордож байсан услалтын системээрээ алдаршжээ. Чими бол Инкийн соёл иргэншлийн өмнөх үеийн агуу хотын барилгачид байв; Хойд Перу болон Эквадорийн өмнөд эрэгт тархсан хотуудын эв найрамдлыг бэхжүүлснээр Chimu 1150-аас 1450-оор өссөн. Тэдний нийслэл нь Chan Chan-д орчин үеийн Trujillo хотын гадна байсан. Өндөрлөгийн газарт Тахика нуур орчимд Тиачуанако соёл, одоогийн Аяакуо хотын ойролцоох Вари соёлын аль алиных нь ойролцоох хот суурингийн суурингууд, өргөн уудам улсын системийг 500-аас 1000 хооронд зохион байгуулжээ. ]

Мачу Пикчу дахь цайз, Колумбийн өмнөх Перугийн гайхамшигт бэлэг тэмдэг

15-р зуунд Инкас нь Колусын өмнөх Америкт хамгийн том эзэнт гүрэн болох Куско дахь капиталтай хамгийн том эзэнт гүрнийг байгуулжээ. [23] Куско инкасс нь анхандаа Quechuas хэмээх жижиг, харьцангуй жижиг үндэстний бүлгүүдийн нэг юм. Аажмаар, XIII зууны эхэн үеэс эхлэн хөрш зэргэлдээ оршдог болсон. Арван тавдугаар зууны дундуур Inca тэлэлт удаашралтай байсан бөгөөд эзэнт гүрэн нь Пачакутын удирдлаган дор хурдацтай явагдаж эхэлжээ. Түүний удирдлаган дор түүний хүү, Topa Inca Yupanqui, Инкас нь Андын бүс нутгийн ихэнх хэсгийг хянан удирдаж, тэдний захиргаанд 9-16 сая хүн амтай байв. Пачакути мөн Кускогийн гайхамшигтай сэргээн босголтоос удирдуулсан Нарны Бурхан шиг өөрийн бие махбод, оюун санааны эрх мэдлийг туйлын бүрэн дүүрэн байлгахын зэрэгцээ түүний эзэнт гүрнийг захирахын тулд иж бүрэн кодлодог хуулиудыг баталсан. [24] 1438-1533 онд инкасууд нь Өмнөд Африк болон Чилийн өмнөд хэсэг, баруун талаараа Номхон Далайн дунд орших Андын нуруунаас эхтэй, Өмнөд Афийн баруун хэсгийн ихэнх хэсэг нь энхийг сахиулахаас эхлээд, зүүн талаараа Amazon rainforest. Эзэнт гүрний албан ёсны хэл нь Quechua байсан ч хэд хэдэн хэлээр ярьдаг байсан. Inca нь тэдний эзэнт улсыг "Дөрвөн бүс" буюу "Four United Provinces" гэж орчуулж болох Tawantinsuyu гэж нэрлэсэн. Орон нутгийн олон хэлбэрийн шүтлэг нь эзэнт гүрэнд байсан бөгөөд ихэнх нь орон нутгийн ариун нинжа нарыг хамарсан. Инкасын манлайлал нь Инти хэмээх нарны бурханыг шүтэхийг дэмжиж, Пачамама гэх мэт бусад сүсэг бишрэлээс хэт давамгайлж байв. Инкас тэдний хаан болох Сака инкка хэмээн үздэг байсан бөгөөд "наран шарлагын хүүхэд" гэжээ. [26]

Аварга ба колонийн үе

Гол өгүүлэл: Инкийн эзэнт гүрэн, Перугийн Viceroyalty-г эзлэв

19-р зууны эхээр Лима, Сан Францискогийн хийдийн ойролцоо байсан

Лима хотын сүм болон хамба гүрний ордны гол гоёл

Атахалпа нь сүүлчийн Сака Инка нь эзэн хаан болсон бөгөөд түүний ах Хэнкаркийг эцэг нь Инкка Хаейн Капасын үхэлд хүргэсэн иргэний дайны үеэр цаазалжээ. 1532 оны арванхоёрдугаар сард Франсиско Пирарро тэргүүтэй конкистистуудын намыг Cajamarca-гийн тулалдаанд Inca эзэн хаан Атахалпаг ялж, эзлэн авчээ. Инкийн эзэнт гүрэн Испанийн эзлэн түрэмгийлэлт нь Америк тивийн Испаний колоничлолын хамгийн чухал кампанит ажлын нэг юм. Урьдчилсан судалгаа, цэргийн зөрчил мөргөлдөөний дараа олон жилийн турш үргэлжилсэн кампанит ажлын эхний үе шат нь олон арван жил үргэлжилсэн тэмцэл болсон боловч Испанийн ялалт, бүс нутгийн Перугийн Viceroyalty гэгддэг бүс нутгийн колоничлол дууссан нь " Хаад хот ". Инкийн эзэнт гүрэн нь эзлэн түрэмгийлж, Amerindian эсэргүүцлийг устгах Испанийн хүчин чармайлтын дагуу Амазоны сав газарт экспедицийн туршлагыг бий болгосон. 1572 онд Валкабабамба дахь Нео-Инкка улсыг устгахад Испанийн сүүлчийн Inca эсэргүүцэл дарагдсан.

Испаний хэрэглэсэн мөлжлөг, нийгэм, эдийн засгийн өөрчлөлт, халдварт өвчний улмаас нутгийн уугуул иргэд эрс өөрчлөгдсөн. [27] Ашиглалт, нийгэм-эдийн засгийн өөрчлөлт нь сүйрэлд нөлөөлсөн. 1590 онд Викториа Франсиско де Толедо улсыг эдийн засгийн гол үйл ажиллагаа болгож, мөн Amerindian албадан хөдөлмөр эрхэлдэг гол хүч болгон алт, мөнгөний олборлолтоороо улсаа өөрчлөн зохион байгуулсан. [28] Потоси (өнөөгийн Боливи), Хуанкавелика дахь агуу мөнгө, алтны хайлшийг олж илрүүлснээр ашигт малтмал нь ашигт малтмалын чухал эх үүсвэр болсон билээ. Перугийн гулдмай Испаний Crown-д орлого оруулсан бөгөөд Европ, Филиппин хүртэл сунгасан худалдааны төвийн сүлжээг бий болгосон. [29] Ажиллах хүчний дутагдалтай учраас Африкийн боолууд хөдөлмөрийн хүн амд нэмж оруулав. Колони засаг захиргааны захиргааны аппарат, хүнд суртлыг өргөжүүлэх нь эдийн засгийн дахин зохион байгуулалттай ижил. Тулалдааны дараа Өмнөд Америк дахь Христийн шашин дэлгэрч эхэлсэн; Ихэнх хүмүүс католик шашинд хүчирхэг хөрвөдөг байсан бөгөөд зөвхөн хүн амыг хөрвүүлэхийн тулд зөвхөн нэг үеийг л хийжээ. Тэд хот болгонд сүм хийдгүүдийг байгуулж, Куско хотод байдаг Кориканча зэрэг сүмүүдтэй Инка сүмүүдийг орлов. Шинэ сүм хийдийнхэн бусад шашин, итгэл үнэмшлээр төөрөлдөөгүй гэдгийг батлахын тулд сүм эрэн сурвалжлагдаж, эрүүдэн шүүгчийн ашиглалтыг хийжээ. Перугийн католик шашин нь Латин Америкийн улс орнуудад олдсон syncretism-ыг дагаж, шашны уугуул зан үйлүүд нь Христийн шашны баярт нэгтгэгдсэн байдаг [30] Энэхүү чармайлтыг хийхийн тулд сүм нь уугуул иргэдийг уриалгахад чухал үүрэг гүйцэтгэж, тэднийг Испаний оршин суугчдын соёлын тойрог руу оруулахад чухал үүрэг гүйцэтгэсэн юм.

18-р зуунд мөнгөний үйлдвэрлэл, эдийн засгийн төрөлжилт буурч, хааны орлогыг ихээхэн бууруулсан. [31] Үүний хариуд Crown нь Bourbon Reforms хэмээх шинэчилсэн найруулгыг баталж, татвараа нэмэгдүүлж, Viceroyalty-ийг хуваасан байна. Шинэ хуулиудад Түпак Амарар II бослого, бусад бослого өдөөгдсөн тул бүгдийг нь дарангуйлав. [33] Эдгээр болон бусад өөрчлөлтүүдийн үр дүнд испаничууд болон тэдний кололууд залгамжлагчид газар нутгаар хяналт тавих монополь эрхтэй болж, их хэмжээний нутаг дэвсгэрийг орхиж явсан хамгийн сайн газар нутгийг эзлэв. Гэсэн хэдий ч Испани Бразилийн Португалийн голчуудын дундах Бразилыг өргөтгөхийг эсэргүүцсэнгүй. 1597-1640 оны хооронд Торнесиласын гэрээ нь Испанийг Португалийг захирч байсан юм. Испанитай харилцаа холбоо тогтоож, худалдаа хийхэд хөнгөлөлт үзүүлэх шаардлага нь сайн засаглал, шинэ Гранада, Рио де ла Плата нарын шинэ эрх мэдлийг бий болгоход хүргэсэн. Перу улсын эрх ашгийг хамгаалсан нутаг дэвсгэрүүдийн зардлыг барьж байсан. Энэ нь Лимагийн хүч чадал, алдар нэр, ач холбогдлыг бууруулж, Буэнос Айрес, Богота хотод Андын ашгийн худалдаа эрхэлдэг байсан бол уул уурхай, нэхмэлийн үйлдвэрлэлийн уналт Перу улсын Верериогийн үйл явцыг хурдасгахад хүргэсэн.

Эцэст нь, эрхэмсэг хүндэтгэх нь Испанийн эзэнт гүрний ихэнх шиг, 19-р зууны эхэн үед үндэсний тусгаар тогтнолын хөдөлгөөнөөр тэмцэлдэхэд татан буугдах болно. Эдгээр хөдөлгөөн нь Перу улсын Viceroyalty-ийг үүсгэн байгуулсан нутаг дэвсгэрт Өмнөд Америкийн орчин үеийн улс орнуудын дийлэнх нь үүссэн юм. [34] Испани улс Перугийн нутаг дэвсгэрийг эзлэн авахын өмнө байлдааны болон колони нь соёл, угсаатны холимог байгаагүй. Хэдийгээр Inca олон уламжлал алдагдсан, эсвэл шингэлсэн боловч шинэ ёс заншил, уламжлал, мэдлэг нэмэгдсэн, Перугийн соёлын холимог соёлыг бий болгосон. [30]

• Хараат бус байдал

19-р зууны эхэн үед Өмнөд Америкийн ихэнх нь тусгаар тогтнолын дайнаар дайран өнгөрч байсан ч Перу улс нь хааны ордны бат бэх байсан. Испанийн хаант улсыг эрх чөлөөтэй, үнэнч байдлаас ангид байлгах элитүүдийн хувьд тусгаар тогтнол нь Хосе де Сан Мартин, Симон Боливар нарын цэргийн кампанит ажлаар дуусгавар болжээ.

Эдийн засгийн хямрал, Европ дахь Испанийн эрх мэдэл алдагдах, Хойд Америк дахь тусгаар тогтнолын дайн, эх орон даяар үймээн зэрэг нь Өмнөд Америк дахь шоронгийн популяцийн дунд санаа бодлоо илэрхийлэх боломжийг бүрдүүлэхэд таатай уур амьсгалыг бий болгосон. Гэсэн хэдий ч Перу дахь шриоллог олигархи нь эрх ямба эдэлж, Испанийн титэмд үнэнч хэвээр үлдсэн юм. Аргентин улсад эрх чөлөөний хөдөлгөөн эхэлснээр Испанийн засгийн газраас колониудыг захирах эрх мэдэл алдагдсаны улмаас бие даасан juntas бий болсон.

Рио де Ла Платагийн Viceroyalty-ийн хараат бус байдлын төлөө тэмцсэний дараа Хосе де Мартин нь Андын армийг байгуулж, 21 хоногийн дотор Андын нутгаар гарч, цэргийн түүхэнд маш их амжилтанд хүрсэн юм. Чилид нэг удаа тэрбээр Чили улсын армийн генерал Бернардо О'ЖИГИНГИНГ-тэй нэгдэн, 1818 онд Чакабуко, Маипю нарын тулалдааныг чөлөөлсөн байна. 1820 оны 9-р сарын 7-нд найман усан онгоцны хөлөг онгоц Паракас боомтод иржээ. Чилийн Тэнгисийн флотод үйлчилж байсан Сан-Мартин, Томас Кочран нар. 10-р сарын 26-нд тэд Писко хотыг удирдаж байсан. Сан Мартин 11-р сарын 12-нд Хуачо хотод суурьшсан бөгөөд тэнд өөрийн төв байрыг байгуулж байхад Коулман Лима дахь Callao боомтыг блокчлов. Үүний зэрэгцээ хойд зүгт орших Гайякилыг Грегорио Эскобедоугийн удирдлаган дор босогчдын хүчээр эзэлжээ. Перу бол Өмнөд Америк дахь Испанийн засгийн газрын бэхлэлт байсан учраас Сан Мартин Перу улсыг чөлөөлөх стратеги нь дипломат арга барил ашиглах явдал байв. Перу улс Перу тусгаар тогтнолоо олгосон Вичерийг уриалсан төлөөлөгчдийг илгээсэн боловч бүх хэлэлцээр амжилтгүй болсныг нотолсон.

Сан Маррин Перу улсын тусгаар тогтнолыг тунхаглаж байна. Juan Lepiani-ийн зураг

Перугийн Вичеро, Иокаин де ла Пазуела нь Сан-Мартиныг хоёуланд нь халдлагад өртөхөөс хамгаалахын тулд үнэнч цэргийг Жосе де ла Серна гэж нэрлэсэн байна. 1-р сарын 29-нд де ла Серна Испаний хүлээн зөвшөөрсөн де ла Пазуэлагийн эсрэг эргэлтийг зохион байгуулж, түүнийг Перугийн Вичеро гэж нэрлэв. Энэхүү дотоод хүчний тэмцэл нь ангижруулсан цэргүүдийн амжилтад хувь нэмэр оруулсан. Сан Мартиныг шинээр томилогдсон эзэн хаан, Хосе де ла Сернатай уулзаж, үндсэн хуульт хаант засаглал үүсгэхийг санал болгов. Де ла Серна хотыг орхиж, 1821 оны 7-р сарын 12-нд Сан Мартиныг Лима эзлэн авч 1821 оны 7-р сарын 28-нд Перугийн тусгаар тогтнолоо зарласан юм. Тэрээр Перугийн анхны тугийг байгуулав. Аль Перу (Боливи) Симон Боливарын арми гурван жилийн дараа ангижралд хүртлээ Испанийн хүчтэй газар нутаг хэвээр үлджээ. Jose de San Martin нь Перугийн хамгаалагч хэмээн зарлагдав. Перу улсын иргэний үнэмлэхүй байдал нь энэ хугацаанд үүссэн бөгөөд Боливи улсын Латин Америкийн Холбооны улсуудын холбооны төслүүд алдагдаж, Боливитай түр зуур хамтран ажиллаж байсан. [35]

Симон Боливар хойд зүгээс хойд зүгээс 1821 онд Карабобогийн тулалдаан болон Шинэ Гранадагийн Верериоктыг чөлөөлөх кампанит ажлыг эхлүүлжээ. 1822 оны 7-р сард Боливар, Сан Мартин нар Гайякугийн бага хуралд цуглав. Боливар Перуг бүрэн чөлөөлөх эрх мэдэлтэй үлдсэн бөгөөд Сан Мартин анхны парламентыг цуглуулсны дараа улс төрөөс тэтгэвэрт гарсан. Перугийн Боливарын дарангуйлагч Перугийн шинээр байгуулагдсан Конгресс хүчирхэг цэргийн хүчийг өгчээ.

Антонио Хосе де Сюррегийн тусламжтайгаар 1824 оны 8-р сарын 6-нд Индиана дахь тулалдаанд Испанийн томоохон армийг ялж, мөн оны 12-р сарын 9-нд Перу болон Альту Перу улсын тусгаар тогтнолыг нэгтгэсэн Исакучукийн тулалдаанаар Испанийн томоохон тулааныг ялав. Альпу мужийг хожим Bolivia болгон байгуулав. Бүгд найрамдах улсуудын эхний жилүүдэд цэргийн удирдагчдын эрх мэдлийн төлөөх тэмцэл улс төрийн тогтворгүй байдалд хүргэсэн. [36]

• 19-р зуунд

Angamos-ийн тулаан, Номхон далайн дайны үеэр

1840-өөд оноос 1860-аад оны үед Перу улс Регон Кастиланы ерөнхийлөгчийн дор тогтвортой байдлын үеийг тэтгэж байжээ. Гэсэн хэдий ч 1870-аад оны үед эдгээр нөөцүүд нь шавхагдаж, улс орон өрөнд унасан, улс төрийн тэмцэл дахин өссөн. [38] Перу улс тємєр зам барих хєтєлбєр хэрэгжїїлсэн боловч тус улсыг дампууруулсан. 1879 онд Перу улс Номхон далайд дайн зарлаж, 1884 он хүртэл үргэлжилсэн. Боливи Перу улстай Чили улсын эсрэг эвслийн холбоо байгуулав. Перугийн Засгийн газар маргааныг зохицуулахыг оролдож байсан ч Чилийн засгийн газартай хэлэлцээр хийх дипломатын багийг илгээж байсан боловч хороо дайн бол зайлшгүй гэж дүгнэсэн байна. Чили 1879 оны 4-р сарын 5-нд дайн зарлав. Тарапака, Такна, Арика мужууд Атакама мужид алдагдсаны эцэст дайн дууссан. Дайны туршид хоёр шилдэг цэргийн удирдагчид Франсиско Бologнси, Мигель Грау нар байв. Чили улс анх удаа Ариза, Такнагийн хотуудын ард нийтийн санал асуулга явуулахыг хүссэн бөгөөд дараа жил нь үндэснийхээ харьяаллыг тодорхойлохын тулд Чили улсыг ард түмнийхээ өмнөөс шийдвэрлэв. Гэсэн хэдий ч Чили улс энэхүү гэрээг хэрэгжүүлэхээс татгалзсан бөгөөд улс орнуудын аль нь ч хууль тогтоомжийн хамрах хүрээг тодорхойлж чадаагүй байна. Номхон далайн дайны дараа сэргээн босгох ажилд онцгой анхаарал хандуулав. Засгийн газар дайны хохирол амсахаас сэргийлж нийгмийн болон эдийн засгийн хэд хэдэн шинэчлэлийг эхлүүлсэн. Улс төрийн тогтвортой байдал 1900-аад оны эхээр л хүрсэн юм.

• Газар зүй

Гол өгүүлэл: Перугийн газарзүй

Перугийн Амазоны газар нутагт байрлах Ману Үндэсний Парк, Альпауайа, Хэнткан муж дахь уулын оргил

Перу улсын Камчатын уур амьсгалын ангилал

Перу нь Өмнөд Америкийн баруун хэсгийн 1,285,216 км2 (496,225 м2 миль). Энэ нь Эквадор, Колумб, хойд талаараа Бразиль, зүүн өмнөд талаараа Болив, зүүн өмнөд, Чилид өмнөд, Номхон далайтай хиллэдэг. Андын уулс Номхон далайтай зэрэгцэн оршдог; Тэдгээр нь газар зүйн хувьд улс орныг тодорхойлох уламжлалт гурван бүсийг тодорхойлдог. Адуу (эргийн), баруун талд, улирлын чанартай голуудаас бий болсон хөндийгөөс бусад нарийн ширхэгтэй, тэгш тал юм. Серрер (өндөрлөг газар) нь Андын бүс нутаг юм; Энэ нь Алипплангайн өндөрлөг газар болон хамгийн өндөр оргилтой 6,768 м (22,205 ft) Хэнпанкан юм. [59] Гурав дахь бүс нутаг нь зүүн талаараа Амазоны ширэнгэн ойд бүрхэгдсэн тэгш газрын өргөн цар хүрээтэй selva (ширэнгэн ой) юм. Тус бүс нутгийн бараг 60 хувь нь энэ бүс нутагт оршдог [60]

Ихэнх Перугийн голууд Андын оргилуудаас эхэлдэг бөгөөд гурван сав газрын нэгэнд нь ордог. Номхон далайд хүрч байгаа хүмүүс нь эгц, богинотой бөгөөд зөвхөн завсарлагатай байдаг. Амазон голын урсгалууд нь илүү их урсацтай байдаг ба тэд маш хүчтэй урсгалтай байдаг. Титикака нуур руу урсдаг голууд ерөнхийдөө богино, их хэмжээний урсгал байдаг. [61] Перугийн хамгийн урт голууд болох Укалиана, Марнон, Путумайо, Яавари, Хуаллага, Урумбама, Мандаро, Амазон юм. [62]

Перу дахь хамгийн том нуур, Перу болон Боливын хоорондох Титикака нуур нь Андын нуруундаа хамгийн өндөр нь мөн Өмнөд Америк юм. [63] Перугийн эрэг хавийн хамгийн том усан сангууд нь Poechos, Тунжжон, Сан Лорензо, Эл-Фраилийн усан сангууд юм. [64]

• Уур амьсгал

Гол өгүүлэл: Перу улсын уур амьсгал

Халуун орны өргөө, уулархаг, газрын гадаргын өөрчлөлт, далайн хоёр урсгал (Humboldt, El Niño) зэрэг нь Перу улсад цаг уурын олон янз байдлыг бий болгодог. Тэнгисийн эргийн бүс нь дулаан, чийглэг хойд хэсгээс бусад нөхцөлд дунд зэргийн температур, бага тунадас, өндөр чийгшилтэй байдаг. [65] Уулын бүс нутагт бороо зуны улиралд байнга тохиолддог бөгөөд Андын хөлдөөсөн оргилууд хүртэл өндөр температур, чийгшил багасах болно. [66] Перугийн Амазон нь хур тунадас, өндөр температуртай, өвлийн улиралд хур тунадас, улирлын чанартай хур тунадас ордог.

• Зэрлэг амьтан

Гол өгүүлэл: Перугийн зэрлэг ан амьтад

Перугийн Ayacucho-д цэцэглэсэн Puya raimondii

Газарзүй, уур амьсгалаасаа шалтгаалан Перу нь биологийн төрөл зүйл ихтэй учраас 2003 оны байдлаар нийт 21,462 зүйл ургамал, амьтдын тоо толгой бүртгэгдэж, 5,855 нь эндемик байна. [68] Перу улс нь 1800 гаруй шувуу (120 төрөл зүйл), 500 зүйл хөхтөн амьтан, 300 гаруй зүйлийн мөлхөгч амьтан байна [69] Олон зуун хөхтөн амьтад нь пума, жагар, хар баавгай зэрэг ховор амьтдыг агуулдаг. Перугийн шувуу эдийн засгийн хувьд чухал экспортын хэмжээгээр их хэмжээгээр гаргаж авдаг. Номхон далай нь далай тэнгис, далай тэнгис, далай тэнгис, туна загас, хавч, хясаа зэрэг олон тооны акул, далайн загас, халим, далайн халим агуулдаг. [70]

Перу мөн адил олон төрлийн ургамал байдаг. [47] Далайн эргийн цөлүүд нь ургамлын амьдралыг агуулсан голын хөндийн аадар борооны уснаас гадна кактигаас арай илүү үйлдвэрлэдэг. [71] Тухайлбал, бут, кактус, ганд тэсвэртэй ургамал, ichu, bromeliad-ийн хамгийн том зүйл болох Puya raimondii хэмээх гайхамшигт ургамал юм.

Андын үүл хээрийн налуу нь хөвд, цахирмаа, bromeliads, Амазоны ширэнгэн ойг төрөл бүрийн мод, халхавч ургамлаар нь мэддэг. [70]

• Хэл

Гол өгүүлэл: Перу хэл

Лима дахь Academia Peruana de la Lengua (APL) төв оффис, Casa de Osambela

1993 оны Перу улсын Үндсэн хуулийн дагуу Перугийн албан ёсны хэл нь Испани, Кучуа, Аймара болон бусад уугуул хэлтэй орнуудад давамгайлдаг. Испани хэл нь хүн амын 84.1%, квекуагийнх 13%, Aymara 1.7%, бусад хэл нь 1.2% гэсэн үг юм.

Испани хэлийг засгийн газар хэрэглэдэг бөгөөд энэ нь хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл, боловсролын систем, худалдааны чиглэлээр ашиглагддаг улсын гол хэл юм. Андын өндөрлөг газруудад амьдардаг Amerindians нь Quechua, Aymara хэлээр ярьдаг бөгөөд Андын зүүн хэсэгт амьдардаг янз бүрийн уугуул иргэдээс, мөн Амазон сав газрын зэргэлдээ орших халуун орны нам дор газарт амьдардаг. Перугийн газарзүйн ялгаатай газар нутгууд нь Испани хэлтэй, Amerindian хэлээр давамгайлсан эрэг хавийн хэлтэй, мөн өндөр уулс, өндөрлөг газруудын уламжлалт Андын соёлуудаас ялгаатай. Андуудаас зүүн тийш уугуул иргэд төрөл бүрийн хэл, аялгуугаар ярьдаг. Эдгээр бүлгүүдийн зарим нь уламжлалт уугуул хэлтэй холбоотой байдаг бол зарим нь Испани хэл рүү бараг бүрэн шингэсэн байдаг. Quechua-ийн ярьдаг нутагт нийтийн сургуульд Quechua заахад улам бүр ихэсч, зохион байгуулагдсан хичээл зүтгэл байдаг. Перугийн Амазонад олон тооны уугуул хэлүүд нь Asháninka, Bora, Aguaruna зэрэг ярьдаг. Загвар:Өмнөд Америк