Шинжлэх ухаан: Засвар хоорондын ялгаа
No edit summary |
No edit summary |
||
| Мөр 7: | Мөр 7: | ||
Зарим тохиолдолд [[Математик]]ийг 3 дахь бүлэг болох хийсвэр шинжлэх ухаан (formal science) болгон ялгах нь байдаг. Учир нь математик нь дээр дурьдсан [[байгалийн шинжлэх ухаан|байгалийн]] болон [[нийгмийн шинжлэх ухаан|нийгмийн шинжлэх ухаануудын]] аль алинтай нь төстэй болон ялгаатай талуудыг агуулсан байдаг байна. <ref name="Popper 3" /> Хийсвэр шинжлэх ухаанд [[статистик]], [[логик]]ийн шинжлэх ухаанууд багтана. Хийсвэр шинжлэх ухаанд гарсан томоохон ололтууд нь [[физик]] болон [[биологи]]йн, [[хими]]йн шинжлэх ухаанд мөн томоохон дэвшил гарахад нөлөөлнө. Хийсвэр шинжлэх ухаан нь [[таамаглал]], [[онол]], [[физикийн хуулиуд]]ын үндэс <ref name="Popper 79">{{Harvard citation|Popper|1959|p=79}}</ref> болох ба улмаар тэдгээр нь [[байгаль|байгалийн]] болон [[нийгэм|нийгмийн]] аливаа үзэгдэлийн мөн чанарыг нээх, илрүүлэх суурь болно. |
Зарим тохиолдолд [[Математик]]ийг 3 дахь бүлэг болох хийсвэр шинжлэх ухаан (formal science) болгон ялгах нь байдаг. Учир нь математик нь дээр дурьдсан [[байгалийн шинжлэх ухаан|байгалийн]] болон [[нийгмийн шинжлэх ухаан|нийгмийн шинжлэх ухаануудын]] аль алинтай нь төстэй болон ялгаатай талуудыг агуулсан байдаг байна. <ref name="Popper 3" /> Хийсвэр шинжлэх ухаанд [[статистик]], [[логик]]ийн шинжлэх ухаанууд багтана. Хийсвэр шинжлэх ухаанд гарсан томоохон ололтууд нь [[физик]] болон [[биологи]]йн, [[хими]]йн шинжлэх ухаанд мөн томоохон дэвшил гарахад нөлөөлнө. Хийсвэр шинжлэх ухаан нь [[таамаглал]], [[онол]], [[физикийн хуулиуд]]ын үндэс <ref name="Popper 79">{{Harvard citation|Popper|1959|p=79}}</ref> болох ба улмаар тэдгээр нь [[байгаль|байгалийн]] болон [[нийгэм|нийгмийн]] аливаа үзэгдэлийн мөн чанарыг нээх, илрүүлэх суурь болно. |
||
18-19-р |
18-19-р [[зуун]]аас өмнөх үед шинжлэх ухааны сэтгэхүйг гагцхүү оюун ухааны сэдэлт, дедуктив логикийн захирамжаар тодорхойлдог байв. |
||
== Ишлэл == |
== Ишлэл == |
||
20:08, 15 Нэгдүгээр сар 2020-ий байдлаарх засвар
Шинжлэх ухаан ("мэдлэг" гэсэн утгатай, scientia гэсэн латин үгнээс үүсэлтэй) гэдэг нь шинжлэх ухааны судалгааны арга дээр тулгуурласан мэдлэгийн цогц, өөрөөр хэлбэл судалгааны үр дүнгээр гарган авсан, зохион байгуулалтанд оруулсан мэдлэг юм. [1][2] Шинжлэх ухаан гэдэгт, зарим тохиолдолд хэрэглээний шинжлэх ухааныг оруулдаггүй байна.
Шинжлэх ухааныг 2 үндсэн том бүлэгт хувааж болно.
- Байгалийн шинжлэх ухаан - энэ нь байгалийн аливаа юмс үзэгдлийг судладаг бүх төрлийн шинжлэх ухаанууд,
- Нийгмийн шинжлэх ухаан - энэ нь хүн болон нийгмийн юмc үзэгдлүүдийг судладаг шинжлэх ухаанууд юм.
Зарим тохиолдолд Математикийг 3 дахь бүлэг болох хийсвэр шинжлэх ухаан (formal science) болгон ялгах нь байдаг. Учир нь математик нь дээр дурьдсан байгалийн болон нийгмийн шинжлэх ухаануудын аль алинтай нь төстэй болон ялгаатай талуудыг агуулсан байдаг байна. [2] Хийсвэр шинжлэх ухаанд статистик, логикийн шинжлэх ухаанууд багтана. Хийсвэр шинжлэх ухаанд гарсан томоохон ололтууд нь физик болон биологийн, химийн шинжлэх ухаанд мөн томоохон дэвшил гарахад нөлөөлнө. Хийсвэр шинжлэх ухаан нь таамаглал, онол, физикийн хуулиудын үндэс [3] болох ба улмаар тэдгээр нь байгалийн болон нийгмийн аливаа үзэгдэлийн мөн чанарыг нээх, илрүүлэх суурь болно.
18-19-р зуунаас өмнөх үед шинжлэх ухааны сэтгэхүйг гагцхүү оюун ухааны сэдэлт, дедуктив логикийн захирамжаар тодорхойлдог байв.
Ишлэл
- ↑ "science" defined by various dictionaries at "reference.com"
- ↑ 2.0 2.1 (Popper 1959, p. 3)
- ↑ (Popper 1959, p. 79)
Гадаад холбоос
- Math and e-Science
- NewScientist.com
- Science and Technology Information
- "GSCE Science textbook". Wikibooks.org
- Bookshelf National Center for Biotechnology Information