Их Польш хуудасны эх кодыг харах

{| class="wikitable toptextcells" cellpadding="2" cellspacing="1" style="margin-left: 1em; background: #FFFFFF; font-size: 95%; float: right;"
|-
! colspan="2" |
{| style="width:100%" border="0" cellspacing="0" cellpadding="0"
! style="font-size:125%" | Их Польш
|}
|-
|colspan="2"| [[Файл:Poznańskie kaliskie.png|300px|center|Их Польшийн газар нутаг]]
|-
|colspan="2" style="text-align:center;"| Их Польшийн нутаг дэвсгэрийг өнөөгийн Польш</br>улсын газрын зураг дээр давхарлан</br>харуулсан байдал.
|-
| Улс: || {{POL}}
|-
| Нийслэл: || [[Познань]]
|-
|}
'''Их Польш''' ({{lang-pl|Wielkopolska}}) нь [[Познань]], [[Гнезно]] орчмыг тойрсон [[Польш]]ийн хамгийн эртний нутаг дэвсгэр  юм.

== Tүүх ==
Их Польш ({{lang-la|Polonia Maior}}) нь IX ба X зуунд слав гаралтай [[Поланчууд]]ын суурьшил газрын нэр байсан бөгөөд тэдний ван [[Пиаст овог|Пиаст]] нь X зууны төгсгөлөөр польшийн анхны төрт улс болох [[Польшийн Хант Улс]]ыг үүсгэн байгуулжээ. Энэ хант улсын анхны нийслэл нь их польшийн [[Гнезно]] байв. 

1320 онд феодлын ноёрхлын нутаг дэвсгэр болох Херцогт Улсыг задлан хоёр [[Воеводство (Польш)|воеводство]] (муж) болгон хуваасны нэг нь [[Познань|Познаниар]] төвлөсөн бол нөгөө нь [[Калиш]] төвтэй болов. Эдгээр мужууд нь яг энэ үеэс  эхлэн нэгдсэн Польшийн Хант Улсын захиргааны чухал бүс нутаг болжээ.

[[Польш-Литва|Анхдугаар Польшийн Бүгд Найрамдах Улс]] байгуулагдсаны дараа 1569 онд Их Польш нэртэй нэгэн томоохон аймгийг бий болгосон ба үүнд нь энэ аймгийн нэртэй хамааралгүй [[Мазови]] нутаг ч багтав.

[[Польшийн хуваагдлууд|Польшийн хоёрдугаар хуваагдлаар]] Их Польш 1793 онд [[Пруссийн Хант Улс|Пруссийн]] мэдэлд шилжин, 1807 оны [[Тилзитийн энхтайван|Тилзитийн энхтайвныг]] хүртэл [[Өмнөд Прусс]] аймгийг бүрдүүлж байв. Үүний дараа 1815 оныг хүртэл [[Наполеон I Бонапарт|Напелеоны]] байгуулсан [[дагуул улс]] [[Варшавын Херцогт Улс]]ын нэг хэсэг байв. Энэ дагуул улс задрахад [[Венийн конгресс]] Их Польшийг [[Позен аймаг|Позений Их Херцогт Улс]]ад нэгтгэв. Өмнөд тал нь буюу урьдны [[Өрнөд Галици]] болон бусад үлдсэн хэсгүүд нь нэгдэн [[Конгресс Польш|Польшийн Хант Улсыг]] байгуулсан нь [[Оросын Хаант Улс]]ын харьяаны өөртөө засах улс болжээ.

[[Их Польшийн бослого (1918-1919 он)|Их Польшийн бослогын]] дараа буюу [[Версалийн гэрээ|Версалийн энхтайвны гэрээ]]ний дараа Их Польш нь [[Хоёрдугаар Польшийн Бүгд Найрамдах Улс]]ад хамаарч байгаад 1939 онд [[Вермахтын Польш руу хийсэн халдлага|Польш руу хийсэн халдлагын]] үр дүнд 1939-1945 оныг хүртэл [[Германы Польш дахь булаан эзлэлт 1939–1945 он|Германы мэдэлд]] байсан юм. 1945 оны нэгдүгээр сард [[Улаан Арми]]йн хийсэн [[Висла-Одерын давшилт]]ын хүрээнд энэ бүс нутгийг чөлөөлсний дараа [[Бүгд Найрамдах Польш Ард Улс]]ад харьяалагдах болжээ.

== Нэр ==
Их Польш гэх нэр угтаа том газар нутгийг хамарсан утгыг илэрхийлэх ч угтаа бол улсдаа газар нутгийн хэмжээгээрээ дундаж газар нутагтай мужид (жишээлбэл [[Бага Польш муж]]тай ойролцоо) ордог. Үнэн хэрэгтээ XI зуунд польшийн албан бичигт бүртгэгдсэн нэршлүүд болох ''Polonia maior'' ба ''Polonia minor'' (сүүлд нь ''Wielkopolska'' ба ''Malopolska'' - „Их Польш“ ба „Бага Польш“ гэж орчуулагддаг) нь нутаг дэвсгэрийн өргөжин тэлэлттэй огт хамаагүй юм. Харин ''maior'' ба ''minor'' гэх үгсийг „хөгшин буюу хуучин“ ба „залуу“ гэх утгын ялгааг гаргахад хэрэглэсэн бөгөөд учир нь [[Гнезно]]г тойрсон эртний ''Polonia maior'' („Хуучин Польш“) дээр X зууны сүүлээр [[Краков]] орчмын ''Polonia minor'' („Залуу Польш“) нэгдсэнтэй холбоотой аж.

== Мөн үзэх ==
* [[Польшийн түүх]]
* [[Их Польш муж]]

[[Ангилал:Европын бүс нутаг]]
[[Ангилал:Польшийн бүс нутаг]]
[[Ангилал:Европын түүхэн нутаг дэвсгэр эсвэл бүс нутаг]]