Тайвань хуудасны эх кодыг харах

{{Инфобокс улс
| conventional_long_name = Бүгд Найрамдах Хятад Улс<br/><span style="text-align:left;">{{МонголЮникод|ᠪᠦᢉᠦᠳᠡ</br>ᠨᠠᠶᠢᠷᠠᠮᠳᠠᠬᠤ</br>ᠬᠢᠲᠠᠳ</br>ᠤᠯᠤᠰ|size=1em}}</span>
| common_name            = Тайвань
| native_name            = {{unbulleted list|{{native name|zh-Hant-TW|中華民國|italic=no}}}}
| image_flag             = Flag of the Republic of China.svg
| alt_flag               = 
| flag_type              = [[Бүгд Найрамдах Хятад Улсын төрийн далбаа|Төрийн далбаа]]
| image_coat             = National Emblem of the Republic of China.svg
| alt_coat               = 
| other_symbol           = '''Үндэсний тамга:'''<br />{{lang|zh-Hant-TW|中華民國之璽}}<br />Улсын Тамга<br />[[File:中華民國之璽.svg|85px]]<hr>'''Үндэсний цэцэг:'''<br />{{lang|zh-Hant-TW|梅花}}<br />Чавганы цэцэг<br />[[File:Meihua ROC.svg|50px]]
| symbol_type            = [[Цагаан нартай хөх тэнгэр|Сүлд]]
| national_anthem        = <br />{{lang|zh-Hant-TW|中華民國國歌}}<br />{{transliteration|zh|Zhōnghuá Mínguó Guógē}}<br />"Бүгд Найрамдах Хятад Улсын Төрийн Дуулал"{{parabr}}{{center|[[File:National anthem of the Republic of China (Taiwan) 中華民國國歌(演奏版).ogg]]}}
| flag_anthem            = <br />{{lang|zh-Hant-TW|中華民國國旗歌}}<br />{{transliteration|zh|Zhōnghuá Míngúo Gúoqígē}}<br />"Бүгд Найрамдах Хятад Улсын Тугны Дуулал"{{parabr}}{{center|[[File:中華民國國旗歌 (演奏版).ogg]]}}
| image_map              = {{Switcher|[[File:Republic of China (Taiwan) on the globe.svg|upright=1.15|frameless]]|[[Бүгд Найрамдах Хятад Улсын чөлөөт бүс|Тайванийн удирддаг нутаг дэвсгэр (Чөлөөт Бүс)]]|[[File:Republic of China (orthographic projection).svg|upright=1.15|frameless]]|Тайвань (хар ногоон) түүхэн газар нутгийн нэхэмжлэлтэй (цайвар ногоон)|default=1}}
| map_caption            = 
| largest_city           = [[Шинэ Тайбэй]]
| capital                = [[Тайбэй]]{{efn|[[Тайбэй]] нь [[Бүгд Найрамдах Хятад Улсын засгийн газар]] албан ёсны суудал боловч [[Бүгд Найрамдах Хятад Улсын Үндсэн хууль]]д ''де-юре'' нийслэлийг заагаагүй.<ref>{{cite web |url=http://www.taipeitimes.com/News/front/archives/2013/12/04/2003578264/2 |title=Since the implementation of the Act Governing Principles for Editing Geographical Educational Texts (地理敎科書編審原則) in 1997, the guiding principle for all maps in geographical textbooks was that Taipei was to be marked as the capital with a label stating: "Location of the Central Government" |date=4 December 2013 |access-date=1 November 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191101013333/http://www.taipeitimes.com/News/front/archives/2013/12/04/2003578264/2 |archive-date=1 November 2019 |url-status=live }}</ref>}}<ref name="capital">{{cite news |title=Interior minister reaffirms Taipei is ROC's capital |date=5 December 2013|url=http://www.taipeitimes.com/News/taiwan/archives/2013/12/05/2003578356 |newspaper=Taipei Times |access-date=7 December 2013}}</ref>
| coordinates            = {{coord|25|04|N|121|31|E|type:city_region:TW}}
| ethnic_groups_year     = 2016
| ethnic_groups_ref      = <ref>{{cite book |year=2016 |title=The Republic of China Yearbook 2016 |publisher=Executive Yuan, R.O.C.|url=https://issuu.com/eyroc/docs/the_republic_of_china_yearbook_2016|access-date=31 May 2020 |isbn=9789860499490 |page=10|quote=Ethnicity: 70 percent Hoklo; 15 percent Hakka 10–15 percent [[Waishengren|mainlanders]]; 2 percent indigenous Austronesian peoples}}</ref>
| ethnic_groups          = {{vunblist
 |95–97% Тайванийн Хятадууд
 |2.3% [[Тайванийн уугуул иргэд|Уугуул]]{{efn|Холимог ба уугуул Хятад иргэд Тайванийн Хятад гэж тооцогддог.}}
 |0.7–2.7% Бусад}}
| official_languages     = Баримжаа [[хятад хэл|Стандарт Хятад хэл]]{{efn|[[Тайванийн Хятад хэл|Мандарин хэл]] нь стандарт [[Хятад хэлний төрөл]] юм<ref name="推動雙語國家政策問題研析">{{cite web |title=推動雙語國家政策問題研析|url=https://www.ly.gov.tw/Pages/Detail.aspx?nodeid=6590&pid=173510 |website=www.ly.gov.tw | date=23 July 2013 |access-date=25 May 2021 |language=zh}}</ref><br />[[Байхуа]] (ихэнх тохиолдолд ашигладаг) <br />[[Баримжаа хятад хэл|Стандарт Хятад хэл]] (албан ёсны ба ёслолын арга хэмжээ, шашны болон соёлын зан үйл, албан ёсны баримт бичиг, хуулийн болон шүүхийн шийдвэр, шүүхийн баримт бичигт ашиглагддаг)<ref>{{cite web|title=法律統一用語表-常見公文用語說明|url=http://oga.ncu.edu.tw/ncuoga/dispatch/doc/%E5%B8%B8%E8%A6%8B%E5%85%AC%E6%96%87%E7%94%A8%E8%AA%9E%E8%AA%AA%E6%98%8E1050106.pdf|access-date=2 June 2021|language=zh|archive-date=2 June 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210602215646/http://oga.ncu.edu.tw/ncuoga/dispatch/doc/%E5%B8%B8%E8%A6%8B%E5%85%AC%E6%96%87%E7%94%A8%E8%AA%9E%E8%AA%AA%E6%98%8E1050106.pdf|url-status=dead}}</ref> }}<ref>{{Cite book |last=Executive Yuan, R.O.C. (Taiwan) |title=The Republic of China Yearbook 2012 |date=2012 |isbn=9789860345902 |page=24 |language=en |chapter=Chapter 2: People and Language |access-date=18 December 2013 |chapter-url=http://www.ey.gov.tw/en/cp.aspx?n=F4FA171B7E10F12F |archive-url=https://web.archive.org/web/20131014222446/http://www.ey.gov.tw/en/cp.aspx?n=F4FA171B7E10F12F |archive-date=14 October 2013}}</ref><ref>{{Cite book |last=Government Information Office |title=The Republic of China Yearbook 2010 |date=2010 |isbn=9789860252781 |page=42 |language=en |chapter=Chapter 2: People and Language |chapter-url=http://www.gio.gov.tw/taiwan-website/5-gp/yearbook/02People&Language.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20110805173731/http://www.gio.gov.tw/taiwan-website/5-gp/yearbook/02People%26Language.pdf |archive-date=5 August 2011 }}</ref><ref>{{Cite book |last=Liao |first=Silvie |url=http://naccl.osu.edu/files/21_liao-s.pdf |title=Proceedings of the 20th North American Conference on Chinese Linguistics (NACCL-20) |date=2008 |publisher=The Ohio State University |isbn=9780982471500 |editor-last=Chan |editor-first=Marjorie K. M. |volume=1 |location=Columbus, Ohio |page=393 |language=en |chapter=A Perceptual Dialect Study of Taiwan Mandarin: Language Attitudes in the Era of Political Battle |editor-last2=Kang |editor-first2=Hana |archive-url=https://web.archive.org/web/20131224110315/http://naccl.osu.edu/files/21_liao-s.pdf |archive-date=24 December 2013 |url-status=dead}}</ref>
| languages_type         = Албан бичиг
| languages              = Уламжлалт [[Хятад ханз]]<ref>{{cite web |title=行政院第3251次院會決議 |url=https://www.ey.gov.tw/Page/4EC2394BE4EE9DD0/51cc88a4-2066-44da-964d-18e10468f578|website=www.ey.gov.tw |access-date=25 May 2021 |language=zh}}</ref>
| languages2_type        = Үндэсний хэлнүүд{{efn|Тайвань дахь үндэсний хэл нь "Тайванийн уугуул хүмүүсийн хэрэглэдэг байгалийн хэл ба [[Тайванийн дохионы хэл]]" гэж хуулиар тодорхойлсон байдаг.<ref name="natLangAct">{{cite web |script-title=zh:國家語言發展法 |url=https://law.moj.gov.tw/LawClass/LawAll.aspx?pcode=H0170143 |website=law.moj.gov.tw |access-date=22 May 2019 |language=zh}}</ref>}}
| languages2             = {{unbulleted list|
 |Хятад Мандарин хэл{{efn|name = nat-lang}}
 |Тайванийн Хоккиен хэл{{efn|name = nat-lang|Зориулалтын бус боловч хуулийн тодорхойлолтод нийцсэн. [[Хоккиен хэл]]ний аялга гэж тооцогддог.}}
 |Тайванийн Хакка хэл<ref>{{cite web |title = Hakka Basic Act |url=https://law.moj.gov.tw/ENG/LawClass/LawAll.aspx?pcode=D0140005 |website=law.moj.gov.tw |access-date=22 May 2019}}</ref>
 |Нутгийн хэлнүүд<ref>{{cite web |title = Indigenous Languages Development Act |url=https://law.moj.gov.tw/ENG/LawClass/LawAll.aspx?pcode=D0130037 |website=law.moj.gov.tw |access-date = 22 May 2019}}</ref>
 |Мацу аялга{{efn|name = nat-lang}}
 |Путьан аялга{{efn|name = nat-lang}}
 |Тайванийн дохионы хэл
}}
| religion_year          = 2020
| religion_ref           = <ref name="Pew religion stats">{{cite web |last1=Washington |first1=Suite 800 |last2=Inquiries |first2=DC 20036 USA202-419-4300 |title=Religious Composition by Country, 2010–2050 |url=http://www.pewforum.org/2015/04/02/religious-projection-table/2020/percent/all/ |website=Pew Research Center's Religion & Public Life Project |access-date=23 February 2019 |date=2 April 2015 |archive-date=21 December 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191221014350/https://www.pewforum.org/2015/04/02/religious-projection-table/2020/percent/all/ |url-status=dead }}</ref>
| religion               = {{vunblist
 |35.1% [[Буддизм]]
 |33.0% [[Бомбын шашин]]
 |26.7% Шашингүй
 |3.9% [[Христийн шашин]]
 |1.3% Бусад}}
| demonym                = [[Тайваньчууд‎]]<br>[[Хятадууд]]{{efn|[[Бүгд Найрамдах Хятад Улсын чөлөөт бүс|Чөлөөт бүс]]ийн ба нэрлэсэн [[Эх газрын Хятад|эх газрын бүсийн]] иргэдэд хамаарна}}
| government_type        = [[Нэгдмэл улс|Нэгдмэл]] [[Холимог засаглалын систем|хагас ерөнхийлөгчийн систем]] доорх [[Парламентын засаглалын систем|парламентын]] [[үндсэн хууль]]т [[бүгд найрамдах улс]]{{efn|[[Бүгд Найрамдах Хятад Улсын Үндсэн хууль|Үндсэн хууль]]д заасны дагуу ''де-юре'' парламентын засаглалтай, боловч одоогоор 1996 оноос хойш ''де-факто'' [[Холимог засаглалын систем|хагас ерөнхийлөгчийн системтэй]].}}<ref>[https://law.unimelb.edu.au/__data/assets/pdf_file/0005/2536547/Taiwan-Chang.pdf The second Melbourne Forum on Constitution Building in Asia and the Pacific Manila, the Philippines] 3-4 October 2017</ref>
| leader_title1          = [[Бүгд Найрамдах Хятад Улсын Ерөнхийлөгч|Ерөнхийлөгч]]
| leader_name1           = [[Цай Инвэнь]]
| leader_title2          = Дэд Ерөнхийлөгч
| leader_name2           = [[Уильям Лай]]
| leader_title3          = Гүйцэтгэх Юанийн Дарга
| leader_name3           = [[Су Ченчань]]
| leader_title4          = Хууль Тогтоох Юанийн Дарга
| leader_name4           = [[Ю Сикун]]
| leader_title5          = Хяналтын Юанийн Дарга
| leader_name5           = [[Чень Чу]]
| leader_title6          = Шүүх Юанийн Ерөнхийлөгч
| leader_name6           = [[Сю Зонли]]
| leader_title7          = Шалгалтын Юанийн ерөнхийлөгч
| leader_name7           = [[Хуан Жонцун]]
| legislature            = [[Хууль Тогтоох Юань]]{{efn|[[Гурван танхимт парламент]] ''де-юре'' оршин тогтносоор байгаа боловч, 2005 онд Үндэсний Ассамблей (сонгуулийн зөвлөх) ''де-факто'' татан буугдсан ба 1993 онд Хяналтын Юань (дээд танхим) ''де-факто'' парламентын танхим байхаа больж, Хууль Тогтоох Юань (доод танхим) ''де-факто'' нэг танхимт парламентын танхим болов.}}
| sovereignty_type       = [[Тайванийн түүх|Түүх]]
| sovereignty_note       = 
| established_event1     = [[Голландын Формоза|Анхны Европын төр засаг байгуулагдав]]
| established_date1      = 1624 оны 8 сар <ref>{{cite web|author=Gerrit van der Wees |url=https://www.taipeitimes.com/News/feat/archives/2019/02/13/2003709641 |title=How European explorers discovered Ilha Formosa |publisher=[[Taipei Times]] |website=taipeitimes.com |date=13 February 2019 |access-date=8 September 2022}}</ref>
| established_event2     = [[Тунгийн хаант улс|Анхны Хятадын төр засаг байгуулагдав]]
| established_date2      = 6 сарын 14, 1661
| established_event3     = [[Чин улс]]ын харьяанд оров
| established_date3      = 9 сарын 5, 1683
| established_event4     = [[Японы эзэнт гүрэн]]д шилжэв
| established_date4      = 4 сарын 17, 1895{{efn|[[Бүгд Найрамдах Формоза Улс]] 1895 оны 5 сарын 23-нд тунхаглагдсан ба Япончуудад 1895 оны 10 сарын 21-нд эзлэгдсэн.}}
| established_event5     = [[Дундад Иргэн Улс]] [[Синьхайн хувьсгал|байгуулагдав]]
| established_date5      = 10 сарын 10, 1911{{efn|Бүгд Найрамдах Хятад Улс албан ёсоор 1912 оны 1 сарын 1-нд байгуулагдсан.}}
| established_event6     = Тайвань ба Пөнхүд [[Тайванийн түүх (1945–одоо үе)|БНХУ-ын хяналт]] сэргэв
| established_date6      = 10 сарын 25, 1945
| established_event7     = [[Бүгд Найрамдах Хятад Улсын Үндсэн хууль|Одоогийн үндсэн хууль]]
| established_date7      = 12 сарын 25, 1947
| established_event8     = Одоогийн БНХУ-ын засгийн газар байгуулагдсан
| established_date8      = 5 сарын 20, 1948
| established_event9     = [[Бүгд Найрамдах Хятад улсын засгийн газрын ухралт|БНХУ-ын засгийн газар Тайбэй руу нүүв]]
| established_date9      = 12 сарын 7, 1949
| established_event10     = [[НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейн 2758 тоот тогтоол|НҮБ-д төлөөллөө алдав]]{{efn|[[Хятад ба НҮБ|Бүгд Найрамдах Хятад Улс]] нь [[НҮБ]]-ийн үүсгэн байгуулагч орон ба 1945 оны 10 сарын 24-нд нэгдсэн. [[ЗХУ]] (1949 оны 10 сарын 2), Их Британи (1950 оны 1 сарын 6), Франц (1964 оны 1 сарын 27), ба АНУ (1979 оны 1 сарын 1) зэрэг улсууд хүлээн зөвшөөрлөө БНХАУ-д шилжүүлсэн; [[Бүгд Найрамдах Хятад Улсын дипломат харилцааны цаг хугацаа]], [[Тайванийн гадаад харилцаа]] ба [[Нэг Хятад бодлого]] хуудсуудаар зочилно уу.}}
| established_date10      = 10 сарын 25, 1971
| established_event11     = [[Хоолойн хөндлөн хууль|Хоолойн хоёр эргийн харилцааг хуулиар тодорхойлсон]]
| established_date11      = 7 сарын 31, 1992
| area_km2               = 36,197
| area_footnote          = <ref name="taiwansnapshot">{{cite web|url=https://www.taiwan.gov.tw/images/content/ts.JPG|title=TAIWAN SNAPSHOT|access-date=15 March 2020}}</ref>
| area_rank              = <!-- Area rank should match [[List of countries and dependencies by area]]; should not be any here -->
| population_estimate    = {{IncreaseNeutral}} 23,894,394<ref>{{cite web | url=https://worldpopulationreview.com/countries/taiwan-population | title=Population of Taiwan as of July 2022 }}</ref>
| population_census      = 23,123,866<ref>{{cite web|title=General Statistical analysis report, Population and Housing Census|url=http://eng.stat.gov.tw/public/Data/5428162113SIDMH93P.pdf|website=National Statistics, ROC (Taiwan)|access-date=26 November 2016|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20161226090918/http://eng.stat.gov.tw/public/Data/5428162113SIDMH93P.pdf|archive-date=26 December 2016}}</ref>
| population_estimate_year = 2022
| population_estimate_rank = 56
| population_census_year = 2010
| population_census_rank = 
| population_density_km2 = 650
| population_density_rank = 10
| GDP_PPP                = {{increase}} $1.621&nbsp;их наяд<ref name="IMFWEOTW">{{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2022/October/weo-report?c=528,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,LUR,LP,&sy=2019&ey=2021&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |title=World Economic Outlook Database, October 2022 |publisher=[[International Monetary Fund]] |website=IMF.org |access-date=17 October 2022}}</ref>
| GDP_PPP_year           = 2022
| GDP_PPP_rank           = 19
| GDP_PPP_per_capita     = {{increase}} $69,500<ref name="IMFWEOTW"/>
| GDP_PPP_per_capita_rank = 14
| GDP_nominal            = {{increase}} $828.659&nbsp;тэрбум<ref name="IMFWEOTW"/>
| GDP_nominal_year       = 2022
| GDP_nominal_rank       = 21
| GDP_nominal_per_capita = {{increase}} $35,513<ref name="IMFWEOTW"/>
| GDP_nominal_per_capita_rank = 29
| Gini                   = 34.1
| Gini_year              = 2017
| Gini_change            = increase
| Gini_ref               = <ref>{{cite web |title=Percentage share of disposable income by quintile groups of income recipients and measures of income distribution |url=https://win.dgbas.gov.tw/fies/doc/result/106/a11/Year17.ods |website=stat.gov.tw |access-date=26 June 2019 |archive-date=14 Долдугаар сар 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220714175850/https://win.dgbas.gov.tw/fies/doc/result/106/a11/Year17.ods |url-status=dead }}</ref>
| Gini_rank              = 
| HDI                    = 0.926
| HDI_year               = 2021
| HDI_change             = increase
| HDI_ref                = {{efn |name="HDI-1" |[[НҮБ-ын хөгжлийн хөтөлбөр]]ийн боловсруулсан [[Хүний хөгжлийн илтгэцүүр|ХХИ-ийн жилийн тайлан]]д Тайвань улс НҮБ-ын гишүүн байхаа больсон тул тус орныг оруулдаггүй ба, НҮБ-ын Хөгжлийн хөтөлбөр Хятадын тоо баримтыг тооцохдоо БНХАУ-ын бүрэлдэхүүнд ч оруулдаггүй болно.<ref>{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/content/human-development-report-2020-readers-guide|title=Human Development Report 2020: Reader's Guide|publisher= United Nation Development Program|date=2020|access-date=12 March 2021}}</ref> [[Төсөв, нягтлан бодох бүртгэл, статистикийн ерөнхий газар|Тайванийн Статистикийн Товчоо]] НҮБХХ-ийн 2010 оны аргачлалыг ашиглан ХХИ-ийг 0.926 гэж тооцоолсон,<ref>{{cite web|url=https://eng.stat.gov.tw/public/Data/1513164433IGBKG0IN.pdf|title=What is the human development index (HDI)? How are relevant data queried?|publisher= Directorate General of Budget, Accounting and Statistics, Executive Yuan, Taiwan (ROC)|access-date=14 March 2021}}</ref><ref>{{cite web|url=https://win.dgbas.gov.tw/eyimc/ebook/SB/statistcs-brief_opf_files/pdfs/statistcs-brief__.pdf|title=人類發展指數(Human Development Index, HDI)|publisher=Directorate General of Budget, Accounting and Statistics, Executive Yuan, Taiwan (ROC)|date=6 January 2011|access-date=13 March 2021|language=zh-tw|archive-date=14 Дөрөвдүгээр сар 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210414101606/https://win.dgbas.gov.tw/eyimc/ebook/SB/statistcs-brief_opf_files/pdfs/statistcs-brief__.pdf|url-status=dead}}</ref> ба энэ нь НҮБ-ын Хөгжлийн хөтөлбөрийн 2022 оны тайланд Тайванийг 2021 онд дэлхийн хэмжээнд 19-р байранд оруулна.<ref name="HDI 2021"/><ref>{{cite web|url=https://eng.stat.gov.tw/ct.asp?xItem=25280&ctNode=6032&mp=5|title=National Statistics, Republic of China (Taiwan)|publisher= Directorate General of Budget, Accounting and Statistics, Executive Yuan, Taiwan (ROC)|date=14 October 2022|access-date=16 October 2022}}</ref> |group="nb"}}<ref name="HDI 2021">{{cite web|url=https://www.dgbas.gov.tw/public/Data/21014153758H1A3FBHM.pdf|title=國情統計通報（第 195 號）|publisher= [[Directorate General of Budget, Accounting and Statistics]], Executive Yuan, Taiwan (ROC)|date=14 October 2021|access-date=16 October 2022}}</ref>
| HDI_rank               = 19
| currency               = [[Шинэ Тайвань доллар]] (NT$)
| currency_code          = TWD
| time_zone              = [[Тайвань дахь цаг|Үндэсний Стандарт Цаг]]
| utc_offset             = +8
| date_format            = {{bulleted list
 |ЖЖЖЖ-СС-ӨӨ
 |ЖЖЖ-СС-ӨӨ ([[Бүгд Найрамдах Хятад Улсын календарь|БНУ-ын хуанли]])
 }}
| drives_on              = баруун гарын
| calling_code           = [[Тайвань дахь утасны дугаар|+886]]
| cctld                  = {{vunblist|[[.tw]] |[[.台灣]] |[[.台湾]]<ref>{{cite web |url=http://brussels38.icann.org/meetings/brussels2010/transcript-board-25jun10-en.txt |title=ICANN Board Meeting Minutes |publisher=ICANN |date=25 June 2010}}</ref>}}
}}

'''Тайвань''' ({{lang-zh|臺灣}}) буюу '''Бүгд Найрамдах Хятад Улс''' (товчоор '''БНХУ'''; {{lang-zh|中華民國}}) — 1949 оноос хойш [[Дорнод Ази]]йн [[Тайвань арал|Тайвань арлыг]] эзлэн оршиж баруун талаараа [[Тайванийн хоолой]], хойд талаараа [[Дорнод Хятадын тэнгис]], зүүн талаараа [[Филиппиний тэнгис]]ээр хүрээлүүлж, [[Хятад]], [[Япон]]той далайгаар хиллэдэг. Нийслэл нь [[Тайбэй]]. [[Тайвань арал]] буюу барууныханы нэрлэдэгээр Формозa арал дээр анх нутгийн уугуул хүмүүс амьдарч байв. Тайваний аралыг 1624-1668 онуудад [[Нидерланд]]<nowiki/>ын колони байсан. 1683-1895  онд [[Кошинга]] [[хятад үндэстэн|хятад]] ноёныг нь буулган авснаар [[манж]] [[Чин улс]] мэдэлдээ очжээ. Эхний Япо-Хятадын дайны дараа 1895 онд [[Япон]]ы мэдэлд шилжээд 1945 онд [[Хятад]]ын мэдэлд ирсэн ч иргэний дайнд коммунист хүчин ялж 1949 онд [[Хятад|БНХАУ]] байгуулагдахад [[Чан Кайши]] тэргүүтэй хөрөнгөтөн, Дундад Иргэн Улсын талын 1,5 сая хүн Тайвань руу зугтан шилжин суужээ.

Энэ үеэс өнөө хүртэлх үеийг '''Бүгд Найрамдах Хятад Улс''' (БНХУ) гэж хэлнэ. [[НҮБ]]-д [[Дундад Иргэн Улс|Дундад Иргэн Улсын]] өвийг залган [[Хятад]]ыг төлөөлж байгаад НҮБ-ийн 1971 оны 2758 дугаар тогтоолоор суудлаа БНХАУ-д шилжүүлсэн. [[Хятад|БНХАУ]] нь Тайванийг өөрийн нэг хэсэг гэж үзсээр байгаа.    

БНХАУ нь коммунист дэглэмтэй, хөгжиж буй орон бол Тайвань ардчилсан дэглэмтэй, зах зээлийн эдийн засагтай, 20-р зуунд эрчимтэй аж үйлдвэржиж [[Азийн Дөрвөн Бар улс|«Азийн бар улс»]] хэмээн тодотгогджээ. [[Дэлхийн Худалдааны Байгууллага|ДХБ]], [[АПЕК]] зэрэг олон улсын байгууллагын гишүүн. 

Бүгд Найрамдах Хятад Улс [[Нэгдсэн Үндэстний Байгууллага|НҮБ]]-д гишүүнээр элсэхийг олон жилийн турш идэвхтэй эрэлхийлсээр ирсэн төдийгүй бусад олон улсын байгууллагад элсэж байна. 1993 оноос хойш Тайбэй жил бүр НҮБ-д гишүүнээр элсэх хүсэлтээ дипломат холбоотон орнууд болох хэд хэдэн улс орны дэмжлэгтэйгээр илгээдэг. Гэвч эдгээр хүчин чармайлт амжилтанд хүрэхгүй байгаа. Олон улс орон БНХАУ-ын талд ([[Монгол]], Малави, Коста Рика, Гренада, Либери, Вануату, Чад, Доминика, Сенегал зэрэг олон орон) тусгаар тогтнолыг хүлээн зөвшөөрөхөөс татгалзаж байгааг харгалзан НҮБ-аар хүлээн зөвшөөрөх магадлал аажмаар буурч байна. Гэсэн хэдий ч Бүгд Найрамдах Хятад Улс (Тайвань) нь бодит байдал дээр буюу [[де-факто]] бүрэн эрхт улс хэвээрээ байна.

== Газар зүй ==
[[Зураг:Taiwan relief location map.png|thumb|left|200px|Байр зүйн газрын зураг]]
Номхон Далайн баруун хэсэгт оршин, Хятад ба Барууныг холбодог гарц болсон Тайвань нь [[Номхон далай]]н өрнө захад байгаа үндсэн [[Тайвань арал]] болон орчин тойрны Пэнху, Мацу, Лань, Лудао гэх мэт олон жижиг арлын дээрх 36,193 км<sup>2</sup> газрыг эзлэн оршдог. Эргэн тойрондоо [[Дорнод Хятадын тэнгис]], [[Филиппиний тэнгис]], Лусоны хоолой, [[Өмнөд Хятадын тэнгис]], [[Тайванийн хоолой]]гоор хүрээлэгдэнэ. Тайваний хоолойг 180 км гэтлэхэд [[Хятад]]ын эрэгт хүрч болно. Арлын төв, дорно тал уулархаг бол өрнөд Чянань гэх мэт нам доор газар байна. Юйшань («[[хаш]] уул», д.т.д 3952 м) мэтийн 3500 м давсан өндөр уулстай. Хоёр [[Техтоник хавтан|техтоник хавтны]] зааг дээр байгаа тул [[газар хөдлөлт|газар хөдлөх]] нь элбэг тохионо. 

== Нийгэм ==
=== Хүн ам зүй ===
Тайвань орны хүн амын тоо 20-р зуунд 3 саяаас 22 сая болтлоо өссөн байна. 2012 онд 23,261,747 хүн ([[Улс орнууд хүн амын тоогоор|бүрэн эрхт улс байсан бол 51-р олон]]) амьдарч байгаагаас 99.6% Тайвань арлын оршин суугчид юмсанжээ. Тайвань нэг хавтгай дөрвөлжин километр газарт 644.5 хүн ноогдох шигүү ([[Улс орнуудын хүн амын нягт сийрэг|бүрэн эрхт улс байсан бол 9-р шигүү суурьшилт]]), хотжсон нутаг болсон. [[Шинэ Тайбэй]] (3,903,745), [[Гаошюн]] (2,772,461), [[Тайжун]] (2,655,456), [[Тайбэй]] (2,635,766), [[Тайнань]] (1,874,724) гэх мэт арлын өрнө эргийн нам доор газрын томоохон хот суурин, тэдгээрийн хүй дүүрэгт анхнаасаа хүн ардууд бөөгнөрөн сууж байна. 

[[Зураг:Fo Guang Shan Monastery 12.jpg|thumb|left|Фогуаншань хийдийн гол дугны дотор]]
Хүн амын 97.75% нь [[Хятад үндэстэн]], 2.25% (522,942 хүн) нь уугуул ард түмэн гэдэг. Цаашилбал, Хятад дотроо бүх хүн амын 86%-ийг эзлэх «урьд ирсэн» (''бэньшэньнэнь'', 70% нь эх газрын [[Фужянь|Фужяний]] гаралтай [[Хокло ястан]], 15% нь [[Гуандун]] хавиас ирсэн [[Хакка ястан]]), 12%-ийг эзлэх 1945 оноос хойш буюу «хойно ирсэн» (''вайшэньнэнь'') гэж ялгана. Уугуул ард түмнийг дотор нь нэр бүхий 14 яс овог аймагт ялган салгаж бүртгэдэг. Өв соёл, зан заншил, эрх ашгийг нь хамгаалах "Уугуул Иргэдийн Хэргийг Хамгаалах Зөвлөл" гэж байгууллага бий. Яс үндсээ дагаад [[Хятад хэл]] Тайваньд албан ёсоор батлагдаж, [[Буддын шашин]], [[Бумбын шашин]] ард түмний зонхилох итгэл бишрэл болно. Хятад хэлээ хялбар бус, харин [[Ханз үсэг|уламжлалт ханзаар]] бичиж тэмдэглэдэг. Шашны эрх чөлөөтэй тус оронд олон янзын шашны сүм хийдийн тоо 16 мянгаас олон юмсанжээ.

=== Хот суурин ===
{{Гол|Тайванийн хотын жагсаалт}}
{{columns
|col1 =
* [[Шинэ Тайбэй]]
* [[Гаошюн]]
* [[Тайжун]]
* [[Тайбэй]]
* [[Тайнань]]
|col2 =
* [[Шиньжү]]
* [[Таоюань]]
* [[Жилон]]
* [[Жунли]]
* [[Жяи]]
* Хуалиен
|col3 =
* Жанхуа
* Пинжэнь
* Пиндун
* Бадэ
* Янмэй
}}

=== Соёл ===
[[Тайванийн Үндэсний ордон музей]] ([[Англи хэл|англи]]. ''National Place of Museum'')-д Монгол хаадын хөргүүд бөгөөд нэг дор нь үзүүлэх боломжийг тодорхой хугацаагаар нийтэд дэлгэн үзүүлэхээс гадна Монголын [[Юань Улс|Юань гүрн]]<nowiki/>ий үед холбогдох түүх, соёлтой холбоо бүхий үзмэрүүд цөөнгүй байдаг. Тайвань дахь Монголын онцлох өв соёлын нэг нь Юань гүрний Алтан ургийн гүнж Сэнгэ-Рагигийн хувийн цуглуулгын эд зүйлс байдаг. Үүн дотор хаад хатдын эш хөрөг, бичгийн өв, оёмол хатгамлын зүйлс болон түүхэн үйл явдлыг харуулсан уран зургийн хосгүй бүтээлүүд орно.<ref>[https://www.montsame.mn/mn/read/204506 Тайвань дахь Монголын онцлох бичгийн өв дурсгалууд] МОНЦАМЭ.</ref>

== Түүх ==
{{Хятадын түүх}}
[[Файл:The Portrait of Koxinga.jpg|150px|thumb|1661-1662 онд Тунгийн хаант улсын захирагч Кошинга]]
[[Зураг:Chiang_Kai-shek_in_full_uniform.jpeg|thumb|150px|1925–1975 оны удирдагч [[Чан Кайши]]]]

Oлон мянган жилийн тэртээгээс Тайванийн арал дээр хүн амьдарч байсныг археологийн олдворуудаар судлаачид нэгэнт нотлосон билээ.

Нутгийн уугуул иргэд голцуу амьдардаг цөөн хүн амтай Тайвань буюу барууны орнуудын нэрлэдгээр Формоза арлын өмнөд хэсгийг 1624 онд [[Нидерландын Хант Улс|Голланд]]ын колоничлогчид эзэлсэн байна. Үүний дараа 1626 онд [[Испани|Испанийн эзэнт гүрний]] колоничлогчид арлын хойд хэсгийг эзэлж хот суурин газруудыг байгуулж эхэлжээ. Формоза арал дээрх колоничлогчид 16 жилийн турш хоорондоо байлдаж 1642 онд Голландчуудын ялалтаар өндөрлөсөн байна.  

Тухайн үеийн Хятадыг эрхшээж байсан [[Мин улс]] 1644 онд нуран унасан юм. Ингээд Мин гүрний язгууртан, сэхээтнүүд 1662 оноос эхлэн [[Тайвань арал|Тайвань]]д олноор дүрвэн ирэх болж Голландын колоничлогчдыг арлаас хөөн явуулснаар Тунгийн хаант улсыг байгуулж нийслэлээр өнөөгийн Тайванийн Тайнан хот болгожээ. Харамсалтай нь энэ улс удаан оршин тогтнож чадалгүй 1683 онд Манж [[Чин улс]]ад эзлэгдсэн юм. Манжууд 1887 онд Тайванийг [[Фужянь муж]]тай нэгтгэж нийслэлийг нь өнөөгийн Тайпей хот болгожээ. Үүнийг өнөөгийн өндөр хөгжсөн Азийн бар улсын эхлэл гэж тайлбарлах нь олонтой.

[[1894]]-[[1895]] онд үргэлжилсэн Хятад Японы хооронд болсон эхний дайнд Манж Чин улс ялагдаж Шимоносэкийн гэрээгээр Тайвань болон хэд хэдэн арлыг [[Японы эзэнт гүрэн]]д өгчээ. [[Япон|Япончууд]] тэднийг их сургуульд суралцаж, төрийн өндөр алба хашихыг хориглосон бөгөөд энэ хугацаанд Тайваньчууд хэд хэдэн удаа бослого гаргаж байсан ч амжилт олоогүй байна. Тухайлбал 1895, 1907, 1915, 1930 онуудад болсон зэвсэгт бослогууд бүгд амжилтгүй болж тухайн үеийн хүн амынх нь 0,5 хувь буюу 14,000 орчим хүн алагдсан гэж үздэг. Гэсэн хэдий ч Японы дарангуйллын үед өнөөгийн Тайванийн дэд бүтэц, цахилгаан сүлжээ, төмөр зам, метро, цэвэрлэх байгууламж хийгээд боловсролын системийн суурь бий болсон байна. Мөн өмнө нь зөвхөн цагаан будаагаар хязгаарлагддаг байсан газар тариалангийн нэр төрөл өргөжиж дэлхийн элсэн чихрийн хамгийн том нийлүүлэгчдийн нэг болжээ.

[[Дэлхийн хоёрдугаар дайн]]ы үед Тайвань арал нь Японы эзэн хааны армийн өмнө зүгт явуулах цэргийн ажиллагааны хамгийн чухал, стратегийн түшиц газар болж байв. Уг дайнд хэдэн арван мянган Тайваниуд Японы армийн өмнөөс тулалдаж, амь үрэгдсэн байдаг. Харин түүхэнд тод хараар тэмдэглэгдэн үлдсэн, одоо хэрнэ хөндүүртэй байдаг сэдэв нь ойролцоогоор 2000 орчим тайвань эмэгтэйг Японы армийн цэргүүдийг зугаацуулахын тулд бэлгийн боолчлол, мөлжлөгт ашиглаж байжээ. Япончууд 1945 онд уг дайнд ялагдсаныхаа дараа 50 жилийн турш ноёрхсон тус арлыг [[1945]] оны [[10 сарын 25|10 сарын 25-нд]] Хятадад буцаан өгсөн байна. Үүний дараа 300,000 орчим Тайвань иргэдийг өмнө нь Японы талд ажиллаж байсан гэх хэргээр хэлмэгдүүлж, цөллөгт явуулсан байна. Энэхүү Японы эзлэн түрэмгийлэлд Их газрын Хятадууд цус нэгтнүүддээ ямар ч дэмжлэг үзүүлэлгүй дотоод тэмцэлдээ бүх хүчээ тарамдуулж байхад бүх зовлон зүдгүүрийг туулж, дарангуйллын эсрэг Тайваньчууд өөрсдөө бие даан тэмцэж, эрх чөлөөгөө олох гэсэн оролдлогууд хийж байсан. Тиймээс Тайванийн уугуул иргэд тус арал нь [[Дундад Иргэн Улс]]ын нэг хэсэг байх ямар ч үндэслэлгүй гэж үздэг.   

[[1949]] оны [[Арванхоёрдугаар сар|арванхоёрдугаар сард]] [[Гоминдан|Гоминданы]] удирдлага засгийн газраа Тайвань (Формоза) арал руу нүүлгэхээр шийдвэрлэснээр зэвсэгт хүчний ихээхэн хэсэг, Гоминданы албан хаагчид, улс төрийн зүтгэлтнүүд, шинжлэх ухаан, соёлын ажилтнууд тийшээ явж нийт 2 сая хүн Тайвань руу нүүжээ. Тэдний тэн хагас нь Чан Кайшигийн цэргүүд байсан. Тэд явахдаа соёлын үнэт зүйл, их хэмжээний үнэт хөрөнгө, нам төрийн архиваа авч гарч чадсан байна. Үнэт эдлэлүүд нь одоо Тайбэйгийн үндэсний музейд хадгалагдаж байна. 1980-аад оны дунд үеэс Тайванд ардчилал болон Гоминданыг шинэчлэх алхам хүчтэй эхэлсэн юм. Тайванийн ардчиллын манлайлагчдын дийлэнх нь АНУ болон Барууны орнуудад боловсрол эзэмшсэн арлын уугуул иргэд байжээ. Ингээд 1988 онд анхны сөрөг хүчин болох Ардчилсан дэвшилт нам байгуулагдаж, 1996 онд анхны ардчилсан сонгуулийг явуулжээ. Мөн энэ онд анхны ардчилсан Үндсэн хуулийг баталснаар өнөөдрийг хүрчээ.

Хэдий 1950 онд Хятадын иргэний дайн дууссан ч энэ бүх цаг хугацаанд БНХАУ болон Тайванийн хооронд цусгүй, оюун санаа, улс төрийн дайн үргэлжилсээр байна.<ref>[http://itoim.mn/article/FweWr/17432 Хятадын түүхэн дотоод хагарал Тайванийн аралд хурцадсаар] Itoim.mn Дэлхий
2019 оны 6 сарын 26</ref>

== Төр засаг ==
=== Засгийн газар ===
Эдүгээ Тайванийн Засгийн Газар өөрийгөө Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улсын Засгийн Газар хэмээн нэрийддэг байна. [[1912]] онд Хятадын үндэсний хувьсгалын удирдагч [[Сун Ят Сен]] Бүгд Найрамдах Хятад Улсыг байгуулсан бөгөөд [[1949]] онд тус Бүгд Найрамдах Улсын Засгийн Газар [[Тайвань арал]] руу хөөгдөж, [[Мао Зэдун]] тэргүүтэй коммунистууд их газрын Хятадын төрийн эрхийг авч, Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улсыг байгуулснаар Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улсын Засгийн Газрын эрх мэдэл нь зөвхөн Тайвань арлаар хязгаарлагдах болж, Дэлхий дахинаа Хятад улсыг төлөөлөх эрх мэдлээ аажмаар алдсан юм. 

[[Зураг:Presidential_Building,_Taiwan_(0747).JPG|thumb|200px|Ерөнхийлөгчийн ордон]]
Бүгд Найрамдах Хятад Улс буюу Тайвань [[1971]] онд [[Нэгдсэн Үндэстний Байгууллага]] дахь суудлаа алдаж, түүний орыг эдүгээгийн Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс эзэлжээ. Улмаар [[1979]] онд [[Америкийн Нэгдсэн Улс]] Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улстай Дипломат харилцаа тогтоосноор [[Гоминдан|Гоминданы]] намаар удирдуулсан Бүгд Найрамдах Хятад Улс олон улсын тавцанд Хятадыг төлөөлөх боломжоо алдсан бөгөөд [[1980]]-аад оны дунд үеэс Гоминданы Засгийн Газар бодит байдалтай эвлэрч, арлынхаа хил хязгаарт зохицсон прагматик төрийн бодлого баримтлахыг эрмэлзэх болсон юм. Тайвань нь Үндсэн Хуулийнхаа дагуу нилээд өвөрмөц төрийн бүтэцтэй. Ерөнхийдөө ерөнхийлөгчийн засаглалтай бөгөөд Ерөнхийлөгч, Таван юань, Бүх Ард Түмний Үндэсний Их Хурал гэсэн гурван шатны институцаар дамжуулан төрийн удирдлагаа хэрэгжүүлдэг. Ерөнхийлөгч Үндэсний Их Хурлын удирдлага дор үйл ажиллагаагаа явуулдаг, англиар "Five Branches of National Government" хэмээн нэрлэдэг. Гүйцэтгэх Юань (Executive yuan - засгийн газар), Хууль Зүйн Юань (Legislative Yuan -Heel, Хууль Тогтоох дээд байгууллага), Шүүхийн Юань (Examination Yuan), Хяналтын Юань (Control Yuan) хэмээх таван байгууллага нэгдэж Үндэсний Засгийн Газраа бүрдүүлдэг<ref>[https://tumurbat.blogspot.com/2014/08/blog-post.html Тайвань арлаар]</ref>.

=== Ерөнхийлөгч ===
[[1996]] оноос өмнө Тайваний ерөнхийлөгч нь Үндэсний Их Хурлаас сонгогддог байсан бол мөн оны гуравдугаар сараас эхлэн бүх ард түмний сонгуулиар сонгогддог болжээ. Сонгууль 4 жилд нэг удаа явагддаг. Тайваний өнөөгийн ерөнхийлөгчөөр Ардчилсан дэвшилт намаас сонгогдсон [[Цай Инвэнь]] ажиллаж байна. Тайвань 2016 онд анхны эмэгтэй ерөнхийлөгчөө сонгосон бөгөөд тэрээр гадаад бодлогодоо хоёр эргийн харилцаа Хятад-Тайванийн харилцааны өнөөгийн хүрсэн тогтвортой байдлыг цаашид үргэлжлүүлэн бэхжүүлэхийн зэрэгцээ Өмнөд Хятадын тэнгисийн маргаанд шууд оролцохгүй байхаа илэрхийлээд байна.

=== Орон нутаг ===
{{Тайвань орны засаг захиргааны хуваарьт газрын зураг}}
Бүгд Найрамдах Хятад Улсын нутаг орон таван зэрэгт шатлан хуваагдана. Оройн түвшинд нутгийн ихэнх нь олон хошуу бүхий Тайвань аймагт, үлдсэн хэсэг нь жижиг арлуудын Фужянь аймаг болон хотжиж нягтарсан [[Тайбэй]], [[Шинэ Тайбэй]], [[Гаошюн]], [[Тайжун]], [[Таоюань]], [[Тайнань]] гэх таван хотод хуваагдан захирагдана.
{|class="wikitable" style="text-align:center"
|-
!Зэрэг!!colspan=5|Засаг захиргааны нэгж !!Нутаг
|-
! I
| rowspan="2" style="background:#f5c3c4;"| [[улсын хот]] <br>(直轄市 ''zhíxiáshì'') (6)
| colspan=4 | <span style="color:gray;"> ''[[муж]]'' <br> (省 ''shěng'') (''[[Де-юре]]'' 2) </span>
| rowspan="2" style="text-align:right;"| 22
|-
! II
| style="background:#ceb2cd;"| [[Тайванийн хотын жагсаалт|аймгийн хот]]  (3)<br> (市 ''shì'')
| colspan="3" style="background:#e3edc3;"| [[шянь]] (13) <br> (縣 ''xiàn'')
|-
! III
| colspan=2 | [[дүүрэг (Тайвань)|дүүрэг]] (170) <br>(區 ''qū'') 
| [[Тайванийн хотын жагсаалт|хошууны хот]] (13)<br>(縣轄市 ''xiànxiáshì'') 
| [[балгас]] (39)<br> (鎮&nbsp;''zhèn'') 
| [[сум]] (146)<br> (鄉&nbsp;''xiāng'') 
| align=right | 368
|-
! IV
| colspan=4 | [[гацаа]] <br> (里 ''lǐ'')
| [[тосгон]] <br> (村 ''cūn'')
| align=right | 7,835
|-
! V
| colspan=5 | [[хороо]] (鄰 ''lín'')
| align=right | 147,877
|}

=== Гадаад харилцаа ===
[[Зураг:RC_(Taiwan).png|thumb|Тайваньтай дипломат (ногоон), дипломат бус (цэнхэр) харилцаатай орнууд]]
Түүхэн ба улс төрийн шалтгааны улмаас Тайванийн олон улсын тавцан дахь байр суурь төдий л тогтвортой бус. [[Хятад|БНХАУ]] хүчирхэгжиж, гадаад байр суурь нь бэхжихийн хэрээр дэлхийн улс орнууд БНХАУ-ын "нэг Хятадын бодлого"-ын шахалтанд орж Тайваньтай дипломат харилцаагаа тасалсан буюу шинээр харилцаа тогтоохоос зайлсхийх болсон юм. 1971 онд Тайвань нь [[Нэгдсэн Үндэстний Байгууллага|Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын]] гишүүн, НҮБ-ын Аюулгүйн Зөвлөлийн байнгын гишүүний байр сууриа алдсан явдал нь гадаад харилцаа, гадаад нэр хүндэд нь хүнд цохилт өгсөн юм.

Тиймээс эдүгээ Тайванийн Засгийн газрын зүгээс Олон улсын тавцанд явуулж буй бодлого хийгээд Хятадын нэгдэл, тусгаар тогтнолын талаархи бодлогыг нь НҮБ хийгээд гадаад улс орнууд тэр бүр хүлээн зөвшөөрдөггүй. Өөрөөр хэлбэл Тайвань улс төрийн хувьд олон улсын тавцанд ихээхэн хавчигдмал байдалтай байдаг юм. Гэсэн ч Тайвань эдүгээ Африк, Латин Америкийн 20 гаруй оронтой дипломат харилцаатай, дэлхийн 140 гаруй улс орнуудтай худалдаа, эдийн засаг, соёл шинжлэх ухаан зэрэг салбарт бие даасан харилцаагаа хөгжүүлж буйн дотор дэлхийн тэргүүлэх 20-иод улс орон багтдаг. Тэдгээр улсуудаас 64-т нь төлөөлөгчийн газар, нэгд нь консулын газартай ажээ. Тайбэй хотод гадаадын 44 орны 48 төлөөлөгчийн газар нийгэмлэг, виз эрхэлдэг байгууллага ажилладаг байна. Тайвань нь өөрөө олон улсын 893 төрийн бус байгууллагын идэвхитэй гишүүн юм.

'''Дипломат харилцаатай орнууд: (2022 оны байдлаар)'''

{| class="wikitable sortable"
|1.
|Белиз
|1989 
|-
|2.
|Ватикан
|1942 
|-
|3.
|Гаити
|1956 
|-
|4.
|Гватемал
|1933
|-
|5.
|Гондурас
|1942 
|-
|6.
|Маршалын Аралууд
|1998
|-
|7.
|Науру
|1980 
|-
|8.
|Палау
|1999 
|-
|9.
|Парагвай
|1957 
|-
|10.
|Сент-Винсент ба Гренадин
|1981
|-
|11.
|Сент-Китс ба Невис
|1983
|-
|12.
|Сент-Люси
|1984
|-
|13.
|Тувалу
|1979
|-
|14.
|Эсватини
|1968 
|}

== Мөн үзэх ==
* [[Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс]]
* [[Тайвань арал]]

== Цахим холбоос ==
* {{commons|台灣}}

== Тэмдэглэл ==
{{Notelist}}

== Эшлэл ==
{{лавлах холбоос|2}}

{{Ази}}

[[Ангилал:Тайвань| ]]
[[Ангилал:Азийн орон]]
[[Ангилал:Арлын орон]]
[[Ангилал:Урьдын Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын гишүүн орон]]
[[Ангилал:Хүлээн зөвшөөрөгдөөгүй улс]]
[[Ангилал:Бүгд Найрамдах Хятад Улс| ]]
[[Ангилал:1912 онд байгуулагдсан]]