Энди Уорхол хуудасны эх кодыг харах

{{Инфобокс хувь хүн
| нэр                        = Энди Уорхол
| зураг                      = Andy Warhol 1977.jpg
| жинхэнэ_нэр                = Андрей Вархола
| төрсөн_он_сар_өдөр         = [[1928]] оны [[8 сарын 6]]
| төрсөн_газар               = [[Питтсбург]], [[Пеннсилвани]] муж, [[Америкийн Нэгдсэн Улс]]
| нас барсан_он_сар_өдөр     = [[1987]] оны [[2 сарын 22]]
| нас барсан_газар           = [[Нью-Йорк]], [[Америкийн Нэгдсэн Улс]]
| үндэстэн                   = [[Америк]]
| юугаараа_алдаршсан         = Уран зураг, кино урлаг
| төгссөн_сургууль           = Карнеги Меллоны Их сургууль
| алдартай_бүтээлүүд         = ''Челсигийн охид'' (1966 оны кино)<br />''Exploding Plastic Inevitable (Зайлшгүй хийгдэх дүрслэлийн тэсрэлт)'' (1966 оны соёлын довтолгоон)<br />''Кэмбелл Суп Кан'' (1962 оны зураг)
}}
'''Энди Уорхол''' [{{IPA|ˈændi ˈwɔːɹhɔl}}]<ref>http://www.npr.org/2012/08/06/157776348/in-warhols-memory-soup-cans-and-coke-bottles</ref> ({{lang-en|Andy Warhol}}, ''1928 оны наймдугаар сарын 6'' - ''1987 оны хоёрдугаар сарын 22'') буюу '''Андрей Вархола''' ({{lang-en|Andrej Varchola}}) нь [[Словак]]-[[Америкийн Нэгдсэн Улс|Америкийн]] [[зураач]], [[дизайнер]], [[кино]] [[найруулагч]], продюсер, [[зохиолч]] бөгөөд «поп-арт» урлагийн томоохон төлөөлөл хүн байв. [[1965]] онд байгуулагдсан Америкийн рок хөгжмийн домогт «Velvet Underground» хамтлагийн продюсерээр ажиллаж байгаад амьдралынхаа сүүлийн жилүүдэд дэлгэцийн бүтээлд хүч оюунаа дайчилсан сод авъяастан байв. Түүний [[1963]] онд зурсан «Найман Элвис» хэмээх [[Рок-н-ролл]]ын хаан [[Элвис Пресли]]гийн хөрөг 100 сая [[Америк доллар|долларын]] үнэ хүрсэн нь «хамгийн өндөр үнэ хүрсэн уран зургийн бүтээлүүдийн» 11-рт [[Пабло Пикассо]], [[Винсент ван Гог]] нарын зураачдын бүтээлүүдийн удаад орсон сод бүтээл болжээ.

== Намтар ==
Тэр [[Пеннсилвани]] мужийн [[Питтсбург]] хотноо төрж өссөн бөгөөд бага ахуйдаа эцэг эхээсээ хагацжээ. Багын урлагийн тэр дундаа зургийн авъяас, сонирхолтой байсан тул [[1949]] онд Питтсбург хотын Карнегийн Технологийн сургуулийг (одоогийн Карнегийн Меллон Их сургууль) зураач мэргэжлээр суралцаж төгсөн [[Нью-Йорк]] хотод томоохон сэтгүүлүүдээс ажил амьдралынхаа гараагаа эхлүүлжээ. 

Тэр бараа бүтээгдэхүүнүүдийн шошго, сурталчилгааны хуудас зурсаар [[1956]] онд бие даан зураачдын клуб байгуулан ажиллах болов. [[1962]] оны долоодугаар сарын 9-нд [[Лос-Анжелес]] хотноо «Файн арт» (яруу урлаг) чиглэлээр туурвисан бүтээлүүдийн үзэсгэлэнгээ толилуулан урлагийн салбартаа танигдах болсон бөгөөд түүнээс хойш улаан лоолийн «Кэмббел» соус болон Коко Кола ундаа зэрэг олон бүтээгдэхүүнүүдийн шошго, түүнчлэн [[Мэрлин Монро]], [[Элизабет Тейлор]], [[Элвис Пресли]] нараас авахуулаад урлаг соёлын алдартнуудын хөрөг зургийг зурах болов. 1962 онд [[Манхэттэн]] дүүрэгт хөгжим болон киноны «The Factory» студээ байгуулсан үеээс эхлэн кино урлагт хүч сорин найруулагч, продюсер болсон ба шинэ залуу хамтлаг дуучдын урлагийн замналыг нь нээн өгөх тал дээр ч анхаарах болжээ. Мөн л зар сурталчилгааны бизнесийн салбарт олон олон шинэ санаануудыг цааснаа буулгасаар байсан юм.

[[Файл:Jimmy Carter Andy Warhol 1977.jpg|thumb|300px|Энди Уорхол ерөнхийлөгч [[Жимми Картер]]ийн хамт, 1977]] 
1970-аад оноос эхлэн нийгмийн, улс төр, бизнесийн салбарын хүмүүсийн хөрөг зурах тал дээр анхаарлаа хандуулах болсон ба [[Иран]]ы шейх Мохаммед Реза Пехлевигийн гэр бүлийнхэн, [[Роллинг Стоунз]] хамтлагийн гоцлол дуучин Мик Жаггер, жүжигчин Лиза Миннелли, [[Дайана Росс]], [[Брижит Бардо]], [[Битлз]] хамтлагийн дуучин, хөгжимчин [[Жон Леннон]], дуучин [[Майкл Жексон]] нарын хөргүүдийг бүтээжээ. Энэ мэтчилэн маш олон хөргүүд зурсаны дотроос хамгийн алдартай нь [[1973]] онд бүтээсэн [[Хятад]]ын коммунист удирдагч [[Мао Зэдун]]ы хөрөг юм. Түүний зурсан бүтээлүүд маш их үнээр эзэддээ очдог байсныг дурдах нь зүйтэй болов уу. [[Поп-арт]] урсгалын томоохон төлөөлөгч Уорхол [[1987]] оны хоёрдугаар сарын 22-нд зүрхний доголдолд хүргэдэг «аритим» өвчнөөр нас нөгчсөн юм.

== Алдартай бүтээлүүд ==
{|
|valign="top"|
*'''Уран зураг'''
*Campbell's Soup Cans (1962)
*Marilyn Diptych (1962)
*Green Coca-Cola Bottles (1962)
*Eight Elvises (1963)
*Shot Marilyns (1964)
*Exploding Plastic Inevitable (1966)
*Big Electric Chair (1967)
*Campbell's Soup Cans II (1969)
*Portrait of Seymour H. Knox (1985)
*Camouflage Self-Portrait (1986)
*Cars (1986)
|width="33"|
|valign="top"|
*'''Кино'''
*Sleep (1963)
*Screen Tests (1964-6)
*Blow Job (1964)
*Eat (1963)
*Batman Dracula (1964)
*Empire (1964)
*Taylor Mead's Ass (1964)
*Vinyl (1965)
*Poor Little Rich Girl (1965)
*Beauty No. 1 (1965)
*Beauty No. 2 (1965)
*More Milk, Yvette (1965)
*Eating Too Fast (1966)
*The Velvet Underground and Nico: A Symphony of Sound (1966)
|width="33"|
|valign="top"|
*Salvador Dalн (1966)
*Chelsea Girls (1966)
*I, a Man (1967)
*Lonesome Cowboys (1968)
*Blue Movie (1969)
*L'Amour (1973)
*'''Ном'''
*25 Cats Name Sam and One Blue Pussy (1954)
*a, A Novel (1968)
*The Philosophy of Andy Warhol (1975)
*Popism: The Warhol Sixties (1980)
*Diaries
|}

== Нэмэлтээр уншиж болох ==
*"A symposium on Pop Art". ''Arts Magazine'', April 1963, pp.&nbsp;36–45. The symposium was held in 1962, at [[The Museum of Modern Art]], and published in this issue the following year.
* {{cite book | first = Victor | last = Bockris | title = Warhol: The Biography | location = New York | publisher = Da Capo Press | year = 1997 | isbn = 030681272X}}
* {{cite book | first = Bob | last = Colacello | title = Holy Terror: Andy Warhol Close Up | location = New York | publisher = HarperCollins | year = 1990 |isbn=0-06-016419-0}}
* {{cite book |first=Jane D. |last=Dillenberger |title=The Religious Art of Andy Warhol |url=http://books.google.com/?id=KemglT-1jSIC |location=New York City |publisher=Continuum International Publishing Group |year=2001 |isbn=0-8264-1334-X}}
* Doyle, Jennifer, Jonathan Flatley, and Josй Esteban Muсoz eds. (1996).  ''Pop Out: Queer Warhol.'' Durham: Duke University Press.
*Foster, Hal, ''The Return of the Real'' (ch.5), MIT Press / October Book, 1996.
* {{cite book | first = Gary | last = Garrels | title = The Work of Andy Warhol: Discussions in Contemporary Culture, no. 3.| location = Beacon NY | publisher = Dia Art Foundation | year = 1989}}
* {{cite book | first = Fred Lawrence | last = Guiles | title = Loner at the Ball: The Life of Andy Warhol | location = New York | publisher = Bantam | year = 1989 | isbn = 0593015401}}
* James, James, "Andy Warhol: The Producer as Author", in ''Allegories of Cinema: American Film in the Sixties'' (1989), pp.&nbsp;58–84. Princeton: Princeton University Press.
* {{cite book | first = Wayne | last = Koestenbaum | authorlink = Wayne Koestenbaum | title = Andy Warhol | location = New York | publisher = Penguin | year = 2003 | isbn = 0670030007}}
* Krauss, Rosalind E. "Warhol's Abstract Spectacle". In ''Abstraction, Gesture, Ecriture: Paintings from the Daros Collection''. New York: Scalo, 1999, pp.&nbsp;123–33.
* Lippard, Lucy R., ''Pop Art'', Thames and Hudson, 1970 (1985 reprint), ISBN 0-500-20052-1
* {{cite book |first=Marco |last=Livingstone |coauthors=Dan Cameron and [[Royal Academy]] |title=Pop art: an international perspective |publisher=Rizzoli |location=New York |year=1992 |pages= |isbn=0-8478-1475-0}}
* {{cite book | first = Annette | last = Michelson | title = Andy Warhol (October Files)| location = Cambridge MA | publisher = The MIT Press | year = 2001}}
* Scherman, Tony & Dalton, David, ''POP: The Genius of Andy Warhol'', HarperCollins, New York, N.Y. 2009
*Suarez, Juan Antonio (1996).  ''Bike Boys, Drag Queens, & Superstars: Avant-Garde, Mass Culture, and Gay Identities in the 1960s Underground Cinema.''  Indianapolis: Indiana University Press.
* {{cite book | first = Steven | last = Watson | title = Factory Made: Warhol and the Sixties | location = New York | publisher = Pantheon | year = 2003 | url = http://www.factorymade.org/ | isbn = 0679423729}}
* {{cite book | first = John | last = Yau|authorlink = John Yau |title = In the Realm of Appearances: The Art of Andy Warhol|location = Hopewell, NJ| publisher =  Ecco Press| year = 1993 | isbn = 0880012986}}

== Цахим холбоос ==
{{Commons|Andy Warhol}}
* [http://www.facebook.com/adriantofei#!/group.php?v=info&ref=mf&gid=324584309874 Facebook дэх Энди Уорхолын эзэнт гүрэн]
* [http://www.ubu.com/sound/warhol.html David Cronenberg speaking about the work of Andy Warhol] UbuWeb вэбсайт дахь
* [http://www.warholfoundation.org/ Уорхол сан] Нью-Йорк хот дахь
* [https://web.archive.org/web/20070504115155/http://www.warhol.org/tc21/ Time Capsules: the Andy Warhol collection]
* [https://itunes.apple.com/mn/app/ene-hen-be/id665704286 '''"Энэ хэн бэ?"''' тааварт тоглоомд багтсан - [[iOS]] хувилбар]
* [https://play.google.com/store/apps/details?id=com.spodollar.game.enehenbe '''"Энэ хэн бэ"''' тааварт тоглоомд багтсан - [[Андройд]] хувилбар]
* {{cite web |url=http://www.moma.org/collection/browse_results.php?criteria=O%3AAD%3AE%3A6246&page_number=1&template_id=6&sort_order=1 |title=Andy Warhol |publisher=Museum of Modern Art |location=New York City |year=2007 |accessdate=2009-01-23}}
* [http://www.warholstars.org Warholstars]: Энди Уорхолын кино бүтээлүүд, уран зураг
* [http://www.popartmasters.com/toc.html#masters Pop Art Masters – Энди Уорхол]
* [https://web.archive.org/web/20131206022109/http://www.adcglobal.org/archive/hof/1994/?id=212 Art Directors Club biography, portrait and images of work]
* {{cite news |first=Joe |last=Bauman |coauthors=Angelyn Hutchinson |date=2007-12-17 |title=Andy Warhol Didn't Sleep Here: The Utah Hoax |url=http://www.kutv.com/content/blogs/new/story/Andy-Warhol-Didnt-Sleep-Here-The-Utah-Hoax/KmQ0TW_un0W46d0h0kLvEg.cspx |publisher=KUTV |accessdate=2009-01-23 }}{{Dead link|date=Дөрөвдүгээр сар 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* {{cite journal |first=Stephen |last=Berens |year=2002 |month=Fall |title=Responses to Warhol Retrospective at MOCA |journal=X-TRA |volume=5 |issue=1 |publisher=Project X Foundation for Art and Criticism |location=Los Angeles  |url=http://x-traonline.org/past_articles.php?articleID=157 |accessdate=2009-01-23}}
* [https://web.archive.org/web/20100403082155/http://www.studio360.org/americanicons/episodes/2005/12/08 "Warhol, Soup Cans, Cowboys"] (''Studio 360'' radio program, December 10, 2005)
* [https://web.archive.org/web/20090223100130/http://www.lavignesbastille.com/expositions/1986/warhol-1986.html exhibition of 10 statues of liberty in Gallerie Lavignes bastille, Paris 1986]
* [http://www.warholcity.com The Andy Warhol Museum of Modern Art – city of origin]
* {{imdb name|0912238}}
*[http://www.youtube.com/watch?v=3oqUd8utr14 Andy Warhol makes a digital painting of Debbie Harry at the Commodore Amiga product launch press conference in 1985.]

== Эшлэл ==
{{reflist}}

{{DEFAULTSORT:Уорхол, Энди}}
[[Ангилал:АНУ-ын уран зураач]]
[[Ангилал:АНУ-ын график зураач]]
[[Ангилал:АНУ-ын кино найруулагч]]
[[Ангилал:АНУ-ын гэрэл зурагчин]]
[[Ангилал:Поп артын уран бүтээлч]]
[[Ангилал:Хөгжмийн продюсер]]
[[Ангилал:The Velvet Underground]]
[[Ангилал:Урлагийн бүтээл цуглуулагч]]
[[Ангилал:Аллагын хохирогч]]
[[Ангилал:Нью-Йорк хотын хүн]]
[[Ангилал:Америкчууд]]
[[Ангилал:1928 онд төрсөн]]
[[Ангилал:1987 онд өнгөрсөн]]