Аммонийн сульфат хуудасны эх кодыг харах

{{chembox
| Watchedfields = changed
| verifiedrevid = 476992905
| ImageFile = Ammonium sulfate.png
| ImageSize = 180px
| ImageFile1 = Ammonium-sulfate-3D-balls.png
| ImageSize1 = 220px
| ImageName1 = Ball-and-stick model of two ammonium cations and one sulfate anion
| IUPACName = Аммонийн тетраоксосульфат (VI)<br/>Ammonium tetraoxosulfate (VI)
| OtherNames = Аммонийн сульфат<br/>Аммонийн сульфат (2:1)<br/>Диаммонийн сульфат<br/>Хүхэр хүчлийн диаммонийн давс<br/>[[Маскагнит]]<br/>Актамастер<br/>Доламин
|Section1={{Chembox Identifiers
| UNII_Ref = {{fdacite|correct|FDA}}
| UNII = SU46BAM238
| KEGG_Ref = {{keggcite|correct|kegg}}
| KEGG = D08853
| InChI = 1/2H3N.H2O4S/c;;1-5(2,3)4/h2*1H3;(H2,1,2,3,4)
| SMILES = O=S(=O)(O)O.N.N
| InChIKey = BFNBIHQBYMNNAN-UHFFFAOYAI
| StdInChI_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}}
| StdInChI = 1S/2H3N.H2O4S/c;;1-5(2,3)4/h2*1H3;(H2,1,2,3,4)
| StdInChIKey_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}}
| StdInChIKey = BFNBIHQBYMNNAN-UHFFFAOYSA-N
| CASNo = 7783-20-2
| CASNo_Ref = {{cascite|correct|CAS}}
| ChemSpiderID_Ref = {{chemspidercite|correct|chemspider}}
| ChemSpiderID=22944
| PubChem = 
  }}
|Section2={{Chembox Properties
| Formula = (NH<sub>4</sub>)<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>
| MolarMass = 132.14 g/mol
| Appearance = Цагаан, жижиг гигроскоп үрэл эсвэл талст.
| Density = 1.769 g/cm<sup>3</sup> (20&nbsp;°C)
| MeltingPtC = 235 to 280
| MeltingPt_notes = (decomposes)
| CriticalRelativeHumidity = 79.2% (30&nbsp;°C)
| Solubility = 70.6 g/100 mL (0&nbsp;°C)<br/> <br> 74.4 g/100 mL (20&nbsp;°C) <br> 103.8 g/100 mL (100&nbsp;°C)<ref>{{RubberBible87th}}</ref>
| SolubleOther = [[ацетон]], [[спирт]] ба [[эфир]]т уусдаггүй
  }}
|Section7={{Chembox Hazards
| ExternalSDS = 
| MainHazards = 
| FlashPt = Шатдаггүй
| NFPA-H = 2
| NFPA-F = 1
| NFPA-R = 0
| LD50 = 2840 mg/kg, Харх (амаар)
  }}
|Section8={{Chembox Related
| OtherAnions = [[Аммонийн тиосульфат]]<br/>[[Аммонийн сульфит]]<br/>[[Аммонийн бисульфат]]<br/>[[Аммонийн персульфат]]
| OtherCations = [[Натрийн сульфат]]<br/>[[Калийн сульфат]]
| OtherCompounds = [[Морын давс|Төмрийн(II) аммонийн сульфат]] 
  }}
}}

'''Аммонийн сульфат''' буюу '''хүхэр хүчлийн аммони''' ((NH<sub>4</sub>)<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>) нь [[хүхрийн хүчил|хүхрийн хүчлийн]] давхар [[аммоний]]н [[давс]].

== Шинж чанар ==
[[Ус]]анд сайн уусдаг, [[ацетон]], [[этанол]], [[эфир]]т уусдаггүй, өнгөгүй талст.

== Гарган авах ==
Лабораторийн нөхцөлд концентрацижуулсан [[аммиак]]ийн уусмалыг концентрацижуулсан [[хүхрийн хүчил]]ээр үйлчлэн аммонийн сульфатыг гарган авдаг.

:: <math>\mathsf{2NH_3 + H_2SO_4 \rightarrow (NH_4)_2SO_4}</math>

Химийн үйлдвэрлэлд түгээмэл ашиглагддаг аммонийн сульфатыг гарган авах аргууд: [[хүхрийн хүчил|хүхрийн хүчлийг]] [[синтетик аммиак]]аар саармагжуулах; [[коксын хий]]н [[аммиак]]ийг ялган авч [[хүхрийн хүчил]]тэй урвалд оруулах; [[гипс]]ийг [[аммонийн карбонат]]ын уусмалаар үйлчлэх; [[капролактам]]ын үйлдвэрлэлийн хаягдлыг боловсруулан гарган авах. Аммонийн сульфатыг гарган авах олон өөр аргууд бий. Жишээ нь: цахилгаан станцын ба хүхрийн хүчлийн үйлдвэрлэлийн утааг [[аммиак]]ийн хийгээр үйлчлэхэд утаанд агуулагдаж буй [[хүхрийн исэл|хүхрийн ислүүд]] янз бүрийн [[аммонийн давс]]уудыг үүсгэдэг.

== Хэрэглээ ==
[[Азот]] ба [[хүхэр]] агуулсан, усанд сайн уусдаг [[бордоо|эрдэс бордоо]] (21% азот ба 24% хүхэр). [[Гигроскоп]] чанар багатай учир удаан хадгалахад нунтаг чанараа алддаггүй. Азот ба хүхэр нь [[уураг]] ба [[амин хүчил|амин хүчлүүдийн]] бүтцэд ордог, тариалангийн ургамлуудын чухал тэжээл.

Аммонийн сульфатыг [[вискоз]]ын даавууг үйлдвэрлэх, [[биохими]]д уургийг цэвэрлэх, [[элетролиз]]ийн аргаар [[марганц]]ыг гарган авахад ихээр ашигладаг. Мөн хүнсний үйлдвэрлэлд '''E517''' гэдэг нэртэйгээр хүнсний нэмэлт болгон хэрэглэдэг.

== Эх сурвалж ==
{{Reflist}}

[[Ангилал:Аммонийн нэгдэл]]
[[Ангилал:Сульфат]]
[[Ангилал:Органик бус бордоо]]