Дэлхийн царцдас хуудасны эх кодыг харах

[[Зураг:Earth-crust-cutaway-mn.png|thumb|350px|right|Дэлхийн бүтэц (хэмжээ харгалзаагүй, cхем)]]
Геологийн үүднээс, '''Дэлхийн царцдас''' нь Дэлхийн хамгийн гадна талын хатуу бүрхүүл ([[литосфери|литосферийн]] дээд хэсэг) бөгөөд [[магмын чулуулаг|базальтлаг]] болон [[магмын чулуулаг|боржинлог]] чулуулагаас тогтоно. Дэлхийн нийт эзэлхүүний < 1% эзлэнэ. [[Температур]] нь газрын гадаргуу орчим ойролцоогоор агаарын температуртай, харин [[Мохийн зааг]] орчим [[манти|дээд мантийн]] температур болох 900&nbsp;°C-тай ойролцоо байна. Царцдасын 2 төрөл байдаг нь:

* Далайн царцдас 
** 5-10 км зузаан, [[магмын чулуулаг|базалтлаг]] найрлагатай, дундаж [[нягт]] нь 3.3 гр/см3. Далайн царцдас нь [[Далайн голч нуруу|Далайн голч нуруунд]] тасралтгүй шинээр үүсэж байдаг. Өөрөөр хэлбэл халуун [[магма]] гүнээс түрж гарч ирэн царцдаг бөгөөд дараагийн [[магм]] нь өмнөхөө түрэн хоёр тийш нь холдуулж, царцах байдлаар тасралтгүй явагдана. Далайн голч нуруунд далайн царцдас шинээр үүсэж байхад [[Плит тектоник|плитийн]] ойртох ([[Плит тектоник|конвергент]]) заагт далайн царцдас нь эх газрын царцдас доогуур, манти руу живж (субдукцлагдаж) байдаг. Учир нь далайн царцдас нь эх газрынхаас илүү хүнд юм. [[Плит тектоник|Плит тектоникийн]] нэг гол судлагдахуун бол энэ процесс болно. 

* Эх газрын царцдас 
** 20-70 км зузаантай, [[чулуу|тунамал]], [[магмын чулуулаг|боржинлог]], [[чулуу|хувирмал чулуулагаас]] тогтоно. Мантиас илүү хөнгөн, нягт багатай учир [[манти]] дээгүүр хөвж байдаг байна. Мөн далайн царцдасаас илүү нягт багатай тул түүнтэй харьцуулахад бараг субдукцлагдахгүй ([[манти]] руу живж, хайлахгүй). Ийм учраас далайн царцдасын нас 200 сая [[жил|жилээс]] хэтрэдэггүй бол, эх газрын царцдасын хамгийн эртний чулуулагийн ([[Канад|Канадын]] Акаста занар) нас 4.01 тэрбум жил хүрдэг байна.

== Бусад холбоотой сэдвүүд ==
* [[Манти]]
* [[Дэлхийн цөм]]
* [[Плит тектоник]]

== Цахим холбоос ==
* [https://web.archive.org/web/20060914161322/http://quake.wr.usgs.gov/research/structure/CrustalStructure/ USGS Crust Thickness Map]

{{Template:Дэлхийн дотоод бүтэц}}

[[Ангилал:Дэлхийн царцдас]]
[[Ангилал:Дэлхийн бүтэц]]
[[Ангилал:Геофизик]]

{{Geology-stub}}
{{Geo-stub}}
{{Phys-stub}}