Хиродотус хуудасны эх кодыг харах

Хиродотус нь манай эрний 5-р зуунд Кариагийн Халикарнасусд төрсөн(одоогийн туркын бодрум) эртний грекын түүхч юм. Түүнийг өөрийн материалаа ёс журамтайгаар цуглуулж, тэднийгээ гарцаагүй нарийвчлан текстжүүлж, зохион бүтээгсэнээр нь болон ойлгомжтой тууж хэлбэрээр анилдагаараа бусдад танигдан .....Түүхийн Эцэг.... гэсэн нэрийг авсан. Түүхүүд- түүний гайхамшигт уран бүтээлүүд мөн бидний мэдэх түүний найруулан бичсэн ....судлагаа..... нь Грэко-Пэрсийн дайны гарлагын болон газар зүйн үнэт баялаг мөн угсаатны зүйн мэдээллийг багтаасан  шинжлэл болсон. Хэдийгээр түүний түүхийн зарим хэсэг нь яг  үнэн зөв биш ч , тэр өөрт хэлсэн зүйлд л хариулт өгнө хэмээн шаардсан. Бидний бага зэргийн мэдхээр түүний түүхий зан чанараар бичигдсэн бүтээлүүд нь хомс ,  зөрчилтэй мөн ихэнхдээ гайхмаар хачин байдаг. 

/Түүхүүд/
/Түүхүүд/, Судлаачид эсвэл Судлагаа нь Алекcандын эрхлэгчид 9-дэхээс нь эхлээд Урлагын тэнгэрүүд, Түүхийн урлагын тэнгэр, анхны номыг төлөөлж буй Слио, үүнийг дагаад Euterpe, Thaleia, Melpomene, Terpsichore, Erato, Polymnia, Ourania болон Calliope нэртэйгээр тус бүр 9 ном болон хуваагдсан. Энгийн, өргөн утгатай, /Түүхүүд/ нь яг л овог удмын түүх болох /Персийн 4 хаан/-тай адил бүтцийн тодорхой байдалтай байсан.
    * Cyrus, 557-530 BC: Book 1;
    * Cambyses, 530-522 BC: Book 2 and part of Book 3;
    * Darius, 521-486 BC: the rest of Book 3 then Books 4,5,6;
    * Xerxes, 486-479 BC: Books 7, 8, 9.
Энгийн зохион байгуулалтын дотроос, зохолч  Перс эзлэгдсэн газраа хэрхэн хөгжүүлсэн талаар мөн ёс заншил болон хэрхэн дэлхийн төгсгөл тэднийг Грелийн төгсгөлд аваачсан хэмээх бодлыг нэмэн харуулсныг үзүүлхийг хичээсэн. (Мөр гаргасан)  Зарим тайлбарлагчид Персийн дайны түүхийн оронд  анхны 3 хаадууд магадгүй Персын түүхийн адилаар өвөрмөц байдлаар төлөвлсөн мөн Xerxes-ийн домог, сүүлд үүнд нэмэгдэн орсон  хэмээн дээр маргалддаг. Хэдийгээр Төлөвлөгөө өвөрмөц байсан байж болох ч, түүхийн үндэслэл нь голцуу судлагааны оршил өнгөн хэсэг байдаг ба Хиродотус /ухралт нь бидний төлөвлөгөөний 1 хэсэг/ гэдгийг өөрөө судал мэдсэн.
Ухрлат нь 2 утгаар ойлгогдож болно: бүхий л байдлаар нь түүхийн үндсэн дээр, дэлхий нь 2 талын бие биетэйгээ харилцах үндсэн захиргаатай , мөн олон гайхшруулах мэдээлэлийн үндсэн дээр зохиолч өөрийн асар том аялалаас хожиж авсан хэмээн ойлгогдож болно. Уншигч хүмүүсийн олон талт туршлага,(over-arching) түүхийн захирамж дээрх сэдвийг засварлсан байдаг учраас гомдол гаргасан байдаг. Өгүүллэгийн зохион байгуулалт нь олон талт байдал нь  шууд энгийн утга зохиолын найруулгад хамаарах хэрэгсэлийн дагуу байдаг. 
Хиродотусын лавлагааны арга барил нь үнэндээ дэлхийн эргэн тойрон дахь чухал зүйлүүд- философчууд хурдацтайгаар үндсэн зарчмын дагуу дэлхийд ойлгодохоор нэрд гарах үе байсан юм. Яц юман дээрээ энэ ажил нь зарим улс орны онцлогт таарахгүй байсан юм. Эдгээр нь хараахан түүхийн загвар нь бичлэгийн хувьд гайхалтай мөн Dionysius of Halicarnassus сургаалиуд уншигчдад амттай,  сэтгэл татхаар хэмээн үнэлэгдээгүй байсан юм. Хиродотус жинхэнэ эх бүтээл болох зарин Homeric болон бусад хэлбэрыг багтаасан Грекын нутгын аялгуу шиг хуурмаг энгийнээр , өгүүллэг хэлбэрээр ажилладаг байв.







Энэ зорилго нь Хиродотусын хувьд энгийнээр /ард түмний/-г хэзээ нэгэн цагт /олон улсын/-ын болгоно гэж харагддаг байв. Өнөөгийн нэгэн эрдэмтэн, шугам хооронд уншиж, Hecataeus-ын ажлыг /этгээд худал түүхийн эхлэл/, учир нь энэ нь шүүмжлэлийн мөн чанартай мөртлөө цуу ярианаас түүхийг ангилжруулах гээд амжилтгүй болсон хэмээн тодорхойлсон. Хиродотус нь үнэн хэргтээ Hecataeus-ны талаар өөрийн Түүхэндээ өгүүлж, 1 удаа удам угсаагар нь түүнийг доог хийх боломж гарч, өөр нэгэн завшаанаар Athenian-ын санал гомдлоор дахин тэдний үндэсний түүхийг шүүн хэлэлцсэн. Энэ нь Хиродотус бусдын нэрийг зээлдэн Hecataeus-ээс илөө их материалыг цуглуулан, Eusebius-ын түүхийн иш татсанаар Porphyry-ээр бичигдсэнээс эхлэх боломжтой байсан. Ялангуяа энэ нь Hecataeus-ийн дэлхийгээр аялсан түүхээс матар, усны үхэр болон галт шувууны тайлбарыг хуулах боломжтой байсан ч буруу тодорхойлогдсонHeliopolitans-ын эх сурвалж адил гэж үзэхээр байсан. Гэхдээ Хиродотус үүнийг  Hecataeus өөрийн амьдралын дурсамж дахь үйл явдлыг бичээгүй, түүнчлэн тэрээр Грекийн түүхийн үндэсний аман шалгалт нь зүүн зүгийн түүхийн ерөнхий бүтэцийг багтаагаагүй хэмээн үгүйсгэн. Энэ нь Хиродотус нь өөрийн ажлын хүрээнд санасандаа хүрсэн, өмнө нь ямар ч хүн солигдсон бай өнөөгийн шинжлэх ухааныг нарийвчлан бодсоны эцэст зөрчилдөөн дэхь соёлжилтын том сэдэвыг зохиосон гэсэн ямар ч баталгаа байхгүй юм. Хиродорус түүний өмнө нь байсан хүнээс илүү их тайлбарламж хийж, тоймчлолын судлагаан дахь туршлага дээр үндэслэсэн урчраас итгэлтэй байна гэж тайлбарладаг. Жишээлбэл: тэрээр дэхлий дээрх европ болон ази, африкийн тэнцүү байх тойрог маягын гайхамшигт  эртны онолын дагуу  эх газар эсрэг тал шигээ тэгш хэмгүй байдаг гэдгийг хүлээн зөвшөөрдөггүй.

== Хиродотус ==

==Хeродот==

{{Infobox person
| name = Herodotus
| image       = AGMA Hérodote.jpg
| image_size  = 220px
| caption     = Purported [[Bust (sculpture)|bust]] of '''Herodotus'''
| birth_date  = {{circa|484&nbsp;BC}}
| birth_place = [[Halicarnassus]], [[Caria]], [[Anatolia|Asia Minor]]
| death_date  = {{c.|425&nbsp;BC}} (aged around 60)
| death_place = [[Thurii]], [[Calabria]] or [[Pella]], [[Macedon]]
| occupation  = Historian
| father      = Lyxes
| mother      = Dryotus
}}

'''Herodotus''' ([[ancient Greek|Greek]]: {{polytonic|Ἡρόδοτος}} ''Hēródotos'') Хиродотус нь манай эрний 5-р зуунд Кариагийн  [[Halicarnassus]]-д төрсөн(одоогийн туркын бодрум) эртний грекын түүхч юм. ({{circa|484&nbsp;BC}} – {{c.|425&nbsp;BC}}).Түүнийг өөрийн материалаа ёс журамтайгаар цуглуулж, тэднийгээ гарцаагүй нарийвчлан текстжүүлж, зохион бүтээгсэнээр нь болон ойлгомжтой тууж хэлбэрээр анилдагаараа бусдад танигдан "Түүхийн Эцэг" гэсэн нэрийг авсан.<ref>[[New Oxford American Dictionary]], "Herodotos", [[Oxford University Press]]</ref> ''[[Histories (Herodotus)|The Histories]]''{{emdash}}- түүний гайхамшигт уран бүтээлүүд мөн бидний мэдэх түүний найруулан бичсэн :судлагаа" нь [[Greco-Persian Wars]]-ийн дайны гарлагын болон газар зүйн үнэт баялаг мөн угсаатны зүйн мэдээллийг багтаасан шинжлэл болсон.Хэдийгээр түүний түүхийн зарим хэсэг нь яг үнэн зөв биш ч , тэр өөрт хэлсэн зүйлд л хариулт өгнө хэмээн шаардсан. Бидний бага зэргийн мэдхээр түүний түүхий зан чанараар бичигдсэн бүтээлүүд нь хомс , зөрчилтэй мөн ихэнхдээ гайхмаар хачин байдаг.

==''Түүхүүд''==
{{main|Histories (Herodotus)  }}
''Түүхүүд'', ''Судлаачид'' эсвэл ''Судлагаа'' нь Алекcандын эрхлэгчид 9-дэхээс нь эхлээд Урлагын тэнгэрүүд, Түүхийн урлагын тэнгэр, анхны номыг төлөөлж буй Слио, үүнийг дагаад Euterpe, Thaleia, Melpomene, Terpsichore, Erato, Polymnia, Ourania болон Calliope нэртэйгээр тус бүр 9 ном болон хуваагдсан. Энгийн, өргөн утгатай, /Түүхүүд/ нь яг л овог удмын түүх болох /Персийн 4 хаан/-тай адил бүтцийн тодорхой байдалтай байсан..<ref>{{cite book |title=Larcher's Notes on Herodotus |last=Larcher |first=Pierre-Henri |year=1829 |publisher=John R. Priestley |location=London |pages=526 |url=http://books.google.com/?id=Tpp5B39UlTMC&pg=PA526&lpg=PA526&dq=Herodotus+Muses}}</ref>
*[[Cyrus the Great|Cyrus]], 557-530 BC: Book 1;
*[[Cambyses]], 530-522 BC: Book 2 and part of Book 3;
*[[Darius I of Persia|Darius]], 521-486 BC: the rest of Book 3 then Books 4,5,6;
*[[Xerxes I of Persia|Xerxes]], 486-479 BC: Books 7, 8, 9.

Энгийн зохион байгуулалтын дотроос, зохолч Перс эзлэгдсэн газраа хэрхэн хөгжүүлсэн талаар мөн ёс заншил болон хэрхэн дэлхийн төгсгөл тэднийг Грелийн төгсгөлд аваачсан хэмээх бодлыг нэмэн харуулсныг үзүүлхийг хичээсэн.<ref>Robin Waterfield (trans.) and Carolyn Dewald (ed.), ''The Histories by Herodotus,'' University of Oxford Press (1998), Introduction pages xii - xiii</ref> Зарим тайлбарлагчид Персийн дайны түүхийн оронд анхны 3 хаадууд магадгүй Персын түүхийн адилаар өвөрмөц байдлаар төлөвлсөн мөн Xerxes-ийн домог, сүүлд үүнд нэмэгдэн орсон хэмээн дээр маргалддаг.<ref>Henry R. Immerwahr, 'Herodotus', in ''The Cambridge History of Classical Greek Literature: Greek Literature'', P.Easterling and B.Knox (eds), Cambridge University Press (1985), page 434</ref>Хэдийгээр Төлөвлөгөө өвөрмөц байсан байж болох ч, түүхийн үндэслэл нь голцуу судлагааны оршил өнгөн хэсэг байдаг ба Хeродот "ухралт нь бидний төлөвлөгөөний 1 хэсэг" гэдгийг өөрөө судал мэдсэн." (Book 4, 30)<ref>Aubrey de Selincourt (trans.), ''Herodotus:The Histories,'' Penguin Classics (1972), page 280</ref> Ухрлат нь 2 утгаар ойлгогдож болно: бүхий л байдлаар нь түүхийн үндсэн дээр, дэлхий нь 2 талын бие биетэйгээ харилцах үндсэн захиргаатай , мөн олон гайхшруулах мэдээлэлийн үндсэн дээр зохиолч өөрийн асар том аялалаас хожиж авсан хэмээн ойлгогдож болно.<ref name="RobinWaterfield">Robin Waterfield (trans.) and Carolyn Dewald (ed.), ''The Histories by Herodotus'', University of Oxford Press (1998), Introduction pages xvii</ref><ref name="OswynMurray_b">Oswyn Murray, 'Greek Historians' in ''The Oxford History of the Classical World'', J.Boardman, J.Griffin and O.Murray (ed.s), Oxford University Press (1986) page 189</ref>Уншигч хүмүүсийн олон талт туршлага,(over-arching) түүхийн захирамж дээрх сэдвийг засварлсан байдаг учраас гомдол гаргасан байдаг. Өгүүллэгийн зохион байгуулалт нь олон талт байдал нь шууд энгийн утга зохиолын найруулгад хамаарах хэрэгсэлийн дагуу байдаг. Хeродотын лавлагааны арга барил нь үнэндээ дэлхийн эргэн тойрон дахь чухал зүйлүүд- философчууд хурдацтайгаар үндсэн зарчмын дагуу дэлхийд ойлгодохоор нэрд гарах үе байсан юм.<ref>Henry R. Immerwahr, 'Herodotus', in ''The Cambridge History of Classical Greek Literature: Greek Literature'', P.Easterling and B.Knox (eds), Cambridge University Press (1985), page 437-8</ref> Herodotus's method of enquiry in fact presents a world where everything is potentially important<ref name="RobinWaterfield" /> - Яc юман дээрээ энэ ажил нь зарим улс орны онцлогт таарахгүй байсан юм.<ref>Henry R. Immerwahr, 'Herodotus', in ''The Cambridge History of Classical Greek Literature: Greek Literature'', P.Easterling and B.Knox (eds), Cambridge University Press (1985), page 428</ref> Эдгээр нь хараахан түүхийн загвар нь бичлэгийн хувьд гайхалтай мөн  [[Dionysius of Halicarnassus]] сургаалиуд уншигчдад амттай, сэтгэл татхаар хэмээн үнэлэгдээгүй байсан юм(''De Thuc.'' 23). Хeродот жинхэнэ эх бүтээл болох зарин Homeric болон бусад хэлбэрыг багтаасан Грекын нутгын аялгуу шиг хуурмаг энгийнээр , өгүүллэг хэлбэрээр ажилладаг байв.<ref>Henry R. Immerwahr, 'Herodotus', in ''The Cambridge History of Classical Greek Literature: Greek Literature'', P.Easterling and B.Knox (eds), Cambridge University Press (1985), page 436</ref>

==Түүхд эзлэх орон зай==
[[Image:herodotusstatue.JPG|thumb|230px|His statue in [[Bodrum]], ancient Halicarnassus. He has been called "[[List of people known as the father or mother of something#H|The Father]] of History" (first conferred by [[Cicero]]) and "The Father of Lies".<ref>{{cite web|url= http://www.loyno.edu/~history/journal/1998-9/Pipes.htm|title=Herodotus: Father of History, Father of Lies|accessdate=2009-11-16|author=David Pipes}}</ref> As these epithets imply, there has long been a debate—at least from the time of [[Cicero]]'s ''On the Laws'' (Book 1, paragraph 5)—concerning the veracity of his tales and, more importantly, the extent to which he knew himself to be creating fabrications.]]
Хeродот өөрийн ажлаа хайгуулч болон түүхийн асар том бөгөөд эхлэл хэсэг нь юм хэмээн тунхаглажээ
:
{{Quotation|Ἡροδότου Ἁλικαρνησσέος ἱστορίης ἀπόδεξις ἥδε, ὡς μήτε τὰ γενόμενα ἐξ ἀνθρώπων τῷ χρόνῳ ἐξίτηλα γένηται, μήτε ἔργα μεγάλα τε καὶ θωμαστά, τὰ μὲν Ἕλλησι, τὰ δὲ βαρβάροισι ἀποδεχθέντα, ἀκλεᾶ γένηται, τὰ τε ἄλλα καὶ δι' ἣν αἰτίην ἐπολέμησαν ἀλλήλοισι.<ref>{{Herodotus|gr|1|1|0|ref}}</ref>
<br><br>
Translation: </br> 
Хeродот Халикарнассус, тэрээр бидний болон бусдын өнгөрсөн дурсамжын талаарх маш гайхалтай амжилтуудыг тэмдэглэн үлдээсэн, мөн хамгийн онцгойлмоор зүйл нь тэрээр зөрчил хаанас урган гардгийг харуулсанд оршино.<ref>Aubrey de Selincourt (trans.), ''Herodotus: The Histories'', Penguin Classics, 1972, page 41</ref>}}
Тэрний амжилтын түвшин нь маргаантай байсан.Тэрний түүхийн хуудаснаа эзэлсэн орон зайг магадгүй соёл иргэншилд оруулсан хуви нэмэрт нь чухал ач холбогдол өгсөн байх. Тэрний эртний Грект хийсэн ажил нь хүмүүсийн ам дамжигдан гэмтээгүй үлдсэн юм. [[Dionysius of Halicarnassus]]-ийн бичгийн шүүмжлэгч, Хeродот-ийн 7 үеийн дээдэх өвөг дээдсийг жагсааж тэдний ажилыг энгийнээр талбарласан байна, өөрсдийн болон бусад хотууд мөн хүмүүс, Грек эсвэл гадаад ороны бас түгээмэл домгууд мөн заримдаа зарим нэг дуут жүжгийн сэтгэл татам үзэсгэлэнтэй зурлагууд тэдний ажилаас олддог байсан.<ref>A.R.Burn, ''Herodotus: The Histories'', Penguin Classics, 1972, page 23, citing Dionysius ''On Thucydides''</ref> Орчин үеийн түүхчид тодорхой бус ч гэсэн эртний баримтууд дээр байдаг өвөг дээдсүүдэд хүндлэл үзүүлдэг жишээ татвал [[Dionysius of Miletus]], [[Charon of Lampsacus]], [[Hellanicus of Lesbos]], [[Xanthus of Lydia]] түүнчлэн хэдгээрийн дотроос хамгийн гайхалтай нь болох [[Hecataeus of Miletus]]ч гэсэн багтсан байна. Зөвхөн өөдөсхөн хэсэг нь л үлдсэн Хиродотус-ийн хуучны зан заншилд үлдээсэн гаялас хийн харагдах зүйлс нь биднийг биднийг энэ эргэлзээтэй түүхийг үнэн гэдгийг зөвшөөрхөөс өөр аргагүй байдалд оруулж байна.(and the authenticity of these is debatable)<ref>A.R.Burn, ''Herodotus: The Histories'', Penguin Classics, 1972, page 27</ref>  ''Genealogies'':
{{Quotation|Hecataeus the Milesian нь Миний бичиж байгаа зүйл надад үнэн мэт санагдсан учраас би бичлээ Грекийн хэмээсэн энэ үлгэрүүд нь надад утга учиргүй мэт санагдана.<ref>FGH I, F.I</ref>}}
Энэ зорилго нь Хeродотын хувьд энгийнээр "ард түмний"-г хэзээ нэгэн цагт "олон улсын"-ын болгоно гэж харагддаг байв. Өнөөгийн нэгэн эрдэмтэн, шугам хооронд уншиж, Hecataeus-ын ажлыг "этгээд худал түүхийн эхлэл"<ref name="OswynMurray">Oswyn Murray, 'Greek Historians' in ''The Oxford History of the Classical World'', J.Boardman, J.Griffin and O.Murray (ed.s), Oxford University Press (1986) page 188</ref>  учир нь энэ нь шүүмжлэлийн мөн чанартай мөртлөө цуу ярианаас түүхийг ангилжруулах гээд амжилтгүй болсон хэмээн тодорхойлсон. ХeродоT нь үнэн хэргтээ Hecataeus-ны талаар өөрийн Түүхэндээ өгүүлж, 1 удаа удам угсаагар нь түүнийг доог хийх боломж гарч, өөр нэгэн завшаанаар Athenian-ын санал гомдлоор дахин тэдний үндэсний түүхийг шүүн хэлэлцсэн. <ref>{{Herodotus|en|2|143|shortref}}, {{Herodotus|en|6|137}}</ref> Энэ нь Хeродот бусдын нэрийг зээлдэн Hecataeus, илөө их материалыг цуглуулан [[Porphyry (philosopher)|Porphyry]] -ын түүхийн иш татсанаар [[Eusebius]].<ref>''Preparation of the Gospel'', X,3</ref>-ээр бичигдсэнээс эхлэх боломжтой байсан. Ялангуяа энэ нь Hecataeus-ийн дэлхийгээр аялсан түүхээс матар [[матар]], [[усны үхэр]] болон [[галт шувуу]]-ны тайлбарыг хуулах боломжтой байсан ч буруу тодорхойлогдсон' (''Periegesis''/''Periodos ges''),-ын эх сурвалж адил гэж үзэхээр байсан. (''Histories'' 2.73).<ref>Henry R. Immerwahr, 'Herodotus', in ''The Cambridge History of Classical Greek Literature: Greek Literature'', P.Easterling and B.Knox (eds), Cambridge University Press (1985), pages 430, 440</ref> Гэхдээ Хeродот үүнийг  Hecataeus өөрийн [[амьдралын дурсамж]] дахь үйл явдлыг бичээгүй, түүнчлэн тэрээр Грекийн түүхийн үндэсний аман шалгалт нь зүүн зүгийн түүхийн ерөнхий бүтэцийг багтаагаагүй хэмээн үгүйсгэн.<ref>Henry R. Immerwahr, 'Herodotus', in ''The Cambridge History of Classical Greek Literature: Greek Literature'', P.Easterling and B.Knox (eds), Cambridge University Press (1985), page 431</ref> Энэ нь Хeродот нь өөрийн ажлын хүрээнд санасандаа хүрсэн, өмнө нь ямар ч хүн солигдсон бай өнөөгийн шинжлэх ухааныг нарийвчлан бодсоны эцэст зөрчилдөөн дэхь соёлжилтын том сэдэвыг зохиосон гэсэн ямар ч баталгаа байхгүй юм.<ref name="OswynMurray" /><ref>A.R.Burn, ''Herodotus: The Histories'', Penguin Classics, 1972, pages 22-3</ref>  ХeродоT түүний өмнө нь байсан хүнээс илүү их тайлбарламж хийж, тоймчлолын судлагаан дахь туршлага дээр үндэслэсэн урчраас итгэлтэй байна гэж тайлбарладаг. Жишээлбэл: тэрээр дэхлий дээрх европ болон ази, африкийн тэнцүү байх тойрог маягын гайхамшигт эртны онолын дагуу эх газар эсрэг тал шигээ тэгш хэмгүй байдаг гэдгийг хүлээн зөвшөөрдөггүй.

==Амьдрал==




===Түүхчдын өгүүлсэнээр===
Орчин үеийн эрдэмтэд Хeродот-ын хувийн амьдралын талаар маш баттай,<ref>A.R.Burn,  ''Herodotus: The Histories'', Penguin Classics (1972), page 7</ref> найдвартай их сурвалжуудад тулгууран бичдэг, жишээ татвал Бизантинэ Суда:
{{Quotation|"Мэдээлэл маш ховор мөн тэрний талаарах баримтууд маш эргэлзээтэй зарим нэг нь хүн үнэмшмээргүй зүйлүүд байсан, тэрний амьдралын талаар бичнэ гэдэг нь хөзрөөр байшин барихаас өөрцгүй байсан..." - George Rawlinson.<ref>George Rawlinson, ''The History of Herodotus'' Vol.I, D.Appleton and Co., New York (1859), page 1)</ref>}}  

Тэрний амьдралыг орчин үеийнхээр бол бараг л иймэрхүү бичсэн байсан:<ref>George Rawlinson, ''The History of Herodotus'' Vol.I, D.Appleton and Co., New York (1859), Introduction)</ref><ref>A.R.Burn,  ''Herodotus: The Histories'', Penguin Classics (1972), Introduction</ref>
Хeродот 484 BC-ийн ойролцоо Halicarnassus-д төрсөн,.. Мэтээр байсан маш тодорхой болхоор Бизатинэ Суда-гийн Хeродот нь  Lyxes  Dryo хоёрын хүүхэд,Theodorus-ын ах байсан гэх мэт мэдээллүүдэд эргэлзээд байх юм байгаагүй юм.[[Panyassis]], a.Хeродот  Persian эзэнт гүрэнд байсан бөгөөд [[Artemisia I of Caria|Artemisia]]-аар удирдуулсан Persian эзэнт гүрэн Грекрүү халдан довтлох бэлтгэл зэргийг харсан байж магадгүй. Halicarnassus-ын гар бичээсийг үүсгэсэн нь түүний ач хүү болох Lygdamis Athen-ын [[Delian League]], жагсаалтанд түүний нэрийг дурсаагүй байна хэмээн цуглаанд хэлэлцээ хийж, манай эрний өмнөх 454 оноос өмнө дахин түүнийг амжилттайгаар нотлон тэмдгэлсэн. Хeродот Samos (III, 39-60)-ны арал дээрх нөлөөг илрүүлэн, ингэснээр энэ нь түүнийг бага насандаа тэнд амьдарч байх үеийн илрэл болсон. Энэ нь түүний гэр бүлийг Samos-д байх хугацаанд дарлагчын гаран дор байх үеийн Lygdamis-ын дарамтнаас гархад дөхөм болсон.

ХeродоT өөрийгөө Halicarnassus-ийн Dorian хохот амьдарч байсан мөн түүний төрөл садан болон тэрний амьдрал Dorian хотод эвгүй маргалдаанаас болон эцэслэсэн гэдгийг тэр үлдээсэн юм. Мөн энэ маргаан нь Грек болон Египт хоёрын хоорондох асуудалыг шийдсэн юм. Түүнчлэн Persian эзэнт гүрэнд Хиродотус болон түүний гэр бүлийнхэн хамааралтай байсан болохоор Persian эзэнт гүрэн тэрний хайгуулын ажил болон түүний аялалын баримтуудыг авч үлдсэн юм.  . Одоогоор зарим нэг баттай баримтууд олдсоор байдаг жишээ татвал: тэрээр Halicarnassus мөн заримдаа 447 BC-ийн ойролцоогоос  [[Pericles|Periclean Athens]],-рүү нүүсэн, тэрээр тэнд очсоноор зарим нэг хэцүү байдалтай байсан газруудын асуудлыг шийдэн [[Alcmaeonids]], шиг иргэдийг тэргүүлээд зогсохгүй [[Eusebius]]<ref>Eusebius ''Chron. Can. Pars. II p339, 01.83.4 (cited by George Rawlinson, ''The History of Herodotus'' Vol.I, D.Appleton and Co., New York (1859), Introduction)</ref> болон [[Plutarch]],<ref>Plutarch ''De Malign. Herod.'' II p862 A (cited by George Rawlinson, ''The History of Herodotus'' Vol.I, D.Appleton and Co., New York (1859), Introduction)</ref>-ийн дагуу Athenian-ийн ассемблээс тэрний хөдөлмөрийг үнэлэн мөнгөн шагла өгч байсан хэмээн дурьдагдсан байдаг.  Athenian-ийн оршин суугчид түүнд Athenian ийн ассембэлд байх нэр төр болон эрх байгаа гэж үзэн санал асуулга яүүүлж байсан гэвч энэ нь амжилттай байгаагүй юм.  443 BC- ийн дараахан тэрээр Athenian-ийн жижиг колоонуудын нэг болох [[Thurium]] -рүү нээж тэндээ Herodotus of Thurium хэмээх номыг бичсэн юм, яг үнэндээ тэр номны зарим нэг хэсэг дээр нь Өмнөд Итали-ийн тухай хувийн туршалгаасаа сэдвэлэн бичсэн зарим нэг зүйл байдаг юм. [[Peloponnesian War]] (VI,91; VII,133,233; IX,73)-ийн дайны үнэн бодит мэдээнээс үзэхэд тэрээр Athens-д ирснийхээ дараахан маш хурдацтай тархасан тахалын улмаас насан эxэслэсэн байж магадгүй хэмээн зарим хүмүүс үздэг. Яг үнэндээ түүхэнд тэрний 60 наснаас хойших баттай гэх мэдээлэл үнэндээ ховор байдаг, мөн тэрийг хэзээ өөд болсон талаарах тодорхой өдөр,сар байдаггүй юм.

==Судлагаа шинжилгээнүүд болон саяхны нээлтүүд==
{{cquote|Эрх мэдэлтэй эрчүүдын нөхцөл байдал , эрчүүд  нөхцөл байдалд эрх мэдлийг тогтоодоггүй.}}
[[Image:Herodotus world map-en.svg|thumb|300px|Reconstruction of the [[Oikumene]] (inhabited world) ancient map from Herodotus, {{c.|450&nbsp;BC}}.]]
Хeродот дэлхийн байгалийн талаар болон амьдралынхаа турш дахь шинжлэх ухааны талаарх мэдээлийг маш ихээр хангасан байдаг.

[[Image:Claude Vignon - Parable of the Unforgiving Servant.jpg|thumb|200px|left|''Croesus Receiving Tribute from a Lydian Peasant'', by [[Claude Vignon]].]]
Жишээлбэл: тэрээр [[Nile]] мөрөнд болсон үерийн талаар өмнөд туйлын мөс хайлсан гэж тайлбарласан байдаг ба Африкт яаж цас байдгыг, дэлхийн халуун бүс, цөлийн салхины тусламжтайгаар нар дэлхийн тэр хэсэг газрыг халаадаг гэж зүйлүүдийг  ойлгохгүй байна хэмээн бичсэн байдаг. (2:18ff). Тэрээр голцуу [[Phoenicia]] худладаачидын гудамж болон [[Africa]]-ын эргэн тойрноор аялах хугацаандаа "баруун зүгрүү сэлүүрдэн явж байхан нарыг баруун талд гархыг харав" гэсэн байдаг. Нэмэлт зүйлсыг оруулсан энэ товчхон дурьдагал нь Африкыг тойрон аялах хугацаанд  яахын аргагүй эртны далайчид байсан хэмээн маргалддаг. Түүний [[India]]-ийн талаарх ойлголтонд тэдгээр нь соёл иргэншилтээс гадуур хэмээн тэмдгэлсэн байдаг. <ref>[http://dsal.uchicago.edu/reference/gazetteer/pager.html?objectid=DS405.1.I34_V02_307.gif The Indian Empire] [[The Imperial Gazetteer of India]], 1909, v. 2, p. 272.</ref>

[[Image:Goldinpan.jpg|thumb|right|150px|[[Gold]] dust and nuggets.]]

Түүний магадлагаагаар эдгээр нээлтүүд нь 19-р зууны төгсгөл үеэс эхэлсэн гэж үздэг. Түүний [[Gelonus]]-ыг тодорхойлсоноор 1975 он хүртэл энэ нь [[Troy]]-оос 1000 дахи том хот байсан гэдэгт итгэхийн аргаүй байсан. Архилогичдын судалсанаар одоогийн усан дор байдаг Heracleion-ийн хот болох живсэн Египт болон "Naucratis stela" гэр нэрлэгддэг сэргээлт нь Хиродотусын тайлбарласнаар Heracleion-ын эзэнт гүрэн байх үед олдсон хэмээн үздэг. [[New Kingdom]].  

Хeродотын хийж байсан хамгийн сайн шинэчлэлт нь Францын этнологич [[Michel Peissel]]-ээр хийгдсэн юм.Түүний Энэтхэг,[[Pakistan]],  болон Персээр хийсэн аялалыг тэрээр амьтны зүйл ангийг шинээр үүсгэсэн нь эргээн Хиродотусын түүхийн гайхалтай хэсгийн нэг нь болох юм. 3-р номны 102-оос 105-р хэсэгт Хиродотус нь үнэгний зүйл анги болон үстэй шоргоолз нь алс дорнодын зүүн зүгт амьдардаг талаа бичсэн байдаг.Энэ муж, мэдээлэл, элсэрхэг цөл нь баялагыг барьж байдаг ба алтны тоосийг цэвэрлэдэг.Энэ аварга шоргоолз нь Хeродотын зөвшөлцлийн дагуу хонгил уахн алтан элсийг цуглуулдаг байв. Peissel-ийн мэдэгдэж байгаагаар [[Kashmir]]-ийн хяналтанд байдаг Пакистаны хойд хэсэгийн мужид олон төрлийн тарвага амьдардаг ба магадгүй Эродотас түүнийг аварга шоргоолз гэж нэрлэсэн байдаг.Эродотасийн танилцуулж байгаа [[Brokpa|Minaro]] муж нь алтны элсээр баялаг омгийнхноос сурвалжлага авсан Пеиселийн зөвшөлцөөний дагуу Deosai Plateau сайд амьдрах хүмүүс хэдэн удам дамжин газар доорх хонгилд малталт хийхэд алтан элс цуглуулсан байсан гэж баталсан байдаг. Энэхүү түүх нь эртний ертөнцөд илүү их тархсан бөгөөд сүүлдээ [[Pliny the Elder]]-ийн алт олдворлох секцэндээ дурьдаж байсан билээ.
[[Image:Bobak-drawing.jpg|thumb|left|150px|[[Bobak marmot]] in central Asia.]]

Түүний шоргоолзны алт гэж нэрлэгдэх номонд Груэкийн тууль Гималайн алтан загас гэж нээгдэж байсан нь Хeродотын Персын тарвага гэсэн үг буруу орчуулагдан шоргоолзны алт гэсэн байх. Судлагаанд мэдэгдсэнээр Хeродот нь өөрийн төрлөх хэл Грекээс өөр хэл мэдэхгүй. Перс хэлийг огт мэдэхгүй байсанаар Персийн эзэнт гүрнээр аялахдаа орон нутагийн очуулагчидад найдан ийнхүү андууралд орсон байх гэжээ. Тиймээс л түүнүйи хэлсниг очуулагчид бутуу орчуулсан байх магадлалтай. Шоргоолз тарвага гэсэн 2 үгийг буруу орчуулсан нь тодорхой болов. Орчин үеийн биологийн эрдэм шинжилгээний дагуу аврага шоргоолз гэж огт байхгүй гэдэг нь ор үндэсгүй нь тодорхой болсон юм.

Хeродотын 3-р номны 105-р хэсэгт үнэхээр л шоргоолз тарвага гэдэг үг хэргэлсэн байцан бөгөөд урган гарч ирсэн аалз нь тэмээ хөөн идэж байсан нийтлэл нь бас л орон нутгийн омгыхны алтны эрэлд ирэх гадаад иргэдийг айлгах гэсэн үүднээс домог тууль гаргаж байсан байх гэжээ. Нөгөө талаас шоргоолз үг бүрчилвэл бас л аалз тэмээ шиг л гуйвчилсан үг гэх бөгөөд их хэмжээний өсэгтэй байх нь шоргоолз байх магадлалтай. Айдсаас болоод олон тооны домог туульд гарах баатруудыгаврага мэт дүрсэлсэн байдаг.<ref>{{cite web|url=http://en.wikipedia.org/wiki/Solifugae|title=Solifugae|accessdate=2008-02-20|author=Wikipedia}}</ref> Images of camel spiders<ref>{{Cite web |url=http://www.camelspiders.net/ |title=Camel Spiders (Main Page) |access-date=2011-11-11 |archive-date=2011-11-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111108212558/http://www.camelspiders.net/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.camelspiders.net/spiderpictures.htm |title=(Pictures) |access-date=2011-11-11 |archive-date=2011-10-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111030032113/http://www.camelspiders.net/spiderpictures.htm |url-status=dead }}</ref>Номон дор  аалзны зураг нь бас л аврага шоргоолзоор дүрслэгдэж байх юм.