Япон макака хуудасны эх кодыг харах

{{Taxobox
| color = pink
| name = Япон макака<ref name=MSW3>{{MSW3 Groves|pages=162}}</ref>
| status = LC
| status_ref = <ref name=iucn>{{IUCN2008|assessors=Watanabe, K & Tokita, K.|year=2008|id=12552|title=Macaca fuscata|downloaded=4 January 2009}}</ref>
| trend = unknown
| status_system = iucn3.1
| image = Yakusaru monkey.JPG
| image_width = 200px
| regnum = [[Амьтны аймаг|Амьтан]]
| phylum = [[Хөвчтөний хүрээ|Хөвчтөн]]
| classis = [[Хөхтний анги|Хөхтөн]]
| ordo = [[Бичийнхэн]]
| familia = [[Нарийн хамартны овог|Нарийн хамартан]]
| genus = ''[[Макака]]'' 
| species = '''''M. fuscata'''''
| binomial = ''Macaca fuscata''
| binomial_authority = [[Эдвард Блит|Блит]], 1875
}}
'''Япон макака''' ({{lang-la|Macaca fuscata}}) буюу '''цасны сармагчин''' нь [[нарийн хамартны овог]]т багтах нэгэн зүйл сармагчин бөгөөд [[Япон]]ы нутагт тархсан байдаг. Энэ нь [[хүн]]ийг эс тооцвол хамгийн хойд хэсэгт, туйлд хамгийн ойрхон амьдардаг [[примат]] болно. Бор саарал арьстай, нүүр, гар, бөгс нь улаан өнгөтэй, богино сүүлтэй байдаг. Энэ зүйлийн [[макака]]ны 2 дэд зүйл байдаг:<ref name=MSW3/>
* ''Macaca fuscata fuscata''
* [[Якүшимагийн макака]], ''Macaca fuscata yakui''

== Амьдрах орчин, идэш тэжээл ==
Өдрийн цагаар идэвхтэй байдаг амьтан бөгөөд ихэнх амьдралаа ойд өнгөрүүлнэ. [[Халуун орны ой|Халуун орны]], [[Уулын ой|уулын]], [[Навчит ой|навчит]], [[Шилмүүст ой|шилмүүст]], [[холимог ой]]д, далайн түвшнээс дээш 1500 хүртэлх [[метр]]ийн өндөрт тархсан байдаг. Ургамлын үр, үндэс, навч, жимс, шувууны өндөг зэргээр хооллоно. 79 - 95 см өндөртэй, сүүл нь 10 см орчим урттай. Нас бие гүйцсэн эрэгчин нь 10 - 14 кг, эмэгчин нь 5.5 кг жинтэй байдаг.

[[Файл:Jigokudani hotspring in Nagano Japan 001.jpg|thumb|225px|left|[[Нагано]] дахь [[Жигокүданигийн сармагчны хүрээлэн]]гийн япон макаканууд [[өвөл]] халуун рашаанд орох дуртайгаараа алдартай.]]
Япон макака нь Японы [[Хоншү]] арлын уулархаг нутгуудаар тархсан. Амьдардаг нутгуудаар нь өвөлдөө -15&nbsp;°C хүртэл хүйтэрдэг.

== Нийгмийн байгуулал, үржил ==
Япон макака нь 20-100 толгой бүхий сүргээр амьдарна. Сүрэгт цөөн тооны эрэгчин, олон эмэгчин байна. Сүргийн нэг эрэгчинд дунджаар 3 эмэгчин ноогддог. Залуу эмэгчнүүд нь эхийнхээ зиндааг өвлөж үлддэг аж. 

Эмэгчнүүд нь үржлийн үед дунджаар 10 орчим эрэгчинтэй бэлгийн харилцаанд орох боловч дөнгөж гуравны нэг нь л эр бэлгийн эсээ эмэгчний үтрээнд үлдээж чаддаг байна. Тэд жилийн турш хавьталд орох боловч зөвхөн үржлийн үедээ л жирэмсэлдэг. 

173 хоног тээгээд, 500 г орчим жинтэй 1 [[моньш]] төрүүлнэ. Япон макака нь ойролцоогоор 30 насалдаг.

== Бусад шинж чанарууд ==
Япон макака нь маш ухаантай амьтан юм. [[Хүн]], [[илбэнх]]ээс гадна япон макака л хоолоо идэхээсээ өмнө угаадаг байна.

== Зургийн цомог ==
<gallery>
Зураг:Japanese Macaque.jpg|[[Милуокигийн амьтны хүрээлэн]] дэх хос япон макака.
Зураг:Japanese Macaques sleeping.JPG|Унтаж буй япон макака. Канба хүрхрээ.
</gallery>

== Эшлэл ==
{{reflist}}
* {{ITIS|ID=555659|taxon=Macaca fuscata|year=2006|date=23 March}}

== Гадаад холбоосууд ==
{{Wikispecies|Macaca fuscata|Japanese Macaque}}
{{commonscat|Macaca fuscata}}
* [http://www.jigokudani-yaenkoen.co.jp/frameset.html Jigokudani Yaen-Koen]
* [http://www.yudanaka-shibuonsen.com/snow_monkeys_jigokudani_monkey_park Guide around Snow Monkey park ]
* [http://www.acapixus.dk/galleri/?Macaca%20fuscata AcaPixus images of Japanese Macaque]
* [http://pin.primate.wisc.edu/factsheets/entry/japanese_macaque Primate Info Net ''Macaca fuscata'' Factsheet]

[[Ангилал:Бичийнхэн]]