Jump to content

Булш

Википедиа — Чөлөөт нэвтэрхий толь

Таатай нөхцөлд танагонез нь тундсаар бүрхэгддэг ба энэ нь хүчилтөрөгч нэвтрэхийг хязгаарлаж улмаар органик үлдэгдлийн цаашдын задралыг хязгаарладаг гэвч задралын процесс нь агааргүй бактерын оролцоотой үргэлжилдэг. Органик үлдэгдлийн хуримтлалаар бий болсон булш нь тундас хуримтлалын процесстой холбоотой. Ямар ч орон зайд байрласан зүйлийг сэргээхэд зөвхөн органик үлдэгдлийг судлахаас гадна. Чулуулгийн литологийг ёудлах шаардлага гардаг. Органик үлдэгдлийн тархай бутархай ба ховор байдал нь тэдгээрийн нөхцөлд хүчилтөрөгч чөлөөтэй орж, механик задрал хүчтэй явагдах, хавуу хэсгүүдгүй байх цогцос байх нь эдгээр органик үлдэгдлийг бүрэн устгадаг.Булш хурдан бий болох ба агаар орохгүй болох нь асфальт давирхай, ус, давсны уусмал зэрэг нь тэдгээрийг хадгалах таатай нөхцөл болдог. Булш бий болох явцад органик нэгдлүүд устах ба яс нь салдаг. Эдгээрийг хадгалахын тулд тундас хуримтлалын хурд, угаах процесс, тундас уусах зэрэг нь чухал ач холбогдолтой. Булш бий болоход физик химийн хүчин зүйлүүд ба хөвсгөр тундсын хуримтлалын процесс нь чухал үүрэгтэй байдаг. Ийм байдлаар үүссэн шингэн тундаст живсэн, бана өөрчлөгдсөн /чулуужаагүй ванн/ органик үлдэгдлийн хуримтлал нь тафоценоз буюу живсэн бүлгийг бий болгодог.Тафоценозуудын энэ үед лигосферийн тунамал чулуулгийн эрсийн бүлгийн гишүүн болдог ба литосферт явагддаг процессын зүй тогтолд хамаарагддаг. Тафоценоз нь ховор тохиолдолд биогеоценозтой тохирдог. /давсархаг усны эрс өөрчлөлтийн үр дүнд бий болсон лораалл төрлийн их хэмжээний мөхлөг тохиолдолд. / Ихэвчлэн тафоценозоз биогеоценозын төлөөлөчдийн бага хэсгүүд хадгалагдсан байдаг ба яагаад гэвэл нүүрний хэсэг амархан бутардаг буву бат бөх биш араг ясаас бүрддэг хэлбэр зэрэг бараг бүгд устсан байдаг бөгөөд үүний зэрэгцээ тэнгисийн организмууд газар дээрх организмтай харьцуулахад нягт ихтэй байдаг ба органик үлдэгдлийн хадгалалт илүү сайн байдаг байна.